بدون دوست، هرگز!

شما چند دوست صمیمی دارید؟ آیا وجود دوستان لازم و ضروری است؟  نقش آنان در زندگی تان چقدر اهمیت دارد؟ به نظر شما  داشتن دوست با سلامت روان ارتباطی دارد ؟ و…

یکى از راه‏هاى ارتقاى سلامت روانى جامعه، معرفى و شناساندن اصول بهداشت روانى به مردم مى‏باشد. بهداشت روانى داراى اصول مختلفى است؛ از جمله: احترام فرد به شخصیت خود و دیگران، انعطاف‏پذیرى، توجه به زمینه‏ هاى آسیب‏ پذیر، برقرار کردن روابط صمیمانه با دیگران و… . در این میان، اصل برقرار کردن روابط صمیمانه با دیگران، از آن حیث که هم داراى آثار فردى و هم اجتماعى است، یکى از مهم‏ترین اصول به شمار مى‏رود. بى‏ شک، انسان ناگزیر از برقرارى روابط اجتماعى است و نمى ‏توان زندگى را بدون مراوده و برخورد با دیگران به راحتى ادامه داد. منتها آنچه در این زمینه مهم و تأثیرگذار بر میزان سلامت انسان و نحوه زندگى اوست، چگونگى برقرارى این روابط مى‏باشد. تنها رفت و آمد و دوستى ‏هاى سطحى براى یک زندگى سالم کافى نیست. چه بسا کسانى که با انسان‏هاى متعددى در طول زندگى خود رابطه داشته‏ اند و بنا به مقتضاى کار یا موقعیتشان افراد زیادى را مى‏ شناسند، ولى از حس تنهایى و افسردگى رنج ببرند. لازم است انسان با اطرافیان خود نه فقط براى برطرف شدن احتیاجاتش، بلکه براى محبت کردن و عشق ورزیدن و توجه به نیازهاى آنها نیز تعامل داشته باشد تا از خودبینى و بى‏ توجهى به احساسات و مسائل دیگران که از مشکلات روانى به شمار مى ‏آیند به دور باشد و از آثار مطلوب این‏گونه تعاملات نیز برخوردار شود. بخصوص در فضاى کنونى حاکم بر جوامع که انسان‏ها را به سمت تنهایى و انزوا سوق مى‏ دهد، برقرارى روابط صمیمانه یکى از مۆلفه‏ هاى اصلى سلامت روان به شمار مى ‏رود. از این‏رو، ضرورى است که چگونگى و آثار روابط اجتماعى صمیمانه با دقت مورد بررسى قرار گیرد و به عنوان راهى مۆثر براى دست‏یابى و ارتقاى سلامت روانى معرفى گردد.

همه انسانها در زندگی اجتماعی خود ناگزیرند افراد خاصی را به عنوان دوست انتخاب کنند و با آنان روابط صمیمانه‏ ترى داشته باشند. در این رابطه های صمیمانه یکى از نیازهاى عاطفى و روانى انسان که نیاز به «پیوندجویى» است، مرتفع می شود.

برقراری روابط دوستانه و صمیمانه، ابراز محبت وعلاقه،  اعتماد و خودفاش سازی دو جانبه ، همکاری،  داشتن یار و همدم به هنگام گرفتاری و آلام روحی و داشتن دوستی های پایدار و مساعد با دیگران بر روى شخصیت انسان فوق‏العاده‏ تاثیرگذار است و یکی از نشانه های بهداشت و سلامت روان محسوب می شود. بر اساس پژوهش منتشر شده در ژورنال «اپیدمیولوژی و بهداشت جامعه»، سلامت روانی زنان و مردان در میانسالی، بستگی دارد به داشتن حلقه وسیعی از دوستان (حداقل ۱۰ نفر) که یکدیگر را به صورت منظم ملاقات می کنند. البته در سلامت روانی زنان، داشتن دوست نقش موثرتری دارد.
در تحقیقی دیگر که برروی زنان افسرده و غیر افسرده انجام گرفته، مشخص شده است که زنان افسرده، هیچ دوست صمیمی و پشتیبانی نداشته اند. اهمیتِ دوست‏ یابى به قدری است که حضرت علی (ع) فرموده اند: «دوستان برطرف‏کننده غم‏ها و اندوه‏ها هستند.»

با توجه به اهمیت دوستی در زندگی، در این یاداشت سعی کرده ایم به برخی از آثار مثبت این نوع معاشرت ها بر سلامت روان اشاره نمائیم:


نشاط  و شادکامی : روان شناسان معتقدند ” انسانها هرگز نمی توانند بدون داشتن روابط صمیمانه با اطرافیان خود احساس شادکامی و سرور داشته باشند”. نشاط درونی همیشه از طریق ارتباطات محبت آمیز و سالم با افراد مورد علاقه بدست می آید. تحقیقات متعددی نیز نشان داده است که داشتن روابط اجتماعی غنی و رضایتمند و معاشرت سالم و حمایتی با دوستان از جمله ویژگی های افراد با نشاط و شاد است، بنابراین دوستان هر فردی می توانند با حمایت عاطفی خویش، همچون ارمغان شادی بخشی باشند که موجب ارتقای سلامت روان و ذهن  شوند.

آرامش ذهن : آرامش روح ، گمشده بسیاری از آدمها در دنیای امروز است. داشتن روابط صحیح و سالم با دیگران یکی از ساده ترین روش های دستیابی به آرامش و در آغوش گرفتن آن است. داشتن یک شبکه اجتماعی غنی حمایت شده، همچون سپری در مقابل مصائب است که باعث می شود فرد هیچ گاه احساس تنهایی نکرده و این اطمینان را داشته باشد که به هنگام اضطراب و یا در شرایط ناخوشایند زندگی، می تواند بر این شبکه حمایتی پناه برده و بر آن تکیه کند. داشتن چنین پوشش حمایتی به خودی خود باعث می شود که  فرد وقایع تلخ زندگی و موقعیت‏هاى فشارزا را کمتر آزارنده و تهدید کننده ارزیابی کند و به موجب آن نیز  از آرامش خاطر بهره مند شود.

احساس امنیت: داشتن روابطی صمیمانه همراه با حس برادری و اعتماد به دیگران، ارضاکننده ترین پیوندی است که باعث می شود فرد احساس امنیت کند و به موجب آن نیز خواستار  حفظ حرمت خود و دیگری باشد. در این حالت امنیتی، فرد به یقین می داند که دوست او امین است و در همه حال حافظ جان، مال، ناموس، آبروی اوست، لذا به همین سبب از خیانت و تنهایی نمی ترسد و سلامت روح و امنیت خاطر خواهد داشت.
دوست

امیدواری: امید یکی از مولفه های اصلی سلامت روان است و داشتن روابط صمیمانه با دیگران، باعث امیدواری می شود.

کسی که با دیگران ارتباط مساعدی دارد می داند پیامدهای خوشی در انتظار اوست و این انتظار پاداش، انگیزه عملی  می شود که فرد در جهت برقراری روابط سالم و صحیح با دیگران گام بردارد. از سوی دیگر فرد می داند افرادی حمایت کننده در اطراف او هستند که این خود نیز زمینه امیدواری را فراهم می کند. وقتی فرد دچار مشکلی می شود و یا  تحت فشاراست به یقین می داند کسانی هستند که سعی می کنند مشکل او را برطرف سازند و همراه او باشند. این حمایت اجتماعی باعث می شود از استرس و فشار روانی فرد کاسته شده و  دلگرم و مطمئن شود و با امید بیشتری برای مقابله و حل مسئله پیش رود. به دیگر سخن، امید بسان یک احساس اطمینان است که با وجود ناکامی ها و یا شکست های موقت می تواند ادامه داشته باشد در این صورت است که فرد اگر حتی موفق هم نشود و یا نتواند کاری انجام دهد، می تواند با درک همدلی دیگران شرایط سخت را راحت تر تحمل کند. این حس تنها نبودن برای او امید واقعی است.

احساس ارزشمندى : اعتماد به نفس و احترام به خود یکی از مهمترین ملاک های روان سالم است. اعتماد به نفس، احساس کفایت و ارزشمندی و هویت داشتن یکی از انگیزه های روانی هر فردی برای بقا و شکوفایی استعدادهای نهفته است و بالا بودن آن  باعث می شود فرد از بسیاری مشکلات و ناراحتی های روانی چون احساس حقارت ، بی پناهی، دلسردی و… به دور باشد.

بخشی از اعتماد به نفس، با حضور دیگران ساخته شده و بارور می شود. وقتی فرد احساس کند که مورد تائید و پذیرش و یا علاقه و محبت دیگری و یا دیگران است،  نیاز به احترام او از سوی دیگران غنی شده و باعث می شود فرد احساس مثبتی نسبت به خود داشته و به عزت نفس دست یابد. لذا، می توان گفت یکی از مهمترین راه های دریافت عزت نفس برقراری روابط عاطفی و صمیمانه با دیگران است.