دبیر شورای‌عالی امنیت ملی: رابطه ایران و روسیه راهبردی است

شمخانی روابط ایران و روسیه در زمینه‌های مختلف را "راهبردی" توصیف کرده است علی شمخانی، نماینده آیت‌الله خامنه‌ای در شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی و دبیر این شورا روابط بین ایران و روسیه در عرصه‌های مختلف را تشریح کرده است.
 
آقای شمخانی در مصاحبه با خبرنگار تلویزیون "روسیا الیوم" که یک شبکه تلویزیونی دولتی روسیه است، گفته است که "رابطه ایران و روسیه در موضوعات مختلف یک رابطه راهبردی است و روسیه در دوره [ریاست جمهوری ولادیمیر] پوتین، هویتی مستقل و شکل متفاوتی با روسیه ماقبل پوتین دارد."
 
دبیر شورای‌عالی امنیت ملی با اشاره به همکاری دولت‌های ایران و روسیه در مورد بحران سوریه، گفته است که رهبران روسیه و ایران بارها بر روابط راهبردی سیاسی، اقتصادی و نظامی بین دو کشور تاکید کرده‌اند. وی افزوده است که "دیدارهای بسیاری میان مسئولان ایرانی و روسی در سطوح مختلف در تهران و مسکو انجام شده و خواهد شد و این طبیعی است که بخشی از این روابط بر مبنای مبارزه با ترورسیم شکل گرفته باشد." مقامات دولتی سوریه، جمهوری اسلامی و روسیه تمامی گروه‌های مخالف حکومت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه را "تروریست" نام داده‌اند.
 
در مورد استفاده هواپیماهای نظامی روسیه از پایگاه هوایی نوژه در همدان، خبرنگار روسیا الیوم از آقای شمخانی پرسید که دلیل این اقدام چه بوده و به چه دلیل همکاری در این زمینه به یکباره متوقف شده است.
 
آقای شمخانی گفت که "مقابله با تروریسم نیازمند مبادله توانمندی ما در زمینه‌های مختلف است" و افزود: "عملیات اخیر [در سوریه] با همکاری مستشاران نظامی ایران، حمایت هوایی روسیه و مشارکت موثر ارتش سوریه در عرصه زمینی صورت گرفت. این عملیات نیازمند آن بود که برخی از توانمندی‌های ایران برای برهه زمانی مشخص و محدودی به کار گرفته شود و به کار گیری این توانمندی‌ها در پایگاه همدان انجام شد و پایان یافت."
  نماینده آیت‌الله خامنه‌ای در شورایعالی امنیت ملی رویکرد خارجی روسیه در دوره پوتین را ستوده است چندی پیش، یک وبسایت عرب زبان گزارش کرد که هواپیماهای نظامی روسیه در پایگاه نوژه "مستقر" شده و از آنجا به ماموریت‌های نظامی در سوریهاعزام می‌شوند. ساعاتی بعد، وزارت دفاع روسیه اعزام هواپیما از این پایگاه را تایید کرد.
 
با انتشار این خبر، موضوع "دادن پایگاه نظامی به دولت خارجی" در مجلس ایران مطرح شد اما برخی مقامات ایرانی گفتند که پایگاهی به روسیه داده نشده و هواپیماهای آن کشور صرفا از امکانات این پایگاه استفاده می‌کنند. چند روز بعد، گزارش شد که استفاده نظامی روسیه از این پایگاه خاتمه یافته است. اگرچه در این مورد، رسما جزئیاتی منتشر نشده، اما برخی مقامات جمهوری اسلامی اشاره کردند که استفاده نظامی روسیه از پایگاه نوژه در چارچوب "موافقت‌هایی" بین دو طرف صورت گرفته است. در مورد توقف استفاده از این پایگاه هم مشخص نشده که آیا در قالب همان "موافقت‌های" قبلی انجام شده یا نتیجهرسانه‌ای شدن موضوع بوده است.
 
آقای شمخانی در توضیح توقف این عملیات گفته است که "روابط راهبردی میان ایران و روسیه پایان نیافته است اما این عملیات به شکل طبیعی یک عملیات محدود بود و پایان یافت، روزی که این عملیات شروع شد ما توافق کرده بودیم که این عملیات چند روز بیشتر به طول نیانجامد."
شمخانی در مورد استفاده هواپیماهای روسی از پایگاه نظامی ایران و توقف آن توضیحاتی داده است در مورد از سر گرفتن این عملیات نیز آقای شمخانی گفت که "این نوع همکاری نظامی میان ایران و روسیه بر اساس تحولات میدانی سوریه بوده است و از سرگیری این نوع از همکاری در آینده نیز به تحولات میدانی در سوریه بستگی دارد." وی در عین حال تاکید کرد که "سیاست اصولی جمهوری اسلامی همواره بر این اساس بوده است که دولت‌ها باید بدون مداخله‌گری بیگانگان به کار خود ادامه دهند و ما هرگونه مداخله‌گری از جانب بیگانیگان را مغایر با مصالح منطقه خود تلقی می‌کنیم." ظاهرا منظور آقای شمخانی، حضور کشورهای غربی در منطقه است.
 
دبیر شورای‌عالی امنیت ملی در ستایش از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، گفت که آیت‌الله روح‌الله خمینی، رهبر سابق جمهوری اسلامی، در پیامی به میخائیل گورباچف، آخرین رئیس جمهوری اتحاد شوروی، به او گفت که "عزت و کرامت روسیه در دنباله‌روی غرب نیست." آقای شمخانی افزود: "امروز ما می‌بینیم که روسیه شیوه‌ای مستقل از غرب در پیش گرفته است و چنانچه ما این مساله را با سیاست‌های دنباله‌روانه گورباچف و یلتسین مقایسه کنیم، می‌بینیم که پوتین سیاست‌های جدید روسیه را از شرایط زیانبار گذشته خارج کرده است."
تصویب مجوز نخستین استقراض جمهوری اسلامی از دولت خارجی با انتقادهایی همراه بوده است در روزهای اخیر، گزارش هایی از تحولاتی بی‌سابقه در روابط جمهوری اسلامی با روسیه منتشر شده است. علاوه بر اینکه برای اولین بار، جمهوری اسلامی اجازه استفاده نظامی از پایگاهی در خاک ایران را به یک دولت خارجی داد، دو روز پیش، مجلس دریافت وامی تا سقف پنج میلیارد دلار ازروسیه را تصویب کرد. پیشتر، ایران از طریق فاینانس یا شیوه‌های دیگر، به جذب سرمایه خارجی مبادرت کرده بود اما این نخستین مورد از استقراض از دولت خارجی در جمهوری اسلامی است.
 
برخی از نمایندگان مجلس با استناد به قانون اساسی، نحوه صدور اجازه دریافت این وام را مورد انتقاد قرار داده و خواستار تسلیم لایحه‌ای از سوی دولت و بررسی دقیق جنبه‌های مختلف آن شدند. طبق اصل ۸۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی، گرفتن‏ و دادن‏ وام‏ یا کمک‌های‏ بدون‏ عوض‏ داخلی‏ و خارجی‏ از طرف‏ دولت‏ باید با تصویب‏ مجلس‏ شورای‏ اسلامی‏ باشد.
 
از جمله محمد دهقان، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، در گفتگو با خبرگزاری مهر گفت که به جای ارائه لایحه استقراض از روسیه به مجلس، "در وسط بررسی لایحه اصلاح قانون بودجه، نماینده‌ای نزدیک به دولت این پیشنهاد گرفتن وام از روسیه را مطرح کرد و با پشتیبانی رئیس مجلس به تصویب رساند." آقای دهقان با اظهار این نظر که "این کار، جدای از اینکه خلاف قانون اساسی است، به صلاح کشور هم نیست" گفت که "استقراض خارجی از کشورها" مطلوب نیست و به همین دلیل هم بانک جهانی تاسیس شده تا دولت‌ها به جای وام‌گیری از کشوری خاص و وام دار شدن به آن، از این بانک کمک بگیرند.
 
در دوره زمامداری ولادیمیر پوتین، به خصوص از زمان بازگشت دوباره او به قدرت، دولت روسیه از سیاست همکاری و همسویی با کشورهای غربی فاصله گرفته و گفته است که این کشور باید مانند زمان شوروی سابق، به صورت یک ابرقدرت در صدد گسترش و حفاظت از "حوزه نفوذ" خود در جهان برآید. حمایت از رهبران وابسته به روسیه در برابر اعتراضات داخلی بخشی از این رویکرد جدید بوده است. از جمله چشمگیرترین اقداماتی که در این زمینه صورت گرفته، حمایت نظامی از دولت بشار اسد و واکنش به برکناری رئیس جمهوری طرفدار روسیه در اوکراین توسط پارلمان آن کشور بوده است. با تصمیم پارلمان اوکراین به برکناری ویکتور یانوکوویچ از سمت ریاست جمهوری، دولت روسیه ضمن لغو توافقنامه اعطای پانزده میلیارد دلار وام به آن کشور، شبه جزیره کریمه را نیز از اوکراین جدا و به خاک خود منضم کرد و به حمایت از تجزیه‌طلبان شرق آن کشور مبادرت ورزید.
 
احزاب و فعالان سیاسی مخالف ولادیمیر پوتین، دولت او را متهم کرده‌اند که به منظور انحراف اذهان مردم روسیه از شرایط نامساعد داخلی از جمله عقب ماندگی و رکود اقتصادی، فساد گسترده در تشکیلات حکومتی و فاصله گرفتن روزافزون از دموکراسی، با ماجراجویی خارجی در صدد تحریک احساسات ملیگرایانه مردم برآمده است. آقای پوتین متقابلا مخالفان خود را به تلاش برای تبدیل روسیه به یک کشور غربی و بی اعتنایی به فرهنگ سیاسی و خواست توده مردم متهم کرده و گفته است که مردم روسیه طرفدار رهبر مقتدر و حضور قدرتمند در صحنه سیاست جهانی هستند.