رفتن شاه از ایران و آمدن «وحشت بزرگ»؛ مردم در دوزخ زندگی می‌کنند

 محمدرضا شاه پهلوی و شهبانو فرح پهلویصدای آمریکا: هم‌زمان با سالروز خروج محمدرضا شاه از ایران، گروهی از مخاطبان بخش فارسی صدای آمریکا و شمار قابل توجهی از کاربران شبکه‌های اجتماعی درباره این واقعه تاریخی اظهارنظر کردند و آن را نقطه عطفی در سقوط ایران از «اوج سربلندی و پیشرفت» و وضعیت کنونی را «تاوان جهالت» نسل ۵۷ دانستند.

در سال‌های گذشته و در خیزش‌های سراسری، بخش گسترده‌ای از معترضان در شعارهای خود به حمایت و قدردانی از خاندان پهلوی پرداخته‌اند.

صدای آمریکا همزمان با ۲۶ دی‌، سالگرد خروج محمد رضا شاه پهلوی از ایران، از شهروندان ساکن ایران پرسیده است امروز چه نگاهی به او و کارنامه‌اش دارند.

یکی از مخاطبان صدای آمریکا روز چهارشنبه ۲۶ دی، هم‌زمان با سالروز رفتن محمدرضا شاه پهلوی و شهبانو فرح پهلوی از ایران در سال ۵۷، گفت: «از ابتدای خروج شاه از ایران تاکنون مردم دارند در یک دوزخ زندگی می‌کنند.»

او محمدرضا شاه پهلوی را یک «روشنفکر و وطن‌پرست تمام‌عیار» دانست که «مردم ایران را مثل خانواده خود دوست داشت و نمی‌توانست سیاست کشتار و سرکوب مردم را در کارنامه خود ثبت کند.»
آخرین کلام محمدرضا شاه پهلوی پیش از ترک ایران: انجام وظیفه بر اساس میهن‌پرستییکی دیگر از شهروندان ایران در گفت‌وگو با صدای آمریکا با اشاره به «درگیری ۴۶ ساله» مردم، گفت که «هیچ چیز برای آینده نداریم» و این را از نتایج خروج شاه از ایران دانست.

به گفته این شهروند، با رفتن محمدرضا شاه پهلوی، «آموزش، سلامت، فرهنگ، بهداشت، و همه سیستم‌هایی که باعث حرکت رو به جلو بشر می‌شود را از دست دادیم» و این «طنز تلخی» است که «هر چه جهان به جلو حرکت کند، ما عقب‌مانده‌تر می‌شویم» و اکنون «ما آرزو داریم به ۴۶ سال پیش برگردیم.»
لحظه ورود محمد رضا شاه و شهبانو فرح پهلوی به مصر و استقبال انور سادات یار قدیمی آن‌هایکی از شهروندان ایران نیز با ستایش عملکرد محمدرضا شاه پهلوی در عرصه‌های مختلف از جمله «هنر، اقتصاد، و حتی قدرت نظامی»، به صدای آمریکا گفت که «جهالت تاوان دارد و زندگی کنونی ما تاوان جهالت آن نسل است و من آن نسل را نمی‌بخشم.»

یک شهروند دیگر ایران نیز با اشاره به «سرعت پیشرفت غیرقابل توصیفی» که در دوران پیش از ۵۷ ایران پیدا کرده بود، به صدای آمریکا گفت: «همه جور امکانات رفاهی را به خاطر می‌آورم که فراهم بود. یک کارگر از مسافرت و خورد و خوراک، حتی کسانی که مستأجر بودند، به عنوان دلواپسی نداشتند.»

به گفته این زن ایرانی، پیش از بهمن ۵۷ «این قدر ثبات اقتصادی وجود داشت که اکنون ۸۰ درصد مردم با آه و افسوس و حسرت به گذشته نگاه می‌کنند و می‌گویند حیف! کاش [شاه] نرفته بود و این بلا بر سر ما مردم ایران نیامده بود!»
شاه رفت؟ پاسخ شهروندان در ایران در چهل و ششمین سالگرد خروج اوهمچنین، کاربران بسیاری نیز در شبکه‌های اجتماعی هم‌زمان با سال‌روز رفتن خاندان پادشاهی از ایران، نظرات خود را در شبکه‌های اجتماعی بیان کردند.

مادر دادخواه یلدا آقافضلی، در بخش روایت‌ها در حساب اینستاگرام خود تصویری از محمدرضا شاه پهلوی منتشر کرد و ضمن «شاهنشاه آریامهر» خطاب کردن او، یکی از جملاتش را نوشت که گفته بود: «من به شما قول می‌دهم که پس از رفتن من، ایران را وحشتی بزرگ فرا خواهد گرفت.»
استوری مادر دادخواه یلدا آقافضلی درباره محمدرضا شاهایوار فرهادی، زندانی سیاسی پیشین، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «شاه با دلی شکسته و چشمی گریان، پس از یک عمر تلاش برای سربلندی ایران، وطن را در میان هیاهوی جهل و نفرت ترک کرد. گویی تاریخ در گوش او زمزمه کرد که بزرگ‌ترین اندوه یک خدمتگزار، ناسپاسی همان مردمی است که برایشان کوشیده بود.»

یکی از کاربران نیز در پاسخ به این فعال سیاسی گفت که ایران در «دوران درخشان پادشاهی» محمدرضا شاه پهلوی «به اوج سربلندی و پیشرفت و آزادی رسیده بود» و این موجب «جاودان» بودن نام او است.
برخی کاربران نیز با یادآوری ترانه «زمستان آخر» شهرام شب‌پره که درباره رفتن محمدرضا شاه پهلوی از ایران خوانده است، به این رویداد تاریخی واکنش نشان داده‌اند.

نیما افشار نادری، روزنامه‌نگار در ایران بخشی از این ترانه را در ایکس یادآوری کرده است: «عجب شبی بود شب آخر، شبی که رفتی سفر، شبی که یادم نمیره، صد دفعه مُردم تا سحر. یادم میاد شب آخر رو، بسته بودم پشت در رو، بهت می‌گفتم که نرو، فراموش کن این سفر رو.»
ساسان آقایی،‌ روزنامه‌نگار در ایران نیز شامگاه ۲۶ دی ۱۳۵۷ را «تلخ‌ترین شب ایران» نامید که «در پس آن، سپیده‌دم نامیمونی طلوع»‌ کرد و آن واقعه «آغاز غروب طولانی ایران» بود.
در مقابل، گروهی از طیف‌های مختلف انقلابی‌های ۵۷ همچنان در سال‌روز این واقعه تاریخی ابراز شادی می‌کنند.
شادی انقلابیون ۵۷ از خروج شاه از ایران: خمینی، خمینی، منتظر تو هستیمحسام‌الدین آشنا، سیاستمدار از طیف اصلاح‌طلب جمهوری اسلامی، تیتر مشهور «شاه رفت» را در ایکس یادآوری کرده است.

یکی از کاربران ایکس در واکنش به او گفت: «بله رفت، اما شما چکار کردید؟ ببینید شاه که رفت الآن دارند در موردش چی می‌گویند؟ شما بروید چه خواهند گفت؟ همین شما شل‌مغزها گند زدید به آینده و سرنوشت ما. روزی تقاص سختی پس می‌دهید چون از ابتدا ناحق بودید.»
همچنین، برخی کاربران مدافع حکومت ادعا می‌کنند که شاه فقید در زمان ترک ایران مقادیری «طلا و جواهر» با خود برد، اما در مقابل برخی مخالفان جمهوری اسلامی، از جمله کاربر «پرشین گاد» در شبکه اجتماعی ایکس، تأکید دارند: «تنها جواهراتی که شاه از ایران برد، خودش و خانواده‌اش بودند.»
یکی دیگر از کاربران پرمخاطب در ایکس که با نام کاربری «شلدون» فعالیت می‌کند نیز با انتشار تصویری از محمدرضا شاه و شهبانو فرح پهلوی حین ترک ایران، نوشت: «ثروتی که از ایران رفت، این بود. نفت و گاز را هنوز داریم. منابع طبیعی را هنوز داریم. جمعیت جوان و آماده کار را داریم. آنچه از دست دادیم و از دست دادنش باعث بیچارگی‌مان شد، آریامهر بود.»
پیش از این، شهبانو فرح پهلوی درباره ادعاهای مطرح شده توسط مقامات جمهوری اسلامی درباره جواهرات سلطنتی، به صدای آمریکا گفته که آن جواهرات نزد بانک مرکزی است و پس از خروج خاندان پادشاهی از ایران، جمهوری اسلامی «با وجود تمام قدرتی که آن موقع داشت»، درباره آن چه آنها از ایران با خود بردند، به لحاظ قانونی پی‌گیری کرد، اما «همه را باختند و به جایی نرسیدند.»