تلاش تازه اسرائیل و ترکیه برای بهبود مناسبات همزمان با بحران غزه

روزنامه اسرائیلی هاآرتص گزارش داد که دو دولت اسرائیل و ترکیه با هدف بهبود مناسبات بحرانی خود تلاش‌های تازه‌ای را آغاز کرده و در همین راستا دیپلمات‌های بلندپایه‌ای از دو کشور در روزهای گذشته با یکدیگر دیدار و گفت‌و‌گو داشته‌اند.

              
مناسبات ترکیه و اسرائیل از ماه مه ۲۰۱۰، زمانی که کشتی ترکیه‌ای «ماوی مرمره» با هدف به چالش کشیدن حصر دریایی غزه، درصدد رفتن به سوی غزه بود و نیروهای دریایی اسرائیل در ماجرایی خونین بر این کشتی مسلط شدند شدیدا به تیرگی گرایید.

ترکیه به‌ویژه از مرگ ۹ شهروند خود در جریان این حادثه خشمگین بود و آن را نخستین قتل اتباعش به دست بیگانه از پس از جنگ جهانی اول توصیف کرد.

ترکیه در دو سال و نیم اخیر شرط‌هایش را برای بهبود مناسبات با اسرائیل پیوسته تکرار کرده است که از جمله این شرایط پوزش‌خواهی رسمی اسرائیل، پرداخت غرامت به خانواده‌های قربانیان و مجروحان، و رفع حصر غزه است.

به دنبال این درخواست دولت اسرائیل نوعی پوزش‌خواهی تلویحی و آمادگی برای پرداخت غرامت را از خود نشان داد، اما ترکیه این آمادگی را کافی ندانست.

اما حال روزنامه هاآرتص روز شنبه، سوم آذر، نوشته است که در اوج حملات متقابل اسرائیل و تشکل‌های مسلح فلسطینی غزه در عملیات هشت روزه اخیر، نماینده ویژه نخست وزیری اسرائیل با مدیرکل وزارت خارجه ترکیه دیدار داشته است.

به نوشته این روزنامه، این دیدار و گفت‌و‌گو‌ها در هفته گذشته در شهر ژنو سوئیس در جریان بوده است.

هاآرتص به نقل از دیپلمات‌های اسرائیلی نوشت که مامور ویژه دفتر نخست وزیری در مذاکرات ژنو، آقای یوسی چخانوور بوده است که با فریدون سینیراوغلو، مدیرکل وزارت خارجه ترکیه، ملاقات کرد.

هاآرتص تأکید کرده است که دیدار دیپلمات‌های دو کشور در روزهایی انجام شد که نخست وزیر ترکیه اسرائیل را به خاطر بحران غزه نیز قاطعانه محکوم می‌کرد و وزیر خارجه ترکیه نیز با سفر به غزه در کنار هیئت وزیران خارجه اتحادیه عرب، «با مشاهده زخمی‌ها گریست».

به نوشته این روزنامه، طرفین در صدد تنظیم فرمولی هستند که مورد پذیرش دو کشور باشد و به این بحران دو سال و نیمه پایان دهد.

ترکیه در تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای پایان دادن به بحران روزهای اخیر غزه سهیم بود و نخست وزیر ترکیه در نشست مشترک رایزنی با رئیس جمهوری مصر، امیر قطر و رئیس دفتر سیاسی حماس در قاهره شرکت داشت.

هاآرتص نوشته است که در زمان حضور آقای اردوغان در مصر، حقان فیضان، رئیس «میت» سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه با تامیر پاردو، رئیس موساد اسرائیل، در قاهره دیدار کرد.

تامیر پاردو، رئیس موساد اسرائیل، در روزهای گذشته به قاهره اعزام شد و در دیدار‌ها با رئیس سازمان اطلاعات مصر برای تنظیم توافق آتش‌بس میان اسرائیل و حماس شرکت کرد؛ تنها در پایان این ماموریت و موفقیت در تنظیم توافق آتش‌بس بود که رسانه‌های اسرائیل افشا کردند که این مامور ویژه، خود رئیس موساد بوده است.

اما این نخستین بار است که فاش می‌شود که تامیر پاردو در زمان حضورش در قاهره با همتای ترک خود نیز گفت‌و‌گو کرده است.

فریدون سنیراوغلو، مقام ارشد وزارت خارجه ترکیه، که مذاکرات ژنو را اداره کرده است، خود سال‌ها سفیر ترکیه در اسرائیل بود و در مذاکرات غیرمستقیم اسرائیل و سوریه در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ در استانبول، نقش اصلی میانجی‌گری را برعهده داشت.

اسرائیل و ترکیه در طول سال‌ها به هم‌پیمانان نظامی معتبری برای یکدیگر مبدل شده بودند و پس از قطع بسیاری از این همکاری‌ها، روزنامه حریت در ترکیه ماه گذشته از تجدید قراردادهای نظامی ارتش ترکیه با صنایع نظامی اسرائیلی «التا» خبر داده بود.

از پس از بحران، هر چند ترکیه سفیرش را از اسرائیل فرا خواند، سفارتخانه خود را در تل‌آویو دائر نگاه داشت، ولی اسرائیلی‌ها برخی از دیپلمات‌های اصلی خود را به آنکارا و استانبول برگردانده‌اند.

با وجود تلاش‌ها برای حل بحران مناسبات، نظر به این که دولت اسرائیل در آستانه انتخابات پارلمانی است، به نظر می‌رسد که تصمیمات اساسی، به‌ویژه در زمینه پوزش‌خواهی از ترکیه، باید از سوی دولت بعدی اسرائیل گرفته شود، شرطی که رجب طیب اردوغان بر آن اصرار دارد.