تعدیل موضع وزیر دفاع آمریکا در برابر ایران؛ موقتی یا دائمی؟

جیمز ماتیس رادیو فردا :آنچه در پی می آید گزارشی است که وبگاه پولیتیکو منتشر کرده است که خلاصه‌ای از آن در اختیار کاربران رادیو فردا قرار می‌گیرد:
 
پولیتیکو در مقاله خود می‌نویسد در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، ژنرال جیمز ماتیس، بلندپایه‌ترین مقام نظامی آمریکا در خاورمیانه بود و از حمله نظامی به ایران به خاطر مسلح کردن شبه نظامیان علیه منافع و نظامیان آمریکایی در عراق حمایت می‌کرد؛ اما اکنون او به عنوان وزیر دفاع دولت دونالد ترامپ، با تعدیل موضع خود به یکی از حامیان «اعتدالگرایی» درقبال جمهوری اسلامی تبدیل شده است.
 
این نشریه در توضیح می‌نویسد در سال گذشته ژنرال ماتیس با اتخاذ موضعی در تضاد با موضع دونالد ترامپ ضمن دفاع از برجام، از رییس جمهوری آمریکا خواست به این قرارداد هسته‌ای پایبند بماند. با توجه به حضور نیروهای آمریکا و ایران درمجاورت یکدیگر در عراق و سوریه، ماتیس تاکنون از اتخاذ رویکردی خصمانه برای مقابله با نفوذ ایران و گروه‌های نیابتی‌اش در منطقه خودداری کرده است.
 
پولیتیکو می‌گوید دلایلی برای این تعدیل موضع وجود دارد. از جمله این دلایل ماتیس، با چالش‌های جهانی بیشتری روبه‌رو است. دلیل دیگر رویکرد کاملاً متضاد دونالد ترامپ و باراک اوباما در قبال ایران است. اوباما تمایلی به چالش نظامی با ایران نداشت اما ترامپ خلق‌وخوی کاملا متفاوتی دارد. در نتیجه لازم است که او محتاط باشد و موضع او در قبال ایران و کره شمالی نشان‌دهنده این روش او است.
 
ترامپ موضع «ستیزه جویانه‌ای» در قبال ایران و برجام دارد و پائیز گذشته دولت او تحریم‌های تازه‌ای را علیه برنامه موشکی ایران به مورد اجرا گذاشت. او در در پی اعتراض‌ها در نیز به‌تاکید از معترضان حمایت کرد.
 
البته جیمز ماتیس را به رغم چرخش موضع‌اش نمی‌توان آشتی‌گرا تلقی کرد. سال گذشته او جمهوری اسلامی را «بزرگ‌ترین کشور حامی تروریسم» خواند و دستور حمله به پایگاه [هوایی شعیرات در استان حمص] سوریه را به خاطر حملات شیمیایی نیرو‌های اسد علیه مخالفان‌اش صادر کرد. او همچنین حمله و ساقط کردن یک پهپاد در حال گشت ایران را در نزدیکی نیرو‌های آمریکا در سوریه تایید کرد. با این‌همه او تلاش کرد تا امکان رویارویی مستقیم آمریکا با نیرو‌های ایران و گروه‌های نیابتی‌اش را به حداقل برساند.
 
اما ژنرال مایتس به تازگی در یک کنفرانس خبری با کم اهمیت جلوه دادن نگرانی‌های مربوط به این «پل ارتباطی» گفته‌است: «فکر نمی‌کنم که این پل زمینی بر قرار شده باشد... نیرو‌های تحت حمایت ایران [در سوریه] دسترسی آزاد و بدون محدودیت به آن سوی مرز [عراق] ندارند.» این رویکرد جیمز ماتیس در جنگ علیه داعش در عراق و سوریه به نمایش گذاشته شد؛ جایی که به گفته پولیتیکو ایران شاید قصد دارد با برقراری یک پل ارتباط زمینی، تهران را به بغداد و دمشق و به تبع آن به حزب‌الله لبنان متصل کند.
 
در هر صورت با فروکش کردن جنگ علیه داعش در سال جاری، پنتاگون تحت مدیریت ژنرال ماتیس نقش تازه‌ای را برای نیروی‌های آمریکایی در عراق و سوریه تعیین کرده است و مقابله جدی با دخالت‌های ایران در این کشور‌ها دور از انتظار نیست. به گفته پولیتیکو این بدان معنی است که در صورت فراهم شدن شرایط مناسب، ژنرال ماتیس به موضع سخت‌گیرانه و «جنگ افروزانه» خود بازخواهد گشت.
 
در این ارتباط، اَندرو اِکسوم، کار‌شناس مسایل خاورمیانه در پنتاگون در دوران ریاست جمهوری اوباما، می‌گوید انتظار می‌رود که رویکرد محتاطانه ژنرال ماتیس در سال اول ریاست جمهوری دونالد ترامپ، به موضعی سخت گیرانه در سال دوم تبدیل شود.
 
یکی از نگرانیهای ژنرال ماتیس در خاورمیانه، دسترسی جمهوری اسلامی به سوریه است. سرنوشت سوریه پسا جنگ داخلی ممکن است با گفت‌و‌گوهای پر دست انداز در ژنو رقم بخورد.
 
در نوامبر سال گذشته نیز در جریان یک سفر به اروپا، وزیر دفاع آمریکا از گفت‌و‌گوهای ژنو برای حل بحران سوریه و لزوم حمایت از آن سخن گفت. در همین سفر او برای نخستین بار گفت که ماموریت نظامی آمریکا در سوریه «فرا‌تر از شکست دادن داعش» است.
 
به گفته جفری جیمز، سفیر آمریکا در عراق در دوران ریاست جمهوری اوباما، اظهارات ماتیس نشان می‌دهد که آمریکا می‌خواهد از پیکار جویان کرد و عرب که با حمایت آمریکا با داعش جنگیده‌اند و همچنین از گروههایی که جذب رژیم اسد و حامی آن یعنی ایران نشده‌اند، پشتیبانی کند.
 
اِریک ادِلمن، مقام ارشد پنتاگون در دروان ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش، نیز به پولیتیکو می‌گوید یکی از راه‌های پیش روی آمریکا ادامه استفاده از نیرو‌های عملیات ویژه آمریکا و توان هوایی آن برای حمایت از‌‌ همان شبه نظامیان کرد و عربی است که اکنون می‌جنگند. اما با این تفاوت که این بار هدف از تقویت شبه نظامیان باید مبارزه با نیرو‌های تحت حمایت ایران باشد.
 
از سوی دیگر اما نیروهای آمریکایی برپایه قانونی که کنگره به دنبال حمله ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ تصویب کرد و به ارتش آمریکا اجازه داد علیه القاعده و گروه‌های وابسته به آن پیکار کند، وارد سوریه شده‌اند. از این رو هر گونه عملیات نظامی علیه ایران و متحدانش در سوریه با این اجازه منافات دارد و ممکن است به اجازه دیگری از کنگره نیاز باشد.
 
به باور جفری جیمز هزاران نفر از نیرو‌های نظامی آمریکا و کشور‌های ائتلاف در عراق حضور دارند که در مقابل حملات شبه نظامیانی که ایران آن‌ها را سازمان داده و مسلح کرده است، آسیب پذیرند. از این رو ریسک هر گونه عملیات نظامی تحت پشتیبانی آمریکا برای پس زدن نیرو‌های ایران و یا تحت حمایت این کشور در سوریه بالا خواهد بود.
 
در پایان جفری جیمز می‌گوید: تصور کنید که ما مجبور به ترک عراق شویم و روسیه و ایران پیروزی در سوریه را از آن خود کنند. این وضعیت شکست بزرگی برای آمریکا خواهد بود. از این رو ژنرال ماتیس با وضعیت متزلزل و پر مخاطره ای روبرو است.