چرا ایران سخت محتاج هواپیماهای مسافری آمریکایی است

خلاصه‌ای از گزارش شاشنک بنگالی از تهران برای روزنامه لس آنجلس تایمز
 بهروز قمری پرواز با یک جت توپولف روسی را در ایران به خاطر می آورد: "وقتی هواپیما از باند فرودگاه بلند می شود، خلبان می گوید خانم ها آقایان، لرزش ها و تکان ها طبیعی است."
 
این استاد تاریخ دانشگاه ایلینوی می گوید: "و هنگام بلند شدن از باند، تمام هواپیما به شکل وحشتناکی می لرزد. خیلی ترسناک است. این هواپیماها خیلی سنگین هستند، انگار که از فولاد ساخته شده اند. تصور پرواز این ماشین ها عجیب است."
 
آن پرواز مربوط به سال ۱۳۸۸ بود. دو سال بعد، ۲۳ جت توپولف ایران پس از یک رشته سوانح هوایی اجازه پرواز پیدا نکردند.
 
تحریم های تجاری آمریکا علیه ایران فروش هواپیماهای آمریکایی و قطعات آن را طی بیش از سه دهه گذشته ممنوع کرده است. هر چند ایران با دور زدن تحریم ها، شماری هواپیمای آمریکایی را از دلال هایی در اروپای شرقی و جنوب شرقی آسیا خریده است، اما ناوگان هوایی ایران یکی از کهنه ترین ها در دنیا است و اتکایش عمدتا به جت های روسی است.
 
به گفته بهروز قمری "هر وقت سیاستمداران و مردم عادی قصد نشان دادن غیر اخلاقی و بی رحمانه بودن تحریم ها را دارند به وضعیت خطوط هوایی کهنه و مستعمل ایران اشاره می کنند."
 
از آغاز انقلاب ۱۳۵۷ و در پی اعمال تحریم های آمریکا و اروپا، ۱۶۷۲ نفر در ایران در سوانح مرتبط با سقوط هواپیما کشته شدند.
 
در پی توافق هسته ای و لغو تحریم ها، ایران از رسیدن به توافقی با شرکت آمریکایی بوئینگ به ارزش ۲۵ میلیارد دلار برای فروش یا اجاره بیش از یکصد هواپیمای مسافری خبر داد.
 
اما جمهوریخواهان در مجلس نمایندگان آمریکا با تصویب قطعنامه ای مانع انجام بزرگترین معامله تجاری آمریکا و ایران پس از انقلاب شده اند. استدلال آن ها این است که ایران از پروازهای مسافری برای انتقال نیرو و تجهیزات نظامی برای گروه های تروریستی و دیکتاتورهایی چون بشار اسد رییس جمهوری سوریه استفاده کرده است: "این گروه های تروریستی و رژیم های یاغی دست شان به خون آمریکایی ها آلوده است. مشتری های بالقوه شما هم همینطور."
 
هر چند پرزیدنت اوباما گفته است هر طرح مصوب کنگره که مانع اجرای توافق هسته ای شود را وتو خواهد کرد اما با توجه به فصل انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا بعید است دموکرات ها بخواهند بهانه ای به دست جمهوریخواهان بدهند که حاکی از نرمش آن ها در برابر جمهوری اسلامی باشد.
 
مدیران بوئینگ کماکان با طرفین ایرانی خود در تماس هستند و طی ماه جاری به تهران رفتند. مقامات ایرانی این تاخیر را شاهدی بر عدم پایبندی آمریکا به تعهدات اش عنوان می کنند.
 
حمید بعیدی نژاد، از اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای، معتقد است: "این یقینا نقض توافق است و ما به آن رسیدگی خواهیم کرد."
 
بعضی تحلیلگران معتقدند ایران از پس هزینه های خرید این تعداد هواپیماها بر نمی آید و به لحاظ فنی و وضعیت فرودگاه هایش آماده استفاده از هواپیماهای فوق مدرن نیست.
 
پاتریک کلاوسون، مدیر پژوهش مؤسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، می گوید یکصد هواپیمای درخواستی ایران از بوئینگ به علاوه ی سفارش همین تعداد هواپیما از ایرباس موجب می شود که ناوگان هوایی ایران از فرانسه که هفت برابر ایران مسافر جابجا می کند بزرگتر شود.
 
اما قرارداد با بویینگ ارزش نمادین مهمی برای حسن روحانی و انتخاب مجددش به ریاست جمهوری دارد.
 
به اعتقاد صنایع هوایی ایران، قرارداد بویینگ با ایجاد کار، به حرکت درآوردن اقتصاد و تشویق گردشگری ثبات را به ایران می آورد.