جنگ کوشر در غذاخوری‌های اسرائیل

در آشپزخانه هتل رامات راچل در بیت‌المقدس، هر برگ سبزی‌ را با وسواس می‌شویند، هر دانه برنج را بررسی می‌کنند، و هر تکه گوشت را معاینه می‌کنند که مطمئن شوند منطبق با قانون خوراک یهودیان است.
 
مسئول بررسی یاکوو اسولین است. او و دستکم دو نفر دیگر هر روز بر کار آشپزها و کارکنان آشپزخانه نظارت می‌کنند که تردیدی در کوشر بودن غذا نماند.
 
جالب اینجاست که آقای اسولین در استخدام هتل نیست، نماینده مرجع اصلی مذهبی در اسرائیل است - که در مسائلی دیگر چون ازدواج و طلاق هم حرف آخر را می‌زند.
 
مدیر هتل رامات در مورد آقای اسولین می‌گوید: "کارش خیلی سخت است. باید حواسش به همه کارکنان باشد که همه چیز سروقت و به‌جا و منطبق با قوانین سختگیرانه کوشر باشد. مثلا کارد و چنگال نباید قاطی شود، بعضی مواد اولیه نباید با هم به کار برود، از شیر و گوشت نباید در طبخ استفاده شود. برای اغلب گردشگرها سخت است. بیشتر مردم دنیا به این چیزها اهمیت نمی‌دهند. می‌توانند گوشت و شیر و چیزبرگر و بستنی و استیک را هرجور می‌خواهند بخورند. ما نمی‌توانیم، محافظه‌کاریم."
 
حقوق ناظران کوشر را هتل می‌دهد - چیزی حدود ۲۳۰۰۰ شکل اسرائیل در ماه، یعنی ماهی شش هزار دلار.
ربی آرون لبوویتز می‌گوید می‌خواهد با انحصار جواز کوشر مقابله کند کوشر بودن غذا و غذاخوری در نهایت امری مذهبی است، اما در سال‌های اخیر در اسرائیل جنبه سیاسی-اقتصادی هم پیدا کرده. بعضی غذاخوری‌ها به میزان نفوذ مراجع مذهبی بر کسب‌وکار معترضند.
 
ربی آرون لبوویتز بنیان‌گذار "پروژه جایگزین نظارت کوشر" است. او معتقد است ناظران سازمانش خدماتی بهتر و به مراتب ارزان‌تر ارایه می‌کنند.
 
می‌گوید: "طی سال‌ها، انحصار یک مرجع (بر کوشر) باعث فساد شده - یا دستکم می‌شود گفت رقابت نیست. چون رقابت نیست، کیفیت کار پایین است و هزینه بالاست. اگر بخواهی جلوی تخلف را بگیری، نباید همه قدرت را به یک نهاد دولتی بسپاری. راه پیش‌گیری از تخلف نظارت و شفافیت است - و تسهیل رقابت."
 
اما تا حالا فقط ۲۳ رستوران از "نظارت جایگزین" ربی لبوویتز جواز کوشر گرفته‌اند. آیا این کافی است؟
 
ربی می‌گوید: "تغییر نباید حتما از بالا به پایین باشد. می‌تواند از پایین به بالا باشد. به عبارت دیگر، مردم می‌توانند اختیار مسایل شخصی - آن چیزهایی را که اعتقادی و مبتنی بر مذهب است - پس بگیرند. و اگر چنین جریانی فراگیر شود، پارلمان و قوه قضائیه هم ناچارند به خواست مردم تن بدهند."
راه دشوار

اما شورای عالی ربی‌ها می‌گوید بدیهی است که کار باید دست این نهاد باشد.
 
موشه داگان، مدیرعامل شورای عالی، می‌گوید: "وزارت بهداشت نمی‌گذارد کسی که تخصص ندارد خدمات درمانی بدهد. اگر کسی بگوید من می‌خواهم جایگزینی برای وزارت بهداشت یا وزارت ترابری باشم، حکومت چه می‌گوید؟ در حوزه‌هایی که اختیار با حکومت است، نباید بخش خصوصی وارد شود. وگرنه هرکس ممکن است بگوید می‌خواهم فلان نهاد را خصوصی کنم."
غذاخوری‌های کوشر باید جوازشان را در معرض دید بگذارند به همین دلیل است که نهاد جایگزین ربی لبوویتز به مشکل برخورده.
 
دادگاه عالی اسرائیل اوایل سال جاری میلادی رأی داد که هیچ رستورانی اجازه ندارد بدون جواز شورای عالی ربی‌ها بگوید غذایش کوشر است. اما ظاهرا مشتری‌های رستوران آربس - که جزو پروژه "جایگزین" ربی لبوویتز است - به این حکم اهمیت نمی‌دهند.
 
دانشجویی که با چند دوستش در آربس غذا می‌خورد، می‌گوید: "کلی پول می‌گیرند که جواز بدهند. و به نظر من این پول جایی که باید برود نمی‌رود. به نظر من کسب‌وکارهای کوچک باید خودشان جواز صادر کنند. برای اقتصاد اسرائیل هم بهتر است. همه نظام دست (مذهبی‌ها) است. برای ما که سکولاریم سخت است. می‌خواهیم همان‌جور که دل‌مان می‌خواهد یهودی باشیم، نه آن‌جور که آنها دستور می‌دهند."
ناظران ویژه کوشر بودن غذاهایی را که در جاهای عمومی عرضه می‌شود بررسی می‌کنند اما فعلا قانون قانون است - و اگر به بازار مهانه یهودا در مرکز بیت‌المقدس سر بزنید، به چشم خودتان خواهید دید.
 
همه مغازه‌ها و غرفه‌هایی که خوراکی می‌فروشند جواز دارند. روی آنها که شورای عالی ربی‌ها صادر کرده نوشته "کوشر". روی بقیه جوازها اثری از "کوشر" نیست.
 
و این شاهدی است دیگر بر شکاف عمیق بر سر نقش مذهب در زندگی روزانه در اسرائیل.