گزارش گاردین از ۱۰ کلمه فاقد معادل در انگلیسی: از "تعارف" ایرانی تا "پولدرن" هلندی

عصرایران: گاردین در مطلبی جالب به معرفی کلماتی خاص در زبان های مختلف پرداخته که فاقد معادل در زبان انگلیسی هستند و آنچه که این گزارش را جذاب تر می کند حضور یک کلمه از زبان فارسی در لیست مذکور است.  خلاصه ای از گزارش گاردین را برایتان ترجمه کرده ایم:
 
نکته: اگر این کلمات را در دیکشنری انگلیسی به زبان های دیگر جستجو کنید به سرعت برای هر کدام یک معادل می یابید اما نتیجه جستجو را باید به نوعی یک جواب غیرتخصصی برای کلمه مورد نظر خود بدانیم زیرا این کلمات فاقد معادل انگلیسی هستند. برای مثال sobremesa به دسر ترجمه شده است در حالیکه این مفهوم اسپانیایی به زمان ویژه استراحت بلافاصله پس از وعده اصلی یا پس از صرف دسر که معمولا برای گفتگوهای دوستانه حدود نیم ساعت طول می کشد اشاره دارد و اساسا ربطی به معادل انگلیسی دسر ندارد.
اسپانیا:  sobremesa Sobremesa واژه ای اسپانیایی است که در فرهنگ کشور نامبرده مفهوم فعالیت های پس از شام و به خصوص ناهار را به همراه خواهد داشت. sobremesa در واقع زمانی نیم الی یک ساعته برای استراحت است که در برخی از کشورها مانند اسپانیا، سریعا پس از صرف وعده غذایی (ناهار) به مرحله اجرا در می آید. بار فرهنگی این واژه به واسطه ایجاد فرصتی ویژه برای معاشرت و برقراری روابط اجتماعی میان اعضای یک خانواده و یا دوستان، تعریف می شود. بسیار هم خوب! نه تنها غذای خورده شده هضم خواهد شد، بلکه ایده ها و نظرات بکر نیز مجال مبادله می یابند.
پرتغال: esperto/esperta esperto/esperta کلمه ای پرتغالی بوده که فاقد یک واژه معادل صحیح در فرهنگ لغت انگلیسی است. هرچند تعدادی واژه موازی با معانی نزدیک به مورد مذکور وجود دارد، اما هیچ یک قادر به انتقال روح این کلمه نخواهند بود. canny به معنای انسان عاقل از جمله همین واژه های موازی است که تنها بخشی از گستره معانی esperta را پوشش می دهد.
 
گاهی اوقات می توان مفهوم یک واژه را از چیزهایی که نیست! درک کرد. برای مثال esperta کند، کم هوش، مبهم و بی عرصه نیست. Esperta توصیفی برای شخصیت یک فرد است که با بهره برداری از هوش غریزی خود و با تسخیر دیگری، وی را گمراه کرده و از او به نفع خود سود می برد.
ایتالیا: bella figura از نحوه رفتار مردم گرفته تا نوع پوشش آنها، چگونگی نظافت و نگه داری از خانه، هدیه ای کادو شده و یا یک کیک شکلاتی هیجان انگیز، زمانی که همه چیز عالی و بدون نقص باشد ایتالیایی ها از واژه bella figura استفاده می کنند.
 
درست مانند آن است که یک سیاست مدار خوش پوش باشید، با یک دیوار نقاشی شده عکس سلفی بگیرید، شعار تبلیغاتی خود را روی آن بنویسید و در اکانت اجتماعی خود به اشتراک بگذارید. حتی اگر کار خاصی هم انجام ندهید، برنده خواهید شد! در مجموع می توان bella figura را با کاستی های بسیار به صورت ظاهر زیبا معنی کرد.
آلمان: Feierabend Feierabend که قدمت آن به قرن شانزدهم باز می گردد، به اصطلاح "جشن عصر" گفته می شود و به شب قبل از تعطیلات اشاره دارد. اما این واژه در کاربرد روزمره خود، زمان آزاد هر فرد پس از ترک محل کار و رفتن به رختخواب برای استراحت شبانگاهی خواهد بود. این زمان مخصوص سینما و یا تماشای یک مسابقه ی هیجان انگیز در ورزشگاه مورد علاقه شما نیست، بلکه فرصتی برای "انجام ندادن هیچ کاری" است! Feierabend نویدبخش آرامش خالص و روشن پیش از خواب محسوب می شود.
فنلاند: Sisu Sisu یک لغت فنلاندی است که معادل صحیحی در زبان انگلیسی ندارد. مفهوم این واژه بیشتر به صورت قابلیت انعطاف پذیری، پایبندی، پایداری و عزت تعریف می شود. در واقع نوعی قدرت روانی- جسمانی است که صرف نظر از عواقب و یا پیامدهای یک عمل خاص، انجام گرفتن آن را تضمین می کند.
 
جالب است بدانید که این واژه از لغت دیگری تحت عنوان sisus به معنای روده مشتق شده است. نویسنده نخستین فرهنگ لغات زبان فنلاندی در سال 1745، sisucunda را نقطه ای در بدن خوانده که محل زیست احساسات قوی خواهد بود.
ایران: Ta’arof  Ta’arof  یا همان تعارف واژه ای ایرانی است که هیچ مترادفی در زبان انگلیسی ندارد. اگر هم جستجوها به کلماتی مانند COMITY/ COMPLIMENT و یا مواردی دیگر از این دست ختم شود هیچکدام عملا با آن چیزی که از تعارف می شناسیم ارتباطی ندارند! زیرا به نوعی در آنها(منظور معادل های انگلیسی) خلوص نیت  و صداقت مورد تاکید قرار دارد. این واژه یک پیشینه فرهنگی طولانی به همراه دارد و نشانگر احترام و ارزش گذاری به فرد مقابل خواهد بود. لازم به ذکر است که فسلفه اصلی تعارف به زبان و ادبیات فارسی و استفاده شاعران درباری ایران از آن باز می گردد. از جمله متداول ترین نمونه های تعارف در روابط اجتماعی ایرانی ها می توان به ایستادن جلوی درب برای ورود مهمان ها و یا کم ارزش نشان دادن قیمت یک جنس در برابر بزرگواری خریدار آن توسط فروشنده با ذکر "قابل شما را ندارد" اشاره کرد. فروشنده ممکن است حتی تا چندین بار پیش از اعلام قیمت کالا، جمله مذکور را تکرار کند. اما در واقعیت هیچ جنسی بدون پرداخت بهای آن از در مغازه خارج نمی شود!
 
البته در برخی از موارد، تعارفات بیش از اندازه منجر به تصمیمات ناخواسته خواهد شد. برای مثال خریدار به نوعی احساس وظیفه کرده و در نهایت حتی اگر قیمت اعلام شده بالاتر از حد تصور وی باشد، خود را ملزم به خرید جنس مورد نظر می کند.
 
مورد دیگر می تواند دعوت از یک دوست با تعارف بسیار برای صرف ناهار باشد و این در حالی است که خود هیچ غذایی برای صرف این وعده تدارک ندیده اید! در ابتدا فرد مقابل از پذیرش دعوت امتناع خواهد کرد و میزبان در قالب تعارف به وی می گوید: تعارف نکن! در آخر میزبان می ماند با مهمان دعوت شده و غذایی که آماده نیست.
روسیه: (toska  (тоска نوبت به زبان روسی و واژه toska رسیده است. این واژه آمیزه ای از دلتنگی، ترس، اشتیاق و تمایل را در خود جای داده اما هیچ مترادف انگلیسی کاملی که زوایای مختلف آن را منعکس کند، نخواهد داشت. به بیان بهتر toska نوعی ترس روحانی، درگیری عمیق و یا شاید محصول نا امیدی بیمار گونه از عشق و افسردگی همراه با اشتیاق باشد. می توان آن را به صورت احساسی غیر قابل تحمل که باید از آن فرار کرد اما امید و انرژی کافی برای این کار وجود ندارد، تعریف کرد.
 
روس ها معتقد هستند: "toska علامتی است که نشان می دهد منطق شما به احساساتتان باخته و از این پس با همراهی آن زندگی خواهید کرد. شاید تاکنون بارهای بار این حالت را بدون آن که متوجه شده باشید، تجربه کرده اید. درست بدین معنی است که بخشی از یک روح روسی را در خود پرورش داده اید"
ژاپن: shoganai هر تلاش کلامی برای نشان دادن عدم توانایی انسان در راستای کنترل نیروهای مخرب طبیعی، با واژه ژاپنی shoganai مشخص می شود. در واقع پاسخ جامعه ژاپن به هر وضعیت کوچک یا بزرگی که انسان تاثیری بر آن نداشته باشد، shoganai خواهد بود. در ژاپن برای تحمل ناخوشی های زندگی از گیر افتادن در ترافیک گرفته تا گذراندن یک روز تعطیل در دفتر کار، shoganai تجویز می شود!
هلند: polderen Polderen فعلی هلندی است که در زبان انگلیسی مترادف مشخصی برای آن تعریف نشده است. این فعل به نوعی  عادت همکاری و تعاون هلندی ها برای حفظ زمین ها و کشاورزی آنها مورد اشاره قرار می دهد. سابقه این واژه به زمان قرون وسطی می رسد. در این همکاری همه تفاوت ها و اختلافات کنار گذاشته می شد و در نهایت همه برای یک هدف تلاش می کردند. از اواسط دهه 70 میلادی این مدل از همکاری و البته واژه مذکور محبوبیت زیادی در فضای سیاسی هلند یافته است.
چین: tiáo 条 چطور می توان همه چیز را طبقه بندی کرد؟ با تصور تعلق داشتن هر چیزی به یک دسته خاص و عدم ارتباط آن با دسته ای دیگر؟ tiáo 条 یکی از –حداقل- 140 کلمه ویژه مقیاس های اندازه گیری و یا طبقه بندی در زبان چینی محسوب می شود. این واژه برای اشاره به مواردی که ظاهر بلند و باریک دارند به کار می رود مانند صفحات بلند چوبی، کشتی، ماهی، کارتن سیگار، خیابان، شلوار، اژدها و حتی رودخانه!