گرگها چگونه به خدمت انسان درآمدند؟
از هنگامی که گرگها به زندگی مسالمتآمیز با انسانها روی آوردند و تبدیل به سگ شدند، نه تنها به مرور زمان برخی از ویژگیهای رفتاری جدید را جایگزین الگوهای پیشین کردند، بلکه تغییراتی نیز در دستگاه گوارش آنها ایجاد شد.
نتایج پژوهش اخیر دانشمندان دانشگاه اوپسالای سوئد را میتوان در یک جمله خلاصه کرد: روند رام شدن گرگها از معدهی این حیوانات گذشته است. این دانشمندان با آزمایش بر روی ژن گرگها و سگها به این نتیجه رسیدهاند. نتایج تحقیق یادشده در مجله علمی "نیچر" منتشر شده است.
انسان ساکن پس از اقدام به کشاورزی، غلات را وارد برنامه غذایی خود کرد. دستگاه گوارش "سگهای نخستین" هم با این اوصاف باید به جای هضم گوشت شکار، خود را با غذاهایی تطبیق میداد که در اطراف محل زندگی انسانها یافت میشد. خوراکیهایی که عموما حاوی نشاستهی موجود در غلات بودند.
بنا بر گزارشی که دانشمندان دانشگاه اوپسالا منتشر کردهاند، «توانایی هضم بیدردسر غذاهای پرنشاسته، گام مؤثری در رام شدن سگها بوده است». این تغییر در دستگاه گوارش شرایط زندگی را برای حیوانات وحشی به مراتب سادهتر میکرده است. گرگها بهجای تعقیب و گریز مداوم با شکار، با پسماندهی غذاها در اطراف محل زندگی انسانها سیر میشدند.
کدام طرف گام نخست را برداشته است؟
اما آیا راحتطلبی گرگها دلیل اصلی نزدیکی گرگ و انسان به هم بوده است؟ پاسخ به این پرسش هنوز کاملا روشن نیست. بر اساس یک نظریه، انسانها دستکم ۱۴ هزار سال پیش گرگها را به خدمت گرفتند؛ یا در هنگام شکار یا بهعنوان نگهبان محل زندگی.
این احتمال هم وجود دارد که گرگها پیشگامان این رابطه بوده باشند؛ به این معنی که این حیوانات وحشی هنگامی که به برتریهای همزیستی با انسانها پی بردند − استفاده از پسماندهی غذای انسانها − رویه زندگی خود را تغییر دادند.
دانشمندان برای اینکه به عادات غذایی سگهای نخستین پی ببرند، ژنهای ۱۹ گرگ و ۷۱ سگ از ۳۸ نژاد مختلف را بررسی کردند. محققان در این روند به بخشهایی از زنجیرهی ژنتیکی سگها برخورد کردند که در طول زمان به شدت دستخوش دگرگونی شده است.
بخشی از این تغییرات تعیین میکند که بدن حیوان تا چه حد میتواند نشاسته را هضم کند. البته گرگها هم چنین ساختارهای ژنتیکی را دارند. بر اساس تحقیقات دانشمندان دانشگاه اوپسالا اما ژنهایی که سوختوساز نشاسته را هدایت میکنند، در سگها به مراتب فعالتر از گرگها هستند.
محققان علاوه بر این در زنجیرهی ژنی سگها به ۱۹ بخش دیگر برخوردند که فعالیتهای مغزی این حیوانات را هدایت میکند. رفتار متفاوت گرگها و سگها میتواند نتیجهی دستور این ژنها باشد. بر این اساس، به نظر میرسد سگها، بر خلاف گرگها، هرگز به رشد کامل نمیرسند. این شاید نتیجهی آن باشد که انسان از آغاز همزیستی با گرگها، نمونههای آرامتر این حیوان را بر دیگران ترجیح داده است.
