چرا فرانسوی ها کمتر شراب می نوشند؟

آیا کاهش مداوم مصرف شراب، سمبل نوشابه ملی فرانسه را می توان نشانه افول تمدن این کشور دانست؟

این سوالی است که بسیاری از مردم- شراب دوستان، مفسران فرهنگی و تمام کسانی را که پرچم استثنایی بودن فرانسه را به اهتزاز در می آورند، نگران می کند. تمام این افراد با بهت زدگی شاهد ناپدید شدن تدریجی شراب از سفره غذای فرانسوی ها هستند.

آمار اخیر، کاهش منظم تعداد افرادی را که به طور مرتب در فرانسه شراب می نوشند، تایید می کند.

در سال ۱۹۸۰، بیش از نیمی از افراد بالغ فرانسوی تقریبا هر روز شراب مصرف می کردند. اکنون این رقم به ۱۷ درصد، تنزل یافته است.

در سال ۱۹۶۵، مقدار مصرف سرانه شراب در فرانسه ۱۶۰ لیتر در سال بود. در سال ۲۰۱۰ این مقدار کاهش قابل توجهی یافت و به ۵۷ لیتر در سال رسید. در سال های آتی به احتمال زیاد این مقدار بیشتر از ۳۰ لیتر در سال نخواهد بود.

بنا بر تحقیقاتی که در فرانسه صورت گرفته، تغییراتی که در عادت نوشیدن شراب در فرانسه رخ داده با عوض شدن عقاید فرانسوی ها طی چندین نسل، ارتباط دارد.

افرادی که در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ بزرگ می شدند، با هر نوبت غذا شراب می نوشیدند. برای آنان شراب همچنان یک بخش اساسی میراث فرهنگی شان است.

نسل میانسال، که اکنون ۴۰ تا ۵۰ ساله است، به شراب به عنوان یک نوشیدنی که باید در موقعیت های بخصوصی نوشیده شود، نگاه می کند. آنها معتقدند که باید شراب کمتر ولی با کیفیت بهتر خورد.

اعضای نسل سوم، یعنی نسل اینترنت تا بیست و پنج سالگی اصلا علاقه ای به نوشیدن شراب ندارند.

برای آنان شراب، مثل هر نوشیدنی دیگری است و باید متقاعد شوند که شراب، ارزش پولی را که صرف خریدن آن می شود، دارد.

تیری لوری و پاسکال پوتت، که گزارش تحلیلی در این باره تهیه کرده اند، می گویند چیزی که اتفاق افتاده این است که شراب به تدریج هویت و موقعیت خاص خود را از دست می دهد و در طی سه نسل این موضوع سبب شده که تغییراتی در عادت شراب خوردن فرانسوی ها پیدا شود و در نتیجه از مصرف شراب کم شود.

کاهش در مصرف شراب در سایر کشورها از جمله ایتالیا و اسپانیا نیز که از تولیدکنندگان دیرینه شراب هستند، اتفاق افتاده است.

ولی کاهش مصرف شراب در داخل فرانسه، در میزان صادرات شراب این کشور تاثیری نداشته است و صدور شراب فرانسه به بازارهای خارجی همچنان ادامه دارد.

اما آنچه مردم را نگران می کند تاثیر این تغییرات در زندگی فرانسویان و تمدن فرانسوی است.

آنها از این بیم دارند که خصوصیات فرانسوی ها مانند خوش مشربی، حفظ سنن و آداب و باارزش دانستن چیزهای خوب زندگی، در حال از بین رفتن باشد و جای خود را به یک جامعه مصرفی مبتنی بر اصول اخلاقی و بهداشتی و نظمی جدید دهد که تهیه کننده آن ائتلافی از سیاست ها، رسانه ها و داد و ستد جهانی است که نظم جدید را با احساس بدگمانی و بدبینی برنامه ریزی می کند.

پریکو لگاس، که در باره مواد غذایی مطلب می نویسد می گوید شراب بخشی از غذاست و برای تکمیل خوراکی است که روی میز است ولی اتفاقی که افتاده این است که شراب جذابیت خود را برای طبقه نخبگان جامعه از دست داده در حالی که کاملا امکان دارد یک شراب از نوع مرغوب را هر روز در حد اعتدال خورد.

پریکو لگاس، معتقد است که آنچه پیش آمده تا حدی به دلیل عوض شدن نظر فرانسوی ها نسبت به غذا و خوراک خوب است.

پریکو لگاس، می گوید سالهاست که مردم آنچه را که در جامعه شناسی فرانسه به آن غذا می گویند مرتب کنار می گذارند و به جای این که جمع شوند، دور میز بنشینند، تفریح کنند و مشروب بنوشند، به فردگرایی و تنها غذا خوردن روی می آورند. لگاس، معتقد است که سنت غذا خوردن فامیلی در حال از بین رفتن است و هدف مردم از غذا خوردن اکنون صرفا به منظور پر کردن شکم با حداکثر سرعت است.

اگر چه شراب خوردن در فرانسه سابقه طولانی دارد ولی نباید تصور کرد فرانسوی ها در گذشته همیشه به اندازه ۵۰ سال قبل شراب می نوشیدند.

در قرون وسطی، همه مردم، لااقل در مناطقی که درخت انگور (مو) وجود داشت، شراب می نوشیدند ولی ترکیب آن بسیار ضعیف بود و دلیل عمده محبوبیتش این بود که برخلاف آب، سالم و بی خطر بود.

انقلاب سال ۱۷۸۹ فرانسه، وجهه اشرافیتی را که در آن موقع شراب به دست آورده بود، از بین برد. تغییرات اقتصادی قرن نوزدهم سبب شد که نوشیدن شراب در طبقات پایین‌تر جامعه هم باب شود.

دنیس ساوروت، نویسنده مجله فرانسوی بررسی شراب، می گوید افزایش مصرف شراب در اثر سربلند کردن طبقه کارگر بود. ولی این جنگ جهانی اول بود که سبب شد شراب واقعا جای خود را در دل فرانسویان باز کند.

دنیس ساوروت می افزاید سربازانی که در این جنگ شرکت داشتند شراب قوی ولی نامرغوب را که به مقدار زیادی در دسترس بود، مصرف می کردند. تا آن موقع "نورمن ها، مردم برتانی و پیکاردی" و شمال فرانسه هرگز طعم شراب را نچشیده بودند ولی به دلیل جنگ، در سنگرهایشان با شراب آشنا شدند.

تاثیر افراط در مشروب‌خواری

صرف مشروبات الکلی به مقدار زیاد بخصوص اگر با رژیم غذایی بد همراه باشد، در تمام دستگاه های بدن اثر می گذارد

دنیس ساوروت می گوید: "پس از جنگ، مصرف شراب ارزان قیمت در فرانسه شروع و همگانی شد و در دهه ۱۹۵۰ بارها و کافه ها و هر جای دیگری شراب عرضه می‌کردند. در دهکده های کوچک پنج تا شش کافه برای نوشیدن شراب وجود داشت ولی آن زمان، نقطه اوج مصرف شراب بود و از دهه ۱۹۶۰ شراب خواری رو به کاهش گذاشت.

کم شدن مصرف شراب چند دلیل عمده دارد. این که مردم کمتر در فضای باز کار می کنند و در نتیجه نیازی به شراب خوردن برای تقویت خود و افزایش طاقت و تحمل کار در هوای آزاد را ندارند. ادارات کارمندشان را موظف می کنند که حواسشان در حین کار جمع باشد. به همین دلیل از نهارهای مفصل همراه با شراب خبری نیست.

تغییرات جامعه را نیز نباید فراموش کرد. فرانسه دارای بزرگ ترین اقلیت مسلمان در اروپای غربی است که شراب خوردن را حرام می داند. تقاضای فزاینده برای آبجو و سایر نوشابه های الکلی نیز از دلایل دیگر کم شدن مصرف شراب در فرانسه است.

ساوروت به عامل دیگری نیز اشاره می کند: "این طبقه بورژوای ما، نخبگان تکنوکرات و تبلیغات آنان علیه رانندگی درحال مستی و اعتیاد به الکل است که سبب می شود شراب را هم در زمره سایر انواع مشروبات الکلی قرار دهند ولو این که شراب کاملا متفاوت است."

ساوروت، می گوید اخیرا یک مقام بلند پایه بهداشت فرانسه گفته بود نوشیدن شراب از همان اولین لیوان موجب سرطان می شود و او از شنیدن آن مبهوت شده بود. ساوروت معتقد است که لابی اخلاق سیاسی و نیز طرفداران بهداشت در فرانسه و نخبگان این کشور ترجیح می دهند که مردم شراب نخورند و به جای آن داروهای شیمیایی ضد افسردگی مصرف کنند.

ساوروت، برای تایید اظهارات خود به آمار اشاره می کند و می گوید در دهه ۱۹۶۰ فرانسوی ها در سال ۱۶۰ لیتر شراب می نوشیدند و هیچ داروی اعصاب مصرف نمی کردند در حالی که امروز فرانسوی ها ۸۰ میلیون جعبه قرض ضد افسردگی مصرف می کنند و فروش شراب در حال تنزل است. ساروت خاطرنشان می کند که در دهکده ها، شرابخانه ها و بارها رفته اند و جای خود را به داروخانه ها داده اند.

ولی تئودور زلدان، نویسنده فرانسوی که در اکسفورد زندگی می کند، می گوید فرانسوی ها هنر زندگی کردن را فراموش نکرده اند. البته زمان تغییر کرده ولی در فرانسه این احساس به شما دست می دهد که هنوز روابط انسانی وجود دارد و بشر به چیزی بیش از روابط خشک اداری و تجاری نیازمند است.

زلدان می‌گوید فرانسوی ها هنوز وظیفه خود می دانند که میهمانی و پذیرایی کنند و به خاطر سیستم آموزشی موجود، هنوز مردم به طور کلی توانایی محاوره و گفتگو را دارند؛ چیزی که در جاهای دیگر از بین رفته است.