اثرات داروشناسی مرکبات

در این مقاله اثرات داروشناسی گریپ‌فروت، اثرات داروشناسی پوست لیمو و اثرات داروشناسی آب لیمو مورد بررسی قرار گرفته‌اند. همچنین نکات مهمی در مورد مرکبات بیان شده است.

اثرات داروشناسی گریپ‌فروت
مطالعات تغذیه‌ای نشان می‌دهد که گریپ فروت یکی از بهترین مکمل‌های غذایی است.
همچنین به خاطر داشتن پتاسیم کافی یکی از پرمصرف‌ترین مکمل‌های غذایی برای افرادی است که کمبود پتاسیم دارند.

گریپ فروت به دلیل داشتن پکتین، برای کاهش کلسترول و جلوگیری از تصلب شرائین مفید است. چون پکتین در دیوارهای سلول‌های میوه وجود دارد، لذا خوردن آب آن کمک چندانی به کاهش کلسترول نمی‌کند و باید کلی میوه مورد استفاده قرار گیرد.

پس از آزمایش بر روی ۳۶ نفر که روزی یک عدد گریپ فروت مصرف می‌کرده‌اند، کاهش چسبندگی سلول‌های قرمز و کاهش هماتوکریت مشاهده شد که به دلیل نارنژین موجود در آن بوده است.
در تحقیقی نشان داده شد مصرف کنندگان گریپ فروت کمتر به سرطان پانکراس (لوزالمعده) مبتلا می‌شوند.
همچنین مطالعه‌ای در سوئد نشان داد که گریپ فروت دارای اثر ضد سرطانی است.

یک گزارش حاکی از آن است که مصرف آب گریپ فروت به همراه سیکلوسپرین در افراد دارای پسوریازیس (نوعی بیماری پوستی) اثرات خوبی داشته است.

در حالی که افزایش و یا کاهش اثر داروها در شرایطی مفید و یا مضر می‌باشد، آب گریپ فروت می‌تواند باعث افزایش تأثیر بعضی داروها شود.

این اثر از طریق مهار سیتوکروم CYP۳A۴) ۳A۴ P۴۵۰) صورت می‌گیرد. همچنین گریپ فروت با بعضی داروها از جمله آنتی هیستامین‌ها، بنزودیازپین‌ها تداخل ایجاد می‌کند.

از بعضی خواص آن می‌توان به اثرات ضد نیتروزآمینی (ماده سرطان‌زا)، ضد میکروبی، مقوی قلب، ضد سم (ضد سموم بدن و کبد)، کاهش دهنده کلسترول، آرام‌بخش، تقویت کننده معده، ضد سرطان و ملین اشاره نمود.
مصرف معمولی گریپ فروت هیچ‌گونه عارضه‌ای به دنبال ندارد، ولی در صورت مصرف هم‌زمان بعضی داروها، به خصوص آن‌هایی که دوز درمانی‌شان حساس است، باید در مصرف آن تعادل را رعایت کرد.

اثرات داروشناسی پوست لیمو
پوست لیمو مقوی معده و معطرکننده بوده و مانع از شکنندگی عروق می‌شود و به‌خصوص در درمان فلبیت (التهاب جدار سیاهرگ) مؤثر است.
تهیه چای از لیموترش به طور مستقل معمول نیست، ولی همراه با گیاهان دیگر به صورت تی‌بگ مصرف می‌شود و در بسته‌های 3-2 گرمی موجود است.

آب لیمو
مهم‌ترین اسید آلی آبلیمو اسید سیتریک به مقدار تا حداکثر 10 درصد است. نزدیک به 2 درصد سیترات از نوع کلسیم و پتاسیم نیز در آن وجود دارد.
لیمو یکی از منابع غنی پتاسیم است و میزان پتاسیم موجود در آن 145 میلی‌گرم در 100 گرم لیموست.
ویتامین C به میزان 50-40 میلی‌گرم در 100 گرم لیمو (دو برابر میزان موجود در پرتقال) و کلسیم به میزان 61 میلی‌گرم در 100 گرم است.
آب لیمو کالری کمی دارد و حاوی 27 کیلوکالری در هر 100 گرم میوه است. ترکیبات دیگر لیمو شامل 2/5 درصد اسانس در پوست میوه‌هاست.
اثرات داروشناسی آب لیمو
ویتامین C که ترکیب مهم لیمو به شمار می‌رود، از خونریزی زخم‌ها جلوگیری و به مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها کمک می‌کند.
همچنین به عنوان ضداکسیدان عمل کرده و اثرات ضدسرطان آن در مطالعات حیوانی و انسانی گزارش شده است.
ویتامین C به‌خصوص نقش مهمی در خنثی کردن نیتروزآمین‌ها که سرطان‌زا هستند، دارد.
پکتین آن دارای خاصیت کاهش کلسترول بوده و در کاهش امراض قلبی مؤثر است.
پکتین در جلوگیری از اسهال و استفراغ نیز نقش بسزایی دارد.
بیوفلاونوئیدهای لیمو خاصیت شکنندگی مویرگ‌ها را کاهش داده و در جلوگیری از تصلب شرائین، واریس و خونریزی لثه بسیار مفید است (در حقیقت بیوفلاونوئیدها در جلوگیری از شکنندگی مویرگ‌ها و ایجاد استحکام آن‌ها نقش اساسی دارند.)
آب‌لیمو خاصیت ضد میکروبی خوبی داشته و مصرف آن در افرادی که دچار عفونت، تب، آنفلوانزا و سرماخوردگی هستند، بسیار مفید است.
آب لیمو مقوی پانکراس و کبد نیز هست.
مصرف آب لیمو در موارد پیوره و زخم گلو مفید بوده و در جلوگیری از خونریزی آن‌ها مفید است.

مخلوط آب لیمو و گلیسیرین به نسبت حدود 1 به 10 برای نرم کردن پوست بسیار مفید است و در آکنه (جوش صورت) و آفتاب‌سوختگی مصرف می‌شود. برای این منظور مقدار 90 میلی‌لیتر گلیسیرین را با 10 میلی‌لیتر آب لیمو در شیشه‌ای مخلوط نموده و هنگام مصرف به‌خوبی تکان دهید و بلافاصله روی پوست بمالید. این عمل به‌خصوص برای پوست دست و پا و در هنگام خواب که مخلوط تا صبح به خوبی تأثیرگذار باشد، مفید است.
همچنین آب لیمو به رفع عطش کمک زیادی می‌کند (شربت آب لیمو) و مصرف خوراکی آن در افرادی که روماتیسم دارند، مفید است.
نکات قابل توجه
- مصرف زیاد آب لیمو، به خصوص به شکل مستقیم، ممکن است اثراتی مخرب روی مینای دندان ایجاد کند؛ بنابراین، بهتر است همیشه به صورت رقیق‌شده مصرف شود.
- لیموترش در بازار به نام لیموسنگی مشهور است، اما از گونه عمانی (Key lime) در ایران برای تهیه آبلیمو استفاده می‌شود.

لیمو عمانی به صورت مستقیم یا پودر به عنوان آرام‌بخش، اشتهاآور، عطر و طعم‌دهنده در طب عوام و به طور عمومی مصرف می‌شود.
- در طب عوام ایران از مخلوط دم‌کرده یا جوشانده لیمو عمانی و گل گاوزبان به عنوان آرام‌بخش و مقوی قلب استفاده می‌شود.
به نظر می‌رسد که مخلوط این دو گیاه دارای اثرات سینرژیستی است (آثار یکدیگر را تقویت می‌کنند) و ضمن خوش‌طعم و خوش‌رنگ شدن اثرات مطلوبی ایجاد می‌کند. اکثراً این مخلوط را با نبات مصرف می‌کنند.