باروری زنان در سراسر جهان کاهش چشمگیری یافته است

تعداد بارداری زنان در سراسر جهان به طرز چشمگیری کاهش داشته و شماری از کشورها را با امکان کاهش جمعیت مواجه کرده است.
 
گروه تحقیقاتی دانشگاه واشنگتن در آمریکا با مطالعه آمار بارداری در کشورهای مختلف جهان و روند تغییرات آن در چند دهه اخیر نتیجه گرفته است که بین سال های ١٩٥٠ تا ٢٠١٧، تعداد فرزندان متولد شده از هر زن در طول عمر او از متوسط ٤.٧ فرزند در ابتدای این دوره به ٢.٤ فرزند کاهش یافته و تقریبا نصف شده است.
 
در عین حال، این روند برای تمام کشورهای جهان یکسان نبوده و تفاوت‌های چشمگیری بین آنها دیده می‌شود. به عنوان مثال، در سال ٢٠١٧ متوسط تعداد فرزند برای هر زن در کشور نیجر، واقع در غرب آفریقا ٧.١ فرزند و برای قبرس یک فرزند بود.
 
محاسبات کارشناسان حاکی از آن است که اگر نرخ متوسط باروری در یک کشور به زیر ۲.۱ نفر برسد، چنین کشوری سرانجام با کاهش جمعیت مواجه خواهد شد.
 
در سال ۱۹۵۰ چنین وضعیتی در هیچ کشوری در جهان وجود نداشت اما امروزه نرخ باروری در شماری از کشورهای ثروتمند جهان در اروپا، ایالات متحده، کره جنوبی و استرالیا از این رقم کمتر است. در چین نیز، عوامل متعدد به خصوص سیاست محدودیت تعداد فرزند برای هر زوج باعث کاهش این نرخ در چین شده است.
 
البته کاهش نرخ باروری در این کشورها لزوما به معنی کاهش فوری جمعیت نیست زیرا علاوه بر نرخ زاد ولد، نرخ مرگ و میر و مهاجرت نیز تعیین کننده جمعیت یک کشور است. در عین حال، به گفته کارشناسان، چنین وضعیتی به مرور زمان می‌تواند جمعیت را کاهش دهد مگر اینکه این کاهش از طریق پذیرش مهاجران جبران شود.
از سال ۱۹۵۰از نظر تعداد جمعیت چین بیش از هر کشور دیگری در جهان افزایش یافته ااست در حال حاضر، باروری نیمی از زنان در جهان در حدی است که همچنان باعث رشد جمعیت کل جهان می‌شود اما با رشد اقتصادی و دستیابی کشورهای بیشتری به توسعه، انتظار می‌رود این رقم به تدریج کاهش یابد.
 
در مورد دلیل کاهش نرخ باروری زنان نظریه‌های مختلفی مطرح شده است. آنچه که مسلم است اینکه دلیل اصلی این تحول به توانایی جسمی زنان و مردان برای تولید مثل ارتباطی ندارد و عوامل دیگری در این میان موثر بوده است. به عنوان مثال، کاهش مرگ و میر نوزادان و کودکان به خانواده‌ها اطمینان می‌دهد که برای "حفظ نسل" به داشتن فرزند بیشتر نیاز ندارند در حالیکه پیشرفت‌های پزشکی و آگاهی اجتماعی باعث دسترسی و استفاده بیشتر زوج‌ها از وسایل جلوگیری از بارداری شده است.
 
همچنین، با ورود زنان به عرصه تحصیل و کار، تمایل آنان به داشتن تعداد زیانی فرزند کاهش یافته است.
 
نتیجه این وضعیت برای برخی کشورها، به خصوص کشورهای پیشرفته، نیاز به پذیرش نیروی کار مهاجر است. در غیر اینصورت، با افزایش طول عمر و کاهش جمعیت، تضمین سطح زندگی مطلوب برای مردم به خصوص بازنشستگان دشوار خواهد بود. البته تحقیقات در مورد افزایش بهره‌وری و تغییر در ساختار سنی نیروی کار برای مقابله با این وضعیت در جریان بوده است.
 
در حال حاضر، ژاپن با چشم انداز کاهش جمعیت مواجه است اما به گفته دست اندرکاران این پژوهش، هنوز حتی کشورهای پیشرفته غربی نیز تا رسیدن به مرحله فاصله زیادی دارند.
 
یکی از موارد قابل توجه در هر تحقیقی پیرامون ترکیب جمعیت، طبیعتا وضعیت چین است. افزایش مطلق جمعیت در این کشور بین سال های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ از هر کشور دیگری در جهان بیشتر بوده و در این فاصله، حدود نیم میلیارد نفر به جمعیت چین افزوده شد و جمعیت امروز آن را به ۱.۴ میلیارد نفر رسانده است. با اینهمه، چین از جمله کشورهای با نرخ باروری کم است. در سال ۲۰۱۷، نرخ متوسط باروری در این کشور ۱.۵ فرزند برای هر زن بود. در حال حاضر، دولت چین سیاست یک فرزند برای هر خانواده را تعدیل کرده است.
 
پژوهشگران گفته‌اند که کشورهای پیشرفته برای حفظ جمعیت خود در سطح فعلی به نرخ باروری ۲.۱ نیاز دارند به این دلیل که از یکسو، امکان زنده ماندن و رسیدن نوزادان به بزرگسالی زیاد است و از سوی دیگر، نسبت نوزادان پسر به دختر اندکی بیشتر از یک به یک است.
 
این نسبت در چین بسیار بالاتر است. دلیل آن شرایط طبیعی نیست بلکه با فراهم آمدن امکان تشخیص جنسیت نطفه قبل از تولد، بعضی از زوج‌های چینی که براساس گرایش فرهنگی بومی، فرزند پسر را به دختر ترجیح می‌دهند به سقط جنین دختر یا حتی کشتن نوزدان دختر دست می‌زنند. در نتیجه، نسبت نوزادان پسر به دختر در چین ۱۱۷ به ۱۰۰ است.