چرا آیت الله خامنه ای خواستار ادامه مذاکرات هسته ای است؟

آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، در تازه ترین اظهار نظر خود در باره مذاکرات هسته ای گفته است هیچ یک از دستاوردهای هسته ای کشور قابل تعطیل شدن نیست و کسی هم حق معامله بر روی آنها را ندارد. او در عین حال تاکید کرده که مذاکرات هسته ای باید ادامه پیدا کند.

تاکید آقای خامنه ای بر ادامه مذاکرات، در حالی صورت می گیرد که منتقدان دولت حسن روحانی که در چارچوب صف بندی سیاسی درون قدرت در ایران به رهبر جمهوری اسلامی نزدیک تر محسوب می شوند، از همان ابتدا دولت آقای روحانی را به قربانی کردن دستاوردهای هسته ای ایران متهم ساخته و تا آنجا پیش رفته اند که توافق ژنو را با عهدنامه ترکمنچای مقایسه کرده اند.

آیت الله خامنه ای در سخنان خود توضیح نداده که آیا با تحلیل انتقادی نیروهای اصولگرایی که مدعی پیروی بی چون و چرا از او هستند موافق است، یا برعکس، برخلاف آنان توقف غنی سازی اورانیوم و از بین بردن اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد را به معنای تعطیل شدن دستاورد هسته ای کشور نمی داند.

آیت الله خامنه ای در سخنرانی خود در جمع اعضای سازمان انرژی اتمی، نه به صراحت و نه به تلویح، اشاره ای به جزییات مورد اختلاف در مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ از جمله مواردی مانند غنی سازی اورانیوم در ابعاد گسترده، نظارت بیشتر آژانس بین المللی انرژی اتمی و تعطیلی برخی سایت ها از جمله راکتور آب سنگین اراک نمی کند و تنها بر این نکته کلی، که در کلیات آن اختلاف نظری نیست، پای می فشارد که حرکت علمی و تحقیقات و توسعه هسته ای باید ادامه پیدا کند.

غرب و اتحادیه اروپا، بر حق ایران برای دسترسی به انرژی صلح آمیز هسته ای تاکید کرده اند و خواستار آن هستند که ایران با ایجاد اعتماد به جهان این سخن آیت الله خامنه ای را ثابت کند که "نداشتن سلاح هسته ای، سیاست قطعی جمهوری اسلامی است."

به این ترتیب، به نظر می رسد که معنای پنهان در سخنان آیت الله خامنه ای، بیش از آنکه همراهی با اصولگرایان منتقد دولت حسن روحانی در نادرست دانستن رویکرد و عملکرد دولت در مذاکرات هسته ای باشد، پذیرفتن این اصل است که مذاکرات هسته ای باید ادامه یابد. هرچند که او در عین حال، نگرانی های خود را نیز مطرح و بار دیگر تاکید کرده که چارچوب این مذاکرات صرفا "موضوع هسته ای" است.

نیروگاه هسته ای بوشهر

آیت الله خامنه ای با تاکید بر اینکه "با توجه به حکم شرعی و عقلی و سیاسی، مسلم شده است که جمهوری اسلامی ایران به دنبال سلاح هسته ای نیست" می کوشد به طرف های غربی اطمینان خاطر بیشتری دهد و در عین حال آنها را مجاب کند که از پیش کشیدن موضوعات دیگر در جریان مذاکرات هسته ای خودداری کنند.

فعالیت های موشکی ایران، سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی از جمله در سوریه و لبنان و وضعیت حقوق بشر در ایران، از جمله موضوعات دیگری هستند که چه در متن مذاکرات هسته ای و چه در حاشیه آن، از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا به عنوان طرف درگیر در این مذاکرات مطرح شده است.

آیت الله خامنه ای در سخنان روز چهارشنبه خود، بار دیگر میزان بدبینی و بی اعتمادی خویش به غرب را آشکار ساخته و در جای جای سخنانش تاکید کرده که "آنها (غرب) با هویت مستقل ملت ایران و جمهوری اسلامی که از ایمان و اعتقاد اسلامی سرمنشأ می گیرد، و همچنین با افق های آینده این ملت و نظام و زیربار حرف زور نرفتن آنها مخالفند."


بر اساس چنین نگاهی است که او نتیجه می گیرد، تحریم ها و فشارهای بین المللی را هزینه دستاوردهای هسته ای دانستن، "ساده اندیشانه و ساده لوحانه" است و اگر موضوع هسته ای هم نبود، آنها بهانه دیگری مثل حقوق بشر را مطرح می کردند و حتی اگر موضوع حقوق بشر هم حل شود، آنها دنبال بهانه دیگری خواهند رفت.

آیت الله خامنه ای برای اثبات درستی این دیدگاه می گوید:" در آن زمانی که بهانه هسته ای وجود نداشت یک دادگاه غربی، رئیس جمهور ایران را محاکمه غیابی کرد."

او به دلایل چنین اقدامی اشاره نمی کند و توضیح نمی دهد که دلیل محاکمه غیابی اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس جمهوری وقت ایران در جریان رسیدگی به پرونده ترور میکونوس چه بوده است و چرا نام دیگر مقامات بلندپایه جمهوری اسلامی و نه فقط رییس جمهوری وقت، از جمله آیت الله علی خامنه ای، علی اکبر ولایتی وزیر وقت امور خارجه و علی فلاحیان وزیر وقت اطلاعات در آن پرونده به میان آمد.

در شهریور ماه سال ۱۳۷۱، چهار تن از مخالفان جمهوری اسلامی از جمله صادق شرفکندی دبیر کل حزب دموکرات کردستان ایران در رستوران میکونوس در برلین ترور شدند و دستگاه قضایی آلمان در جریان رسیدگی به این پرونده جنجالی، آن را مصداق تروریسم دولتی دانست و مسئولان بلندپایه جمهوری اسلامی را به دست داشتن در این ترورها متهم کرد.


اکنون با گذشت سال ها از آن حادثه و در شرایطی که جمهوری اسلامی امیدوار است با روی کار آمدن حسن روحانی روابطش با اروپا را ترمیم کند، آیت الله خامنه ای می گوید که غرب، به دلیل اقتدار ملی کشور، دیگر جرات چنین کاری (محاکمه غیابی مسئولان بلندپایه ایران) را ندارد.

او آشکارا ناخرسندی خود از مطرح شدن بحث نقض حقوق بشر در ایران همزمان با مذاکرات هسته ای را نشان می دهد و ضمن بهانه جویی خواندن این بحث ها، تاکید می کند تنها راه آن است که " به مسیر پیشرفت خود با قدرت ادامه دهیم و زیر بار حرف زور نرویم."

اگر آیت الله خامنه ای تا این اندازه به غرب بی اعتماد است و اطمینان دارد که حتی با حل و فصل "موضوع هسته ای"، غرب "موضوعات دیگری" را بهانه می کند، چرا بر ضرورت تداوم مذاکرات هسته ای تاکید می کند؟ اگر این میزان تحریم و فشار، قبل از "بهانه هسته ای" نیز وجود داشته، چرا اکنون باید ایران مذاکره بر سر موضوعی را بپذیرد که به گفته آیت الله خامنه ای "مهم ترین فایده اش تقویت اعتماد به نفس ملی" بوده است؟

پاسخ این پرسش ها شاید چندان پیچیده و دشوار نباشد: آیت الله خامنه ای ظاهرا با آنکه تحریم ها و فشارهای بین المللی بر ایران را ناشی از موضوع هسته ای نمی داند، ولی به رغم همه بدبینی هایش، امیدوار است که مذاکرات هسته ای در فرجام خود به رفع و یا دست کم کاهش بخش عمده ای از فشارها و تحریم های هسته ای بینجامد که تاثیر مخرب و پردامنه خود بر ساختار اقتصادی ایران را آشکار کرده است.