۴۰ سالگی ایران در جام جهانی +اینفوگرافیک

هر چیزی آغازی دارد، اما برخی آغازها حسابشان جداست، از همان ابتدا هیجان انگیز و خاص هستند. مثل آغاز یک جام جهانی و مثل آغاز یک راه صعود به این رقابت ها.

به گزارش جام جم آنلاین ، تاریخ حضور فوتبال ایران در رقابت های جام جهانی فوتبال قدمتی 40 ساله دارد، البته این سابقه 40 ساله در برابر سابقه تیم هایی که از همان دوره نخست جام جهانی (1930) به میدان رفتند چندان قابل توجه نیست اما در مقابل برای برخی دیگر از تیم ها که تاریخچه صعودشان به همین چهار سال پیش و یا 10 سال پیش برمی گردد بسیار زیاد و با ارزش است.
 
تیم ملی فوتبال ایران اما سال هاست که متولد می شود، نخستین باری که تشکیل شد، نخستین باری که در رقابت های بین المللی به میدان رفت، نخستین باری که راهی جام ملت ها شد و نخستین باری که به جام جهانی صعود کرد. تاریخ فوتبال ایران پر از همین «نخستین» هاست. اما نخستین هایی که به جام جهانی مربوط می شود بسیار هیجان انگیز هستند.
 
در فاصله 40 و چند روز به آغاز جام جهانی می خواهیم یک داستان 40 ساله را مرور می کنیم، داستانی که حالا برای خودش «تاریخچه» محسوب می شود. داستان ما این چنین است: چگونه به جام جهانی رسیدیم؟
 
80 سال با فوتبال
 
شهر مسجد سلیمان مبدا اصلی فوتبال ایران است، نخستین بار در این شهر بود که «فوتبال» در ایران بازی شد. نخستین مسابقه هم همان جا بین بومی ها و انگلیسی های استعمارگر برگزار شد.
 
سال های زیادی لازم نبود بگذرد تا تیم ملی فوتبال ایران تشکیل شود. برخی از شواهد تاریخی حاکی از این است که تیم ملی فوتبال ایران برای نخستین بار در سال 1317 شمسی یعنی دقیقا 80 سال پیش تشکیل شده است (برخی از شواهد تاریخی دیگر تشکیل تیم ملی فوتبال ایران را به 77 سال پیش ربط می دهند).
 
به هر حال در سال ۱۳۲۵ فدراسیون فوتبال ایران تأسیس و یک سال بعد به عضویت فیفا پذیرفته شد.
 
اما داستان فوتبال ایران، تیم ملی فوتبالش و دیگر اتفاقات بسیار طولانی است، ما اکنون فقط می خواهیم به جام جهانی بپردازیم...
1 - نخستین جام جهانی تاریخ برای ایران
 
«1978» عددی است که برای همیشه در تاریخ فوتبال ایران جاودانه شده. این عدد یعنی «جام جهانی آرژانتین» و البته یعنی حضور تیم ملی ایران در این رقابت ها.
 
نحوه صعود تیم های ملی فوتبال ایران به رقابت های جام جهانی همانند آنچه که امروز شاهد هستیم به هیچ عنوان طولانی ، سخت و دشوار نبود. در واقع آن زمان با توجه به اینکه فوتبال در دنیا پیشرفت چندانی نداشت و کشورهای زیادی عضو فدراسیون جهانی نبودند رقابت های مقدماتی و انتخابی جام جهانی نیز راحت تر بود. نکته بسیار مهم این است که رقابت های مقدماتی جام جهانی در دهه هفتاد میلادی به هیچ عنوان برنامه ریزی دقیق و از پیش تعیین شده ای نداشت و اینطور نبود که تیم ها از چند ماه پیش و یا حتی یک سال پیش بدانند قرار است در مقدماتی با چه تیم هایی بازی کنند.
 
تیم ملی فوتبال ایران در مقدماتی جام جهانی 1978 در چهار بازی ابتدایی خود به مصاف عربستان(دو بار)، سوریه و هنگ کنگ رفت. تیم ایران عربستان را در دو بازی سه بر صفر و دو بر صفر شکست داد. سوریه هم مقابل ایران یک بر صفر شکست خورد و هنگ کنگ نیز دو گل از تیم ایران خورد. تیم ملی ایران در پنجمین مسابقه خود به مصاف کره جنوبی رفت و بدون گل متوقف شد. پیروزی یک گله مقابل استرالیا و کویت، تساوی دو بر دو مقابل کره جنوبی دیگر نتایج ایران بود. ایران در مصاف بعدی مقابل هنگ گنگ قرار گرفت و اینبار سه گل به این تیم زد.
تیم ملی فوتبال ایران در دیدار بعدی خود یک بر صفر استرالیا را مغلوب کرد و سپس کویت را یک بر صفر از پیش رو برداشت. ایران در گام بعدی دیدارهای مقدماتی خود باز هم مقابل کره قرار گرفت و دوباره با این تیم مساوی کرد و این بار با نتیجه 2 بر 2. مهم‌ترین دیدار ایران مقابل استرالیا برگزار شد. در شرایطی که ایران دیدار رفت خود مقابل این تیم را با پیروزی یک بر صفر به پایان برده بود در دیدار برگشت نیز دوباره یک بر صفر به پیروزی رسید تا صعود خود را به جام‌جهانی 1978 آرژانتین مسجل کند.
 
این دیدار در بیست و پنجم نوامبر سال 1977 میلادی در ورزشگاه آزادی تهران و در شرایطی که 90 هزار تماشاگر در ورزشگاه حضور داشتند برگزار شد و تیم سرزمین کانگوروها با یک گل مقابل ایران شکست خورد. با این نتیجه، بازی آخر ایران مقابل کویت کاملا تشریفاتی شد. با این‌که نتیجه این دیدار تاثیری در سرنوشت تیم ایران نداشت، اما ملی‌پوشان ایرانی 2 بر یک به پیروزی رسیدند. رقابت‌های جام‌جهانی یک سال بعد برگزار شد و تیم ملی فوتبال ایران که با تیم‌های ملی فوتبال هلند، اسکاتلند و پرو همگروه شده بود مقابل هلند 3 بر صفر شکست خورد، با اسکاتلند یک بر یک مساوی کرد و در بازی آخر خود مقابل پرو نیز با نتیجه 4 بر یک مغلوب شد. به این ترتیب 40 سال از نخستین حضور تیم ملی فوتبال ایران در رقابت های جام جهانی فوتبال می گذرد.
 
2‌ـ‌ صعودی از جنس حماسه
 
20 سال طول کشید تا ایران دوباره به جام جهانی برسد. در این بیست سال غیبت و رکود و بود و ناکامی در راه رسیدن به جام جهانی. اما ظهور یک نسل طلایی در کنار شانس و بخت و اقبال بالا دست به دست هم داد تا یکی از به یادماندنی ترین نسل های فوتبال ایران دوباره به جام جهانی برسد. صعود ایران به جام جهانی 1998 فرانسه آنچنان سخت و دشوار بود که هرگز از یاد نمی رود. این راه سخت با یک حماسه ملی به شیرینی تمام شد. ملی پوشان کشورمان برای اینکه بتوانند جواز حضور در جام جهانی را به دست بیاورند مدام به این کشور و آن کشور رفتند و مقابل این تیم و آن تیم قرار گرفتند.
 
تیم ملی فوتبال ایران که مرحله نخست مقدماتی را با پیروزی‌های پرگلی ـ از جمله پیروزی 17 بر صفر مقابل مالدیو‌ ـ‌ پشت سر گذاشته بود در مرحله دوم مقدماتی جام‌جهانی 1998 با تیم‌های ملی فوتبال چین، کویت، عربستان و قطر همگروه شد.
 
در حالی که تقریبا همه چیز خوب پیش می‌رفت ایران در بازی آخر خود مغلوب قطر شد؛ تیمی که در رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی هنوز هم حرفی برای گفتن ندارد.
 
در آن بازی معروف که با اخراج بحث‌برانگیز کریم باقری هم همراه بود تقریبا همه امیدهای ایران برای صعود به جام‌جهانی از بین رفت، اما در ادامه سرنوشت ایران در بازهای پلی‌آف به گونه دیگری رقم خورد.
 
س از این بازی محمد مایلی‌کهن از سرمربیگری تیم ملی اخراج شد و جای خود را به وی‌یرای برزیلی داد. در حالی که دیدار با ژاپن در هنگ‌کنگ می‌توانست مجوز صعود تیم ملی را به جام‌جهانی فراهم کند سامورایی‌ها 2 بر یک به پیروزی رسیدند تا ایران آخرین شانس‌های خود را برای صعود به جام‌جهانی در دو دیدار سخت و مشکل مقابل استرالیا جستجو کند.
دیدار نخست این دو تیم در تهران با تساوی یک بر یک به پایان رسید، اما در بازی دوم در شرایطی که استرالیا 2 بر صفر جلو بود و خود را در جام‌جهانی می‌دید سلسله اتفاقاتی ورق را به سود تیم ایران برگرداند. ابتدا کریم باقری یک گل به ثمر رساند و سپس خداداد عزیزی روی پاس طلایی علی دایی گل حماسه‌ساز خود را به ثمر رساند تا تیم ملی فوتبال ایران پس از 20 سال به جام‌جهانی صعود کند. در جام‌جهانی فرانسه تیم ملی فوتبال ایران با تیم‌های یوگسلاوی سابق، آمریکا و آلمان همگروه شد.
 
این تیم در نخستین بازی خود در شرایطی که می‌توانست حداقل یک مساوی بگیرد روی یک ضربه آزاد با یک گل مغلوب یوگسلاوی سابق شد، اما در دومین دیدار خود مقابل تیم ملی فوتبال آمریکا بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پیروزی تاریخ خود را به دست آورد. این دیدار با نتیجه 2 بر یک به نفع ایران به پایان رسید.
 
آخرین بازی تیم ملی نیز مقابل تیم ملی آلمان برگزار شد که مردان سرزمین ژرمن 2 بر صفر به پیروزی رسیدند تا تیم ایران به کار خود در این رقابت‌ها پایان بدهد.
 
3- طعم صعود با برانکو
 
پس از جام جهانی 1998 فرانسه ، تیم ملی فوتبال ایران ناکامی عجیبی را در راه رسیدن به جام جهانی 2002 کره و ژاپن تجربه کرد. اما مقدماتی جام جهانی 2006 جایی برای جبران بود. ایران برای صعود به جام جهانی 2006 هر چند به ظاهر کار راحتی داشت اما نزدیک بود در همین راه راحت هم حذف شود.
 
تیم ملی فوتبال ایران در مرحله نخست رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی 2006 تا آستانه حذف زودهنگام از این رقابت‌ها قرار گرفت، یعنی وقتی تیم ملی در دوحه مقابل قطر تا آستانه شکست پیش رفت، اما وحید هاشمیان با گل حیاتی‌اش تیم ملی را به مرحله دوم مقدماتی جام‌جهانی رساند تا یکی از روزنامه های ورزشی فردا برایش تیتر بزند: «وحید سر و ته قضیه را هم آورد».
در ادامه تیم ملی فوتبال ایران در مرحله دوم مقدماتی جام‌جهانی 2006 قرار گرفت که البته مهم‌ترین حریف ایران در این مرحله تیم ملی فوتبال ژاپن بود.
 
درحالی که یک بازی تا پایان رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی 2006 باقی مانده بود تیم ایران صعود خود به جام‌جهانی را جشن گرفت با پیروزی یک بر صفر مقابل تیم ملی فوتبال بحرین که در ورزشگاه آزادی رقم خورد و محمد نصرتی نیز زننده آن گل بود مردم ایران به فاصله هشت سال از حماسه ملبورن دوباره به خیابان‌ها ریختند و جشن صعود گرفتند اما شیرینی صعود به جام‌جهانی با عملکرد ضعیف تیم ایران در آلمان از بین رفت. تیم ایران در این رقابت‌ها ابتدا 3 بر یک مقابل مکزیک مغلوب شد و در بازی دوم خود مقابل پرتغال هم 2 بر صفر شکست خورد. این تیم در بازی آخر خود هم مقابل آنگولا به نتیجه‌ای بهتر از یک بر یک دست نیافت.
 
4 ـ صعود با سرزمین قهوه با همراهی «سی کیو»
 
تیم ملی فوتبال ایران پس از جام‌جهانی 2006 آلمان یک دوره ناکامی دیگر را در راه رسیدن به جام‌جهانی پشت سر گذاشت. صعود به جام جهانی 2010 می توانست راحت تر از صعود به جام جهانی 2006 آلمان باشد اما سلسله حوادثی از این اتفاق جلوگیری کرد.
 
اما در مقدماتی 2014 برزیل اتفاقات دیگری برای تیم ملی افتاد. تیم ایران که این بار یک پرتغالی به نام کارلوس کی روش را سرمربی خود می‌دید در مرحله دوم مقدماتی جام‌جهانی 2014 برزیل با تیم‌های ازبکستان، لبنان، قطر و کره جنوبی همگروه شد.
 
ایران در دور رفت این رقابت‌ها ابتدا در تاشکند مقابل ازبکستان یک بر صفر به پیروزی رسید، سپس در تهران مقابل قطر مساوی کرد؛ اما این تیم در ادامه بازی‌های گروهی خود در مرحله رفت یک شکست باورنکردنی مقابل لبنان در بیروت متحمل شد و در نهایت در تهران مقابل کره جنوبی یک بر صفر به پیروزی رسید.
این تیم در آغاز دور برگشت این رقابت‌ها با شکست یک بر صفر مقابل ازبکستان کار خود را برای صعود به جام‌جهانی سخت کرد. با این شکست تقریبا همه امیدهای ایران برای صعود مستقیم به جام‌جهانی از بین رفت. در حالی که فضایی مملو از ناامیدی در فوتبال ایران به وجود آمده بود شاگردان کروش ابتدا یک پیروزی حیاتی مقابل قطر به دست آوردند و سپس لبنان را در تهران با یک پیروزی پرگل بدرقه کردند. اولسان، ایستگاه آخر شاگردان کی روش در مرحله مقدماتی بود. در حالی که هر نتیجه دیگری به غیر از پیروزی می‌توانست ایران را به جایگاه سوم یعنی پلی‌آف برساند رضا قوچان‌نژاد با گلی که در دقیقه 60 وارد دروازه کره جنوبی کرد ایران را 16 امتیازی کرد و به جام‌جهانی فرستاد. حالا حماسه اولسان هم شکل گرفته بود. تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی 2014 با نیجریه بدون گل مساوی کرد و در مقابل آرژانتین و بوسنی نیز با ترتیب یک بر صفر و سه بر یک شکست خورد.
 
5-راحت ترین صعود تاریخ باز هم با همراهی کارلوس
 
تیم ملی فوتبال ایران در مرحله نخست مقدماتی جام جهانی 2018 روسیه با تیم های ملی فوتبال عمان ، ترکمنستان، گوام و هند همگروه شد و همانطور که از پیش قطعی به نظر می رسید به عنوان تیم نخست و با 20 امتیاز به مرحله دوم مقدماتی صعود کرد. تیم ایران بدون ثبت شکست و با دو مساوی و شش برد صدرنشین گروه خود شده بود. این تیم فقط سه گل خورد اما در مقابل 26 گل زد.
شاگردان کارلوس کی روش در مرحله دوم مقدماتی جام جهانی 2018 روسیه با کره جنوبی، سوریه، ازبکستان، چین و قطر همگروه شدند. اما ایران صدرنشین این گروه هم شد. ایران 10 بازی انجام داد و 22 امتیاز گرفت. ایران در حالی به جام جهانی صعود کرد که تیم دوم یعنی کره جنوبی 15 امتیاز شد. شاگردان کی روش که چند هفته قبل از پایان رقابت های مقدماتی صعود را قطعی کرده بودند رحت ترین صعود تاریخ فوتبال ایران به جام جهانی را هم رقم زدند...
 
نمودار زیر نتایج تیم ملی فوتبال ایران در مجموع دو مرحله اول و دوم مقدماتی 5 دوره جام جهانی را می بینید، نتایجی که در نهایت به صعود ایران منتج شد:
تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی 2018 روسیه با اسپانیا، پرتغال و مراکش همگروه شده است.