خشکسالی در ایران، کاهش بی‌سابقه بارندگی در ۵۰ سال

رونشست زمین در میناب براثر خشکسالی و مصرف بی‌رویه سفره‌های آب زیرزمینی رحیم میدانی، معاون وزیر نیرو در امور آب و فاضلاب اعلام کرد که کاهش بارندگی امسال در ۵۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده است.
 
بنا به گفته معاون وزیر نیرو در امور آب و فاضلاب بارش‌های امسال فقط در استان‌های اردبیل و گلستان عادی بوده است.
 
گزارش مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی سازمان هواشناسی ایران حاکی است که ۹۰ درصد از این کشور با درجات مختلفی از خشکسالی روبرو است.
 
پیشتر شاهرخ فاتح، رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی از کمبود ۳۱ درصدی بارش کشور از ابتدی سال آبی جدید (ابتدای پاییز) خبر داد و گفته بود: "از ابتدای مهر تا تاریخ ۴ آذرماه، پنج استان قم، اصفهان، خراسان جنوبی، مرکزی و یزد بیشتر از ۸۰ درصد کمبود بارش داشتند." مطالعات موجود نشان می‌دهد که خشکسالی در دوران مختلف ایران را به اشکال مختلف در برگرفته و باعث بروز خسارت فراوان به محصولات کشاورزی و دامی در مناطق روستایی شده و همچنین موجب مهاجرت دسته جمعی روستاییان به شهرها شده است.
 
به گفته کارشناسان خشکسالی دارای چهار مرحله است. مرحله نخست سالی که بارندگی در آن کم است. مرحله دوم خشکسالی هیدرولیکی به دلیل کاهش آب سدها، مرحله سوم خشکسالی اقتصادی که سبب کمبود محصولات کشاورزی و ضربه به اقتصاد می‌شود، در مرحله آخر خشکسالی اجتماعی قرار دارد. استفاده بی‌رویه از آب، فرسایش خاک، فرونشست زمین، گرد و خاک، کمبود محصولات کشاورزی منجر به مشکلات اجتماعی می‌شود. براساس تحلیل بارش‌های ایران از ابتدای مهر تا آذرماه امسال مجموعه بارش در اکثر استان‌های ایران بیشتر از ۵۰ درصد کاهش داشته است.
 
استان‌های خراسان جنوبی، قم، یزد و اصفهان با کمترین میزان بارش در این دوره روبرو بوده اند.
 
گزارش مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی ایران که در آذرماه امسال به هیات دولت فرستاده شده درجات مختلف خشکسالی در استان‌ها را مشخص کرده است.
 
براساس این گزارش ۵.۳ درصد ایران دچار خشکسالی بسیار شدید، ۲۳.۱ درصد دچار خشکسالی شدید، ۴۳.۳ خشکسالی متوسط، ۱۸.۲ خشکسالی خفیف و ۸.۶ درصد خشکسالی نرمال است.
 
براین اساس خوزستان، جنوب ایلام، بوشهر، قسمت‌هایی از سیستان و بلوچستان، آذربایجان شرقی و زنجان دچار خشکسالی بسیار شدید است.
 
در همین حال در جنوب کهگیلویه و بویراحمد،اصفهان، خراسان شمالی، گلستان، زنجان، آذربایجان شرقی و غربی، بخش‌هایی از خراسان رضوی، یزد، شمال و شرق کرمان، خراسان جنوبی ،سیستان و بلوچستان خشکسالی شدید خواهد بود.
 
اسامی برخی از استانها در هر دو بخش از خشکسالی بسیار شدید و شدید دیده می‌شود که این بیانگر وضعیت نامناسب این استان‌ها در حوزه آب است.
 
اداره کل کشاورزی اخیرا اعلام کرده که حتی اگر بارندگی به حالت عادی بازگردد، ۵۰ درصد از بحران موجود به دلیل استفاده بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی باقی می‌ماند. عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست در همایش بررسی ساختار تشکیلاتی مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست ایران در تابستان امسال گفت: "بدون شک از سه دهه قبل بسیاری می دانستند که سیاست‌های آبی کشور نادرست است ولی اعتراضی نکردند و سکوت پیشه کردند. سکوت صاحب نظران در خصوص اعمال سیاست‌های نادرست آبی باعث شده است امروز کشور به ورشکستگی در بخش آب برسد."
 
آقای کلانتری با انتقاد از وضعیت موجود تالاب‌ها و دریاچه‌ها در ایران گفته "امروز یک تالاب و دریاچه زنده در کشور نداریم و از این متعجب هستیم که چرا حجم ریزگردهای کشور افزایش یافته است."
 
برخی پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که دوره خشکسالی در ایران، دوره‌ای ۳۰ ساله است، تاکنون حدود ۱۰ سال از آن سپری شده و در همین مدت بسیاری از منابع زیرزمینی آب بی‌رویه مصرف شده است. به گفته کارشناسان تخریب و از بین بردن منابع آبی همچنان ادامه دارد و مدیریتی برای رسیدگی به این وضعیت درنظر گرفته نشده است.
خشکسالی و استفاده بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی باعث فرونشست و فروچاله در همدان شده است. در مجموع ۲۴ فروچاله در همدان ایجاد شده. بیشترین عمق فروچاله مربوط به نوآباد شهرستان کبودرآهنگ با عمق ۶۰ متر است