دوپینگ برنامه‌های نوروزی صداوسیما با ستاره‌های همیشگی

نام سریال‌های "پایتخت ۵ " و "کلاه‌قرمزی" کافی بود برای اینکه بسیاری تصمیم بگیرند پای برنامه های نوروزی امسال تلویزیون ایران بنشینند. کلاه قرمزی عید پارسال بعد از کش و قوس‌های فراوان از تلویزیون ایران پخش نشد و خبر پخشش امسال خیلی‌ها را خوشحال کرد. اگرچه بعد از پخش انتقادهایی را به دنبال داشت. سریال پرمخاطب پایتخت هم به همین ترتیب، مخاطبان خودش را در نوروز ۹۷ هم پای تلویزیون نشاند.
 
روابط عمومی سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران که رئیسش ازسوی رهبر ایران انتخاب می شود و رسانه دولتی انحصاری و پرنفوذترین رسانه خبری، فرهنگی ایران است، می‌گوید نظرسنجی مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما نشان می دهد هفته اول نوروز امسال بیش از ۸۳ درصد مردم مخاطب این رسانه بوده‌اند. این درحالیست که درباره جزییات و ساختار این نظرسنجی توضیحی داده نشده است.
پایتخت ۵ مخاطبان خود را به نوروز ۹۷ آورد  تلویزیون ایران چند سالی است به گواه گزارش‌ها و اخبار در تولید و ارائه برنامه‌ها و سریال‌های نوروزی توفیقی نداشته و روندی نزولی را طی می‌کند.
 
برنامه‌های نوروز هر سال غالبا علاوه بر تنوع و استفاده از چهره‌های جذاب برای جذب مخاطب، تم طنز و شاد و بهاری دارند. این در حالیست که امسال برنامه های تلویزیون در همه این زمینه ها ضعیف‌تر و کمرنگ‌تر عمل کرد. در میان سریالهای هیات مدیره، دیوار به دیوار، تعطیلات رویایی، پایتخت و کلاه قرمزی ، دوتای آخر که برای مخاطب تلویزیون ایران شناخته شده بود، از اقبال بیشتری برخوردار بود اما به همان نسبت هم زیر ذره بین انتقاد قرار داشت.
 
از برنامه‌هایی که در ایام نوروز همچنان ادامه داشت و به نسبت پربیننده بود می توان به برنامه دورهمی با اجرای مهران مدیری اشاره کرد. این مجموعه که بنا بود بعد از تعطیلات عید تمام شود، بعد از پخش چند برنامه‌ پرحاشیه در ایام نوروز، خداحافظی پر سر و صدایی کرد و تمام شد.
 
موضوعات و روایات تکراری و البته در چارچوب محدودیت‌ها و خطوط قرمز موجود، استفاده از افراد تکراری، ضعف روایی و فنی و عدم توجه به نیاز مخاطب از جمله عواملی هستند که علیرغم دستِ باز و امکانات فراوان رسانه حکومتی ایران، به عدم رضایت مخاطب دامن می‌زنند.
 
اینکه مهران مدیری مجری دورهمی در گفتگو با سینا سرلک، خواننده موسیقی سنتی به شجریان اشاره کرد اما از او نامی نبرد، سانسور برخی صحبتهای عادل فردوسی پور مجری برنامه ورزشی نود درباره حضور زنان در ورزشگاهها در همین برنامه، حذف برخی سکانس‌های سریال پایتخت و توقف پخش کلاه قرمزی قبل از اتمام مجموعه، همه یادآور خطوط قرمز و سیاست‌های حذفی حاکم بر تولیدات سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران است.
 
همزمان با سانسوری که در برنامه‌های مختلف نوروزی اتفاق افتاد، نکته قابل توجه به‌ویژه در مجموعه پایتخت عبور از برخی خطوط قرمز و بیان کردن و تصویر کردن برخی چیزها بود که تا به حال در تلویزیون ایران نمایش داده نشده بود.
 
برخی معتقدند مشارکت سازمان اوج که به نوعی بازوی فرهنگی و رسانه‌ای سپاه پاسداران تلقی می‌شود، در تولید این اثر تلویزیونی ممکن است خطوط قرمز را برای رسیدن به اهداف دیگر، عقب رانده باشد. برخی دیگر هم معتقدند این دوگانگی و تضاد زاییده تعدد مراجع تصمیم‌گیری و ابهام در حد و حدود و خطوط قرمز در سیاست‌های این سازمان است.
سریال تعطیلات رویایی با اینکه از هنرپیشه‌هیا نام‌آشنای زیادی استفاده کرده بود با اقبال چندانی مواجه نشد  علی مصلح منتقد و روزنامه‌نگار هم برگ برنده امسال تلویزیون را در تعطیلات نوروزی دو مجموعه کلاه قرمزی و پایتخت ۵ می‌داند. آقای مصلح در گفتگو با بی‌بی‌سی گفت: که هر دوی این مجموعه‌ها سابقه محبوبیت و جذب مخاطب داشتند؛ کلاه قرمزی ۹۷ در واقع همان اثری بود که ایرج طهماسب، حمید جبلی و همکارانشان برای پخش در نوروز ۹۶ ساخته بودند اما به دلیل اختلاف نظر با مسئولان شبکه دو تلویزیون با یک سال تاخیر پخش شدو فصل پنجم پایتخت هم با سرمایه گذاری سازمان اوج به تولید رسید، اما دیگر آثار نمایشی(سریالهای تلویزیونی) نوروزی امسال هیچ بازتابی نداشتند؛ حداقل در رسانه‌ها و فضای مجازی .
 
سازمان هنری و رسانه‌ای اوج که در زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد ایجاد شد معمولا در فیلم‌ها و سریال‌های پربیننده سرمایه‌گذاری می‌کند و در تولید محصولات فرهنگی تلاش می‌کند مواضع سیاسی خاصی را تبلیغ کند. ابراهیم حاتمی‌کیا در جشنواره فیلم فجر از کارکنان این موسسه با لفظ سربازان گمنام امام زمان یاد کرد، واژه‌ای که برای نیروهای امنیتی و اطلاعاتی در ایران به کار می‌رود.
 
احسان محمدحسنی رئیس این موسسه هنری رسانه‌ای پیشتر گفته بود که پول تولیدات‌مان را از سپاه می‌گیریم و به آن افتخار می‌کنیم.
 
این موسسه تهیه‌کننده فیلم‌هایی چون بادیگارد و به‌وقت شام به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا، تنگه ابوقریب به کارگردانی بهرام توکلی ایستاده در غبار به کارگردانی محمدحسین مهدویان و برنامه‌های تلویزیونی مثل دین دات آی آر و مجموعه مستند نبرد پنهان درباره جنگ سوریه بوده است
 
آقای مصلح گفت: در برنامه‎های ترکیبی هم از قبل مشخص بود که دورهمی بیشترین مخاطب را خواهد داشت و این‌که بخش‌های پخش شده در عید، پایان‌بخش برنامه مهران مدیری بود، در کنجکاوی و استقبال بینندگان تاثیر داشت.
 
به گفته این منتقد و روزنامه‌نگار، به طور کلی می توان گفت که اگر برنامه های "برند" شده سیما نبود تلویزیون در نوروز ۹۷ با شکست بزرگی مواجه می شد، اما نامهایی مانند مهران مدیری، کلاه قرمزی و محسن تنابنده و همکارانش در پایتخت نسبت به سال گذشته ترکیب بهتری برای تلویزیون و تماشاگران در عید ساخت.
سریال دیوار به دیوار  آقای مصلح با اشاره به حضور پرحاشیه ایمان مرآتی، خبرنگاری که میزبان گفتگویی بود که از آن به عنوان اعترافات تلویزیونی سال ۸۸ محمدعلی ابطحی و محمد عطریانفر یاد می‌شود، در برنامه دورهمی گفت: مرآتی و فردوسی پور به عنوان چهره‌های تلویزیونی در برنامه دور همی شرکت کردند اولی حرفهایش با واکنش کاربران فضای مجازی و برخی سیاستمداران مواجه شد که به وقایع سال ۸۸ برمی‌گشت اما سانسور حرفهای فردوسی پور درباره حضور زنان در ورزشگاه‌ها هنگام گفتگو با مدیری عملا نشانگر حذف یکی از مطالبات اجتماعی بود.
مهم‌ترین سریال‌های نوروز امسال

ایمان مرآتی خبرنگار صداوسیما با حضور در برنامه دورهمی و صحبتهایی که کرد حشیه‌های بسیاری ایجاد کرد. محمدعلی ابطحی صحبتهای او را درباره خودش رد کرد و دروغ خواند جلال سمیعی، کارشناس رسانه در گفتگو با بی‌بی‌سی فارسی برنامه‌های نوروزی تلویزیون را از منظر دنیای رسانه‌ای مدرن و شبکه‌های مجازی بررسی کرده و می‌گوید: گمان می‌کنم در بررسی تحولات صدا و سیما، در بازار پیام و رسانه‌ امروز، باید به یک گراف پیچیده از رقابت با دیگر انواع رسانه هم توجه کنیم؛ تحولات سیاسی و اجتماعی، در کنار تغییرات مدل‌های کسب اطلاعات یا دریافت محتوای سرگرمی و آموزشی و همچنین، شکاف بزرگی که هر روز بین دو حوزه‌ رسانه‌های رسمی و رسانه‌های غیررسمی و شخصی، گسترده‌تر هم می‌شود، باقی ماندن رسانه‌های رسمی را در مسیر دید مخاطبان، دشوارتر هم می‌کند.
 
به گفته آقای سمیعی در صدا و سیما به عنوان رسانه‌ حکومتی ایران در سالهای اخیر چند اتفاق مهم افتاده است؛ نخست، بی‌اعتمادی روزافزون بینندگانی که دیگر لزومی هم ندارد چشم و گوش‌شان فقط به تلویزیون ایران یا هر شبکه‌ دیگری باشد؛ مردم دارند حتی بسیاری از برنامه‌های شبکه‌های داخلی و خارجی را در اینترنت می‌بینند؛ پس ذاتا روی گوشی همراه‌شان گزینه‌های متعدد دارند. دوم این‌که در نبرد جریان‌های مختلف سیاسی و فرهنگی داخلی و خارجی، رسانه‌ ملی دایما دارد بخش‌های مختلفی از کارکردهای کلاسیک رسانه‌ای را به انواع رقبا در پلتفرم‌های رسانه‌ای واگذار می‌کند؛ بحران مخاطب در اثر خط قرمزهای مختلف، بحران درآمد و بودجه، بحران اعتماد و مشروعیت به عنوان جریان ملی خبررسانی و ... کار را به جایی رسانده است که بسیاری از صفحات اینستاگرامی و کانال‌های تلگرامی، دست‌کم در کوتاه‌مدت اثرگذاری بیشتری از برنامه‌های پرهیاهوی صدا و سیما دارند. باید دید در این رقابت و پذیرش برخی تغییرها، آیا رسانه‌ حکومتی می‌پذیرد که برخی رویکردهای چند دهه‌ خود را به نفع بازگرداندن مخاطبانش تغییر دهد یا نه.