چرا اغلب امیران عرب در بریتانیا آموزش نظامی می‌بینند؟

در سال ۲۰۱۴ بیش از ۴۰ درصد دانشجویان افسری خارجی در مدرسه علوم نظامی سندهرست از خاورمیانه هستند

تاکنون چند نسل از رهبران خارجی به ویژه از منطقه خاورمیانه در آکادمی سلطنتی آموزش‌های نظامی سندهرست در بریتانیا تعلیم دیده اند.

از سال ۱۸۱۲ آکادمی سلطنتی آموزش‌های نظامی سندهرست در نزدیکی لندن جایی بوده که افسران نظامی بریتانیایی در آن تعلیم دیده اند.

در این مدرسه، کادرهای افسری در یک برنامه فشرده ۴۴ هفته ای مهارت‌های عملی و تئوریک را فرا می گیرند و با ارزش‌های ارتش بریتانیا آشنا می شوند.

در کنار افسران بریتانیایی، سالهاست که شمار زیادی از کادر‌های خارجی نیز در مدرسه سندهرست تعلیم نظامی می بینند.

دختر و پسران جوانی که اغلب از خانواده‌های طراز اول خاورمیانه هستند از جمله ملک حسین، پادشاه سابق اردن.

اکنون چهار پادشاه در جهان عرب از فارغ التحصیلان مدرسه سندهرست هستند: ملک عبدالله در اردن، شیخ حمد از بحرین، شیخ تمیم از قطر، و سلطان قابوس از عمان.

از بین پادشاهان سابق کشورهای عرب نیز شیخ سعد امیر پیشین کویت و شیخ حمد، امیر پیشین قطر، در همین مدرسه نظامی بریتانیایی تعلیم دیده بودند.

ارتباط مدرسه سندهرست با این کشورهای عربی به دورانی بازمی گردد که بریتانیا یک قدرت استعماری در منطقه خلیج فارس بود.

مایکل استیونس، معاون موسسه مطالعات امنیتی و دفاعی سلطنتی، (RUSI) می گوید سندهرست جایی است که رهبران آینده یک دیگر را می شناسند و همچنین نفوذ بریتانیا در منطقه خلیج فارس را بسط می دهد.

استیونس می گوید: "نخبگان سیاست در منطقه خلیج فارس چنان توجهی به بریتانیا می کنند که به دیگر کشورهای همسنگ ما مثلا فرانسه نمی کنند. این موضوع به ما قابلیتی فراتر از توانایی‌ها و وزن حقیقی ما می دهد. این قابلیت به سبب وجود افرادی است که مدتی را در بریتانیا گذرانده و همچنان با همکلاسی‌ها و معلمان خود در ارتباط هستند."

فارغ التحصیلان سندهرست: از راست سلطان قابوس از عمان، ملک عبدالله دوم پادشاه اردن، ملک حمد پادشاه بحرین

به نظر سرتیپ پیتر سینکاک، وابسته نظامی پیشین بریتانیا در عربستان سعودی، برای بریتانیایی هایی که مثل او در نقاط دیگری از جهان خدمت کرده اند مواجهه با افرادی که پیشتر در سندهرست بوده اند جالب است: "شما به سرعت با آنها ارتباط می گیرید و فکر می کنم که مثلا در زمینه فروش تسلیحات این موضوع خیلی مهم است."

اما وجود فارغ التحصیلان سندهرست در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس همیشه هم به معنای تضمین فروش‌های تسلیحاتی نیست.

در سال ۲۰۱۳، با وجود مداخله شخصی دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا، امارات متحده عربی تصمیم گرفت که از خرید جت‌های تایفون از بریتانیا خودداری کند.

با این حال در موقعیت هایی دیگر، همشاگردی‌های سابق در سندهرست توانسته اند معاملات نظامی را جوش دهند.

جین کینینمانت، معاون برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده چتم هاوس، می گوید: "حکومت‌های سلطنتی حاشیه خلیج فارس به منابع مالی مهمی تبدیل شده اند. شما می بینید که مثلا بلندترین ساختمان لندن از سوی قطری‌ها تامین مالی می شود یا تاسیسات زیربنایی و توسعه میادین نفتی بریتانیا با پول امارات متحده انجام می گیرد. تمایل داریم یا به عبارت بهتر ناگزیریم که آنها را به دلایل تجاری در کنار خود نگه داریم."

دکتر کریستین کوتیس اولریچسن از موسسه تحقیقاتی بیکر در تگزاس معتقد است که سیاست بریتانیا در منطقه خلیج فارس بیش از همه چیز مبتنی بر تجارت است و نگرانی‌های مربوط به حقوق بشر و اصلاحات در جایگاه دوم قرار دارند.

مدرسه سندهرست در سال ۲۰۱۲ برای ساخت یک خوابگاه تازه دانشجویان حدود ۲۵ میلیون دلار از امارات متحده عربی کمک مالی گرفت. ساختمان تازه به نام شیخ زاید نخستین رهبر امارات نامگذاری شد.

در مارس ۲۰۱۳ مرکز ورزشی سندهرست پس از دریافت کمکی نزدیک به پنج میلیون دلار از سوی امیر بحرین، که خود پیشتر از این مدرسه فارغ التحصیل شده، "سالن شیخ حمد" نام گرفت.

البته این نامگذاری جدید سالن ورزشی سندهرست بدون جنجال هم نبود. برخی می گفتند با این کار خاطره صدها سرباز بریتانیایی کشته شده در جنگ جهانی اول فراموش می شود.

مرکز ورزشی سندهرست پیش از تبدیل شدن به سالن شیخ حمد، سالن مانز نام داشت به یاد ۱۶۰۰ سرباز بریتانیایی که در آگوست ۱۹۱۴ در نبرد مانز کشته شدند.

دیگر منتقدان به سبب رفتار شیخ حمد و حکومت او با اعتراض‌های سیاسی بحرین در سه سال اخیر به این تغییر نام انتقاد داشتند.

از زمان آغاز تنش‌ها بین اکثریت شیعه و اقلیت سنی حاکم در بحرین در سال ۲۰۱۱، به گفته مخالفان، بیش از ۸۰ غیرنظامی به دست نیروهای امنیتی کشته شده اند.

از سال گذشته که سالن ورزشی مدرسه سندهرست پس از دریافت کمکی نزدیک به پنج میلیون دلار از امیر بحرین به 'سالن شیخ حمد' تغییر نام یافت این اقدام با انتقاداتی همراه بوده است."

دولت بحرین این آمار را قبول ندارد و می گوید ۱۳ مامور پلیس در این درگیری‌ها کشته شده اند.

پیتر سینکاک که همچنین ریاست انجمن دوستی بحرین و بریتانیا را به عهده دارد می گوید امیر بحرین که همواره نظر مساعدی نسبت به سندهرست دارد و حدود ۲۰ تن از اعضای نزدیک خانواده اش از این مدرسه فارغ التحصیل شده اند، واقعا متوجه نشد که چرا تغییر نام این سالن ورزشی با این همه انتقاد مواجه شد.

کریسپین بلک، فارغ التحصیل و مدرس پیشین در سندهرست، می گوید آکادمی نباید از این کشورها پول بگیرد: "به هرجایی که نگاه کنید بنای یادبودی که خاطره سربازان بریتانیایی کشته شده را زنده نگه دارد می بینید اما نامگذاری سالن شیخ حمد به هیچ وجه چنین کاری نمی کند."

با افزایش انتقادها مدرسه سندهرست در بیانیه ای اعلام کرد که همه کمک‌های مالی به این آکادمی در چارچوب تعهدات حقوقی داخلی و بین المللی بریتانیا صورت گرفته و این مبالغ باعث شده که پول مالیات دهندگان بریتانیایی ذخیره شود.

اما وقتی که دوستان سندهرست تبدیل به دشمن می شوند چه اتفاقی روی می دهد؟ تونی بلر نخست وزیر پیشین بریتانیا در سال ۲۰۰۱ با دیدار از دمشق زمینه گرم شدن روابط بریتانیا و سوریه را فراهم کرد و سندهرست در سال ۲۰۰۳ پذیرای افسرانی از ارتش سوریه شد. حالا البته همه می دانند که سوریه به کابوسی جهانی تبدیل شده است.

مایکل کاکرل روزنامه نگاری که پیشتر درباره دوران تحصیل سرهنگ معمر قذافی، رهبر پیشین لیبی، در یک مدرسه نظامی دیگر بریتانیا در سال ۱۹۶۶ نوشته است می گوید: "سه سال بعد از آن قذافی با دانش نظامی که در این مدرسه آموخته بود قدرت را در کشورش تصاحب کرد."

سرهنگ احمد علی فارغ التحصیل سندهرست در سال ۱۹۹۰ است. او نقش مهمی در برکناری محمد مرسی داشت 

در سال ۲۰۱۳ هم نظیر چنین اتفاقی در مصر روی داد. هنگامی که سرهنگ احمد علی فارغ التحصیل مدرسه سندهرست در سال ۱۹۹۰ به عنوان یکی از نظامیان عالی رتبه مصری محمد مرسی، رییس جمهور اسلامگرا، را از کار برکنار کرد.

در اواخر دهه ۱۹۹۰ تلاش هایی در دولت تونی بلر صورت گرفت تا تحصیل کادرهای خارجی در سندهرست ممنوع شود. اما حضور نخست وزیر بریتانیا در مراسم تشییع جنازه ملک حسین در سال ۱۹۹۹ باعث شد که چنین طرحی به فراموشی سپرده شود.

آرتور دنارو که در آن دوره مشاور امور خاورمیانه وزیر دفاع بریتانیا و یکی از سران مدرسه سندهرست بوده می گوید: "در آن تشییع جنازه تقریبا رهبران همه جهان بودند و نخست وزیر ما تونی بلر هم بود. او دید که من چگونه با بسیاری از رهبران کشورهای مختلف در حال صحبت هستم افرادی مثل سلطان برونئی، سلطان عمان، بحرینی‌ها و سعودی ها. تونی بلر یک لحظه از من پرسید تو چطور همه اینها را می شناسی؟ و پاسخ من این بود که این افراد همگی در سندهرست بوده اند."

امروزه بیش از هر کشوری، سندهرست کادرهای افسری امارات متحده عربی را تعلیم می دهد. بنا به آمار ورودی ماه مه ۲۰۱۴ اکنون ۷۲ کادر خارجی در این مدرسه در حال تحصیل هستند که حدود ۴۰ درصدشان از خاورمیانه آمده اند.

مریم الخواجه، رییس موقت مرکز حقوق بشر بحرین می گوید: "مردم در آینده می بینند که بریتانیا چگونه اوضاع خاورمیانه را به هم ریخت چون می خواست به جای ایستادن پای ارزش‌های حقوق بشر و دموکراسی، جت‌های تایفون بیشتری به بحرین بفروشد."

شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی امیر پیشین قطر در سال ۲۰۰۴ از سندهرست بازدید کرد