در مستندهای اتنبورو 'حیوانات همجنسگرا نادیده گرفته میشوند'
سر دیوید اتنبورو، سرشناسترین چهره مستندهای حیاتوحش دنیا به شمار میرود
دکتر برت میلز، رییس بخش مطالعات رسانهای دانشگاه ایست آنگلیا، سر دیوید اتنبورو، مستندساز و پژوهشگر سرشناس حیاتوحش را متهم کرده است که با وجود شواهد گسترده درباره همجنسگرایی در حیوانات، دگرجنسگرایی را به عنوان تنها رفتار موجود در حیاتوحش معرفی کرده است.
دکتر میلز سه مستند دیوید اتنبورو را بررسی کرده است: "زندگی در یخچال" (۱۹۹۳)، "زندگی پرندگان" (۱۹۹۸) و "زندگی پستانداران" (۲۰۰۳).
او که نتیجه این پژوهش را در "نشریه مطالعات فرهنگی اروپا" منتشر کرده است، میگوید: "محور اصلی جفتیابی، جفتگیری و بزرگ کردن نسل بعدی در این مستندها، بر فرض دگرجنسگرایی در حیات وحش استوار شده است."
او اضافه میکند: "این در حالی است که شواهد علمی فراوان نشان میدهند که به جز انسان، بسیاری از حیوانات هم اشکال پیچیده و متغیری از فعالیت جنسی را نشان میدهند که دگرجنسخواهی فقط یکی از حالتهای ممکن است."
این تحقیق به توضیحات دیوید اتنبورو روی تصاویر این مستندها توجه ویژهای نشان داده است، چون به نظر دکتر میلز، همین توضیحات هستند که به بیننده میگویند آنچه را میبیند، چگونه تفسیر کند: "این توضیحات محیط زیست را از دریچه فرهنگ و مفروضات انسانی که هنجار شمرده میشوند، توصیف میکنند."
"آنچه علم میگوید و آنچه در مستندهای دیوید اتنبورو گفته میشود، با هم مطابقت ندارد"
دکتر برت میلز، رییس بخش مطالعات رسانهای دانشگاه ایست آنگلیا
او میگوید: " آنچه علم میگوید و آنچه در این مستندها گفته میشود، با هم مطابقت ندارد."
مثلا در صحنهای از مستند "زندگی پستانداران" شمپانزههای نر بعد از دعوا و مرافعه برای غلبه بر دیگری همدیگر را از پشت در آغوش میگیرند و دیوید اتنبورو روی این تصاویر میگوید: "بعد از دعوا، آنها همدیگر را در آغوش میگیرند تا پیوند دوستی خود را از نو محکم کنند."
دکتر میلز میگوید: "توصیف این صحنه به عنوان در آغوش گرفتنِ صرف، دیگر تفسیرهای ممکن را -با وجود شواهد بیشمار درباره همجنسگرایی در نخستیها - نادیده میگیرد."
در صحنهای از مستند "زندگی پرندگان" هم وقتی "یلوه"های نر (نوعی پرنده کوچک که نزدیک آب زندگی میکند) دمهای خود را بالا میگیرند، دیوید اتنبورو آن را رفتاری تهدیدآمیز توصیف میکند، در حالی که این رفتار میتواند دعوت به عمل جنسی همجنسگرایانه باشد.
دکتر میلز میگوید که مستندهای اتنبورو حیاتوحش را با مفاهیم سنتیِ "خانواده" و تکهمسری توصیف میکنند، در حالی که در دنیای حیوانات موارد بیشماری از تکوالدی و روابط جنسی متعدد دیده میشود.
مثلا در صحنهای درباره "زندگی پنگوئنهای امپراتور، خانواده به عنوان "نهاد اصلی پرورش نسل بعد" معرفی میشود. در صحنههای مربوط به زندگی "منکینهای آبیرنگ" (نوعی پرنده بومی آمریکای جنوبی) هم تعدد شریک جنسی به عنوان "غفلت از وظایف والدی" توصیف میشود، در حالی که روابط جنسی متعدد میتواند راهی برای اطمینان از تولد جوجههای کافی برای حفظ نسل قلمداد شود که در واقع توجه جدی به وظایف والدی است.
دکتر میلز میگوید نیازی نیست که حیوانات در این مستندها دگرجنسگرا یا همجنسگرا توصیف شوند، بلکه باید برای بیننده توضیح داده شود که در گونه های مختلف، رفتارهای جنسی مختلف با مقاصد مختلف دیده میشود و این رفتارها فقط به قصد تولیدمثل نیستند، بلکه حیوانات هم برای لذتجویی صرف، عمل جنسی انجام میدهند.
تجمعی از پنگوئنهای امپراتور
دانشمندان رفتارهای همجنسگرایانه را در بسیاری از حیوانات مشاهده و ثبت کردهاند. مثلا پروفسور فولکر سامر، استاد دانشگاه یوسیال در لندن و نویسنده کتاب "رفتارهای همجنسگرایانه در حیوانات" میگوید:" این رفتارها کاملا در حیاتوحش رایج هستند و در بسیاری از حیوانات مثل فلامنگو، غاز، دلفین، گربه، میمون، گوریل و بایسون (گاومیش وحشی امریکای شمالی) دیده میشود. مثلا در شمپانزه بونوبو، مادهها با مالیدن عضو تناسلی به یکدیگر عمل جنسی انجام میدهند و به نظر میرسد که از آن لذت میبرند."
او اضافه میکند: "در بسیار دیگر از حیوانات هم رابطه جنسی صرفا عملی برای تولیدمثل نیست، بلکه ابزاری اجتماعی است برای برقراری دوستی یا برای نوعی پاداش به دوستی در بافت اجتماعی. چون رفتار جنسی (حداقل رفتار جنسی خوب) برای حیوانات هم لذتبخش است."
این رفتارها محصول محرومیت جنسی یا نبود نرها نیست و مثلا در "میمونهای ماکاک ژاپنی، با وجود نرهای مایل و در دسترس، باز هم مادهها با هم عمل جنسی انجام میدهند."
در باغوحش سنترال پارک نیویورک دو پنگوئن چینزتراپ نر به نامهای رو و سیلو شش سال است که با هم به صورت جفت زندگی میکنند و به هم وفادارند. این دو، از تخم جفت دیگری با موفقیت مراقبت و آن را به عنوان جوجه خود پرورش دادهاند.
براساس تحقیق دکتر میلز، در بعضی پرندگان، جفتهای همجنس از جفتهای غیرهمجنس موفقتر بودهاند و لانه بزرگتری ساختهاند و جوجهها را بهتر بزرگتر کردهاند.
دکتر میلز معتقد است که این مساله فقط در مستندهای اتنبورو که بیبیسی آنها را ساخته است، دیده نمیشود و مسالهای فراگیر است. اما او مستندهای اتنبورو را به علت اعتبار و مرجعیت آنها برای مطالعه انتخاب کرده است.
بیبیسی از اظهارنظر در این باره خودداری کرده است.
رفتارهای همجنسگرایانه در میمونهای ماکاک ژاپنی دیده میشود
دکتر میلز قبلا هم از مستندهای حیاتوحش به دلیل نقض "حریم خصوصی حیوانات" انتقاد کرده بود.
سر دیوید اتنبورو که ۸۶ سال دارد، سرشناسترین چهره در تولید مستندهای حیاتوحش و طبیعت به شمار میرود و به او لقب "آموزگار بیرقیب و بزرگترین چهره رسانهای تاریخ" دادهاند.
او برای شصت سال در حال ساخت مستند برای بیبیسی بوده است و سال گذشته بیبیسی سلسله برنامههایی را در بزرگداشت او که گنجینهای ملی شناخته میشود، پخش کرد.
دیوید اتنبورو بیش از ۲۵ کتاب تالیف کرده است و با رأی مردم، در میان صد بریتانیایی بزرگ تاریخ قرار گرفته و جوایز متعدد و معتبری برده است.
اتنبورو سالها مدیری ارشد در بیبیسی -از جمله مدیر شبکه دو تلویزیون بیبیسی- بوده است.
پخش آخرین مجموعه او به نام آفریقا از بیبیسی که حاوی لحظاتی استثنایی از حیاتوحش است، به تازگی به پایان رسید. ساخت این مستند چهار سال طول کشیده است و از حیث کار تلویزیونی و ثبت لحظههایی از حیاتوحش و طبیعت که تا به حال دیده نشده و فیلمبرداری آنها بیاندازه دشوار بوده است، از جمله بهترین کارهای او ارزیابی میشود.
