زنان و ازدواج موقت

شیما شهرابی

قَبِلتُ؟!

ایران وایر , شیما شهرابی : رختخواب این دو زن یکی است؛ یک شب «فاطمه» سرش را بر بالش، کنارعباس می‌گذارد و شب دیگر نوبت «نرگس» است. این‌جا روستایی است در نزدیکی شهرستان «نکا». عباس تعمیرگاه دارد و ماشین‌­های در جاده­ مانده را تعمیر می­‌کند.

فاطمه پیازها را سرخ می­‌کند و نرگس بادمجان­‌ها را پوست می­‌گیرد. فاطمه بچه‌­ها را می­‌خواباند و نرگس ظرف­‌ها را می‌­شوید. اما فقط کارهای خانه نیست که آن‌ها با هم تقسیم کرده‌­اند.

 نرگس هفت هشت سالی از فاطمه کوچک‌تر است. شاید به همین دلیل است که بچه­‌ها فاطمه را «مادر» و نرگس را «مامان» صدا می­‌زنند. فرقی نمی­‌کند بچه­ مال کیست؛ این خانه، دو مادر و یک پدر دارد. پدری  که همه­ بچه‌­ها و حتی نرگس و فاطمه او را «آقا» صدا می­زنند.

«آقا» شش سال از فاطمه بزرگ‌تر است و اختلاف سن او با نرگس، به سیزده، چهارده سال می­رسد.

نرگس از اهالی روستای کناری است. پدر و مادر و برادرش را در یک تصادف از دست می‌­دهد. عباس برای کمک به خانه‌­شان می­رفته است. آن زمان، نرگس 13 ساله بوده اما عباس از شوهر خواهر نرگس اجازه می‌خواهد که برای جلوگیری از گناه، او را صیغه کند. فاطمه می­گوید: «آن­وقت­‌ها پسر بزرگم شش ساله بود و دخترم "طاهره"، سه ساله. وضع زندگی‌­مان خوب بود . کار عباس گرفته بود. من هم می­‌گفتم چه اشکالی دارد به دیگران هم کمک کند اما از مساله صیغه خبر نداشتم.»

اما یک­ روز عباس، فاطمه را صدا می­‌کند و برایش از شرع، قانون و گناه حرف می­‌زند. فاطمه می­‌گوید: «چیزی از حرف‌­هایش دستگیرم نمی‌­شد تا این­ که مستقیم گفت نرگس را صیغه کرده و قرار است از فردا او هم با ما زندگی کند.» فاطمه همان موقع قهر می­‌کند و می­رود خانه­ پدرش.

می­گوید: «دیدم پدرم هم چیزی ندارد که بگوید. خودش هم سر مادرم هوو آورده بود. اما پدرم، خانه­‌ها را جدا کرده بود. زن بابایم بچه­‌دار نشد.»  خانواده­ فاطمه او را وادار می­‌کنند که برگردد سر خانه‌­اش. فاطمه فقط 21 سالش بوده که مجبور می‌­شود همه­ زندگی‌­اش را تقسیم کند. وقتی نرگس از عباس باردار می‌­شود، فاطمه با آن­ها راهی محضر می­شود تا نام شوهرش را وارد شناسنامه زن دیگری کند.  فاطمه تنها قربانی این داستان واقعی نیست؛ نرگس هم وضعیت بهتری ندارد. می­گوید: «وقتی کسی را نداشته باشی، وقتی لنگ یک لقمه نان باشی، به خیلی کارها تن می­دهی. وقتی پدر بالای سرت نباشد و اجازه‌­ات بیفتد دست شوهر خواهر، وضع زندگی‌­ات بهتر نمی­‌شود.»

قبل از عباس، یک مرد 72 ساله از اهالی روستای خودشان، از نرگس خواستگاری می‌­کند. نرگس می‌گوید: «اگر صیغه­ "آقا" نمی­شدم، باید زن همان پیرمردی می‌­شدم که غیر از زن و بچه، عروس و داماد و نوه هم داشت. عباس گفته بود صیغه می­‌شویم که رفت و آمدش مشکل شرعی نداشته باشد. اما بعد از صیغه، خواسته‌­هایش بیش‎تر شد.»

نرگس و فاطمه هم مثل هر دختر دیگری آرزو داشته‌­اند تنها ملکه­ خانه­ خودشان باشند اما وقتی از ملکه حرف می‌­زنم، نرگس می­‌گوید: «ای بابا، ما شبیه کنیزها هم زندگی نمی­‌کنیم چه رسد به ملکه.»

عباس شام و چای را که می­‌خورد، داخل اتاق می­رود و پشت­سرش نوبت هر که باشد، خودش می­رود داخل اتاق. او اصلا فکر نمی­‌کند که زنانش از زندگی با او ناراضی باشند. می­‌گوید: من به گفته­ اسلام، عدالت را رعایت می­‌کنم؛ مثلا اگر یک بلوز برای فاطمه بخرم، حتما باید شبیه آن را برای نرگس بخرم.»

از لحاظ عاطفی چطور؟ این سوال را که می­‌پرسم، اخم می­‌کند و می­‌گوید: «رمز و راز  رختخواب و زن وشوهری را که نباید همه­‌جا گفت.»

نگاه ابزاری

«شیرین صالحی»، وکیل دادگاه خانواده است. وقتی داستان عباس و زندگی‌­اش را می­‌شنود، می­‌گوید: «این که تعریف می­کنی، یکی از بهترین نمونه‌­های چند همسری است. شاید دلیل آن، زندگی در روستا است. این  مرد به مراتب قانع‌تر از مردانی است که در پرونده‌­های من حضور دارند. در بسیاری از خانواد‌‌ه‌­های مذهبی، صیغه دست‌آویز مردان برای داشتن روابط خارج از چارچوب زناشویی است. من پرونده­ای از یک خانواده­ مذهبی دارم که زن خانه، شوهرش را با ز‌‌ن‌­های مختلف دیده و هربار اعتراض کرده، همسرش صیغه‌­نامه نشانش داده و از حکم دین صحبت کرده است. زن به خاطر  بچه‌­هایش، تا حالا زندگی کرده اما هفته پیش که به من مراجعه کرد، می‌­گفت طاقتم تمام شده و برای مشاوره طلاق آمده بود. همسرش از دسته مردهای مومن است و صیغه را امری شرعی می‌داند. او تنها یک زن را صیغه نکرده بلکه هربار سراغ یک زن می‌رود.»

حرف­های شیرین صالحی مرا به سال‌ها پیش می­برد؛ زمانی که برای تکمیل پایان‌­نامه‌­ام در کانون اصلاح و تربیت، رو­به‌روی دختری 15 ساله نشستم که به جرم فحشا، در یک خانه­ فساد دستگیر شده بود. دختر لابه‌­لای حرف­‌هایش برایم از مردی گفت که قبل از عملی کردن خواسته­‌اش، خودش صیغه شرعی خوانده و از او خواسته بود کلمه «قَبِلتُ» را بگوید تا مرتکب گناه نشود.

شیرین صالحی معتقد است که ازدواج موقت، بنیان­‌های خانواده را سست می­‌کند و اغلب زنانی که متوجه ازدواج موقت همسران خود می­‌شوند، تقاضای طلاق می­‌کنند. او به «ایران وایر» می­‌گوید: «واقعیت این است که همسر دایم اگر طلاق هم نگیرد، طلاق عاطفی حتما رخ می­دهد.»

 دکتر «مریم یوسفی»، جامعه‌­شناس و استاد دانشگاه هم حرف­‌های خانم صالحی را تایید می­کند. او معتقد است که قوانین صیغه کاملا یک طرفه و به نفع مردان است.

او به «ایران‌وایر» می­گوید: «ازدواج موقت، همان‌طور که از نامش پیدا است، موقت است ونگاه مرد به آن، یک نگاه موقتی و گذرا است. هیچ مردی غیرت و تعصبی که نسبت به ازدواج دایم خود دارد، نسبت به ازدواج موقتش ندارد چون معتقد است این یک امر موقتی است و هر زمان بخواهد می‌تواند برود و یک فرد دیگری را انتخاب کند.همین امر سبب می‌شود یک مرد در سال بتواند 10 مورد ازدواج موقت داشته باشد و این یعنی نگاه ابزاری داشتن به زن.»

مرگ برای همسایه

جالب این جا است که همه­ زنان، مخالف ازدواج موقت و یا چند همسری نیستند؛ «لاله افتخاری»، نماینده مجلس شورای اسلامی درباره­ ازدواج موقت می­گوید: «از نظر شرع مقدس، ازدواج دایم به عنوان غذا است، در حالی­ که ازدواج مجدد باید در سبد درمان بیاید. ازدواج دایم اساس زندگی در اسلام است اما ازدواج موقت هم باید سامان‌دهی داشته باشد.»

افتخاری حاضر نیست بیش‌تر از این به «ایران وایر» توضیح دهد. می‌گوید: «من توضیحات لازم در این مورد را داده‌ام.»

او بدون این ­که منتظر جمله­ بعدی باشد، با گفتن کلمه­ خداحافظ ، تلفن خود را قطع می­کند. اما «عشرت شایق»، نماینده سابق مجلس، رک و راست از ازدواج موقت دفاع می­‌کند و می­‌گوید: «اسلام، ازدواج موقت را جایز دانسته، بنابراین ما چه طور می­‌توانیم با آن مخالفت کنیم.»

وقتی از او می­پرسم اگر دامادتان دست به ازدواج موقت بزند، بازهم نظرتان همین است؟ کمی مکث می‌کند و می­‌گوید: «گردنش را می­زنم. ازدواج موقت و یا چندهمسری در اسلام درموارد خاص توصیه شده است.»

اما او هم ترجیح می­دهد مکالمه را ادامه ندهد: «بهتر است شما بقیه سوالات خود را فردا بپرسید. اجازه دهید من سایت شما را ببینم و بعد با شما گفت‌­وگو کنم.»

تلاش­‌های ما برای برقراری ارتباط با این نماینده مجلس هفتم در روزهای بعد ناکام ماند.

زنان تنها

ثبت‌­نام در سایت‌­های ویژه ازدواج موقت، کار سختی نیست. با نام مستعار یک مرد در یکی از این سایت­‌ها ثبت­‌نام می­‌کنم. میزان تحصیلات، تعداد فرزندان، شهر محل اقامت و البته قد، وزن و سن،  مشخصاتی هستند که می‌­توانید برای انتخاب همسر موقت تعیین کنید. سپس این سایت تعداد اعضایی را که با این مشخصات آن‎لاین هستند، معرفی می­کند و شما می‌توانید با واریز 20هزار تومان، به این کاربران پیام دهید.

حدود سنی 18 و 20 تا 35 سال را انتخاب کرده‌­ام. میزان تحصیلات را هم لیسانس در نظر گرفته‌­ام با قد متوسط و این که در شهر تهران ساکن باشند. پنج نفر معرفی می‌شوند که تنها یکی از آن­ها با آی دی  «ندا، 34  ساله» آن‌لاین است. این، چت چند دقیقه‌­ای من با زنی است که در سایت ازدواج موقت ثبت‌نام کرده و دنبال یک شریک جنسی می­‌گردد:

من: مردی 37 ساله‌ام که خواهان ازدواج موقت با شما هستم.

ندا: فکر می­‌کنید برای مهریه چقدر توان پرداخت داشته باشید؟

من: مگر مهریه را سایت نمی­‌گیرد.

ندا: خیر، در صورت توافق ما به ازدواج موقت، سایت 40 هزارتومان می­­‌گیرد اما مهریه چیزی است که در ازدواج موقت به خود زن پرداخت می‌­شود.

من: شما با چقدر راضی هستید؟

ندا: 100هزارتومان برای صیغه­ دو ساعته.

من: شما قبلا ازدواج کرده‌­اید؟

ندا: بله. شما هم که حتما هم زن دارید و هم بچه.

من: بله، برای شما که مهم نیست؟

ندا: من فقط دو ساعت به شما محرم هستم. چه روزی برای شما خوب است؟

من: فردا.

ندا: پس الان 40 هزارتومان به حساب سایت واریز کنید. لطفا صفحه واریز وجه را برایم بفرستید و بعد یک دفترخانه مشخص کنید و ساعت و آدرس آن را به من خبر دهید.

من: چرا صیغه می­‌کنید؟

ندا: خب، اگر صیغه نخوانیم که زنا کرده‌­ایم.

من: شما به این چیزها اعتقاد دارید؟

ندا: اگر نداشتم که به این سایت نمی­‌آمدم. شما اگر اعتقاد نداری، چرا این جایی. من باید بروم، اگر خواستید، بعد از واریز پول خبرم کنید.

یاد گفت‌­وگویی می­افتم که چند وقت پیش با مدیر یکی از سایت­‌های صیغه منتشر شد. او درباره­­ زنانی که با سایت همکاری می­‌کنند، حرف­‌های تکان دهنده‌­ای زد.  او در مورد نحوه آشنایی با چهار خانمی که با سایت کار می‌کنند و به گفته وی، «هم از لحاظ اعتقادی و هم سلامت تایید شده هستند»، به «خبرآن‌لاین» می‌گوید:«این خانم‌ها توسط دفاتر ازدواج و طلاق به ما معرفی می‌شوند. به خاطر تعداد اندک‌شان، ما با مشکلاتی روبه‌رو شده‌ایم و از دفاتر خواسته‌ایم اگر موردی سراغ دارند، به ما معرفی کنند. در سایت‌ خودمان هم اعلام کرده‌ایم که اگر زنی مطلقه است و شرایط آن را دارد، برای رضای خدا و رفع مشکل جوانان، با ما همکاری کند. به خاطر همین تعداد کم خانم‌ها و تقاضاهای بسیار، یکی از خانم‌ها تا مدت‌ها وقت ندارد و برای خانم‌های دیگر نیز باید چند روز دیگر وقت داد. این خانم­ها مشکلات مالی و نیاز جنسی دارند اما بیش‌تر به خاطر مسایل مالی با ما همکاری می‌کنند.»