با تجدید انتخاب اوباما خطر جنگ علیه ایران کاهش یافت

رضا تقی زاده (تحلیلگر سیاسی)

دولت دوم باراک اوباما با پایان دادن به جنگ در افغانستان و نیاز به یافتن راه حل برای مسائل داخلی آمریکا دست کم تا دو سال بعد رغبتی برای گشودن جبهه ای تازه در خاورمیانه و یا داخل شدن در هر جنگ دیگری نخواهد داشت.
 

ضمن کاهش خطر جنگ علیه ایران، با تجدید انتخاب اوباما، جمهوری اسلامی فرصت دست یافتن به یک معامله سیاسی پایاپای با واشنگتن را از دست داده است.
 
دور نخست حضور روسای جمهوری آمریکا در کاخ سفید طی ۶۰  سال گذشته عموما همراه با تنش و درگیری بیشتر در امور خارجی و دور دوم ( در صورت تجدید انتخاب) معطوف به مسائل داخلی و آرامش نسبی در مناسبات خارجی بوده است.
 
یکی از دلایل عمده این تغییر گرایش نزد روسای جمهور آمریکا کسب تجربه بیشتر در سیاست خارجی است. تنها در صورت داشتن سابقه معاونت رییس جمهوری، و یا عضویت در کمیسیون خارجی سنا، نامزدهای رییس جمهوری فرصت آشنایی با مسائل جهانی را خواهند یافت.
 جورج بوش ( پدر) اندکی بعد از انتخاب شدن به عنوان چهل و یکمین رییس جمهور آمریکا در برکناری اورتگا از قدرت در پاناما مداخله مستقیم کرد و در ماه اوت سال ۱۹۹۰ جنگ بزرگ خلیج فارس علیه صدام را در کویت هدایت کرد.
 
بیل کلینتون، جانشین جورج بوش دستور حمله موشکی به افغانستان و مداخله مستقیم نظامی در جنگهای داخلی یوگوسلاوی سابق را صادر کرد.
 
جورج بوش پسر در اولین سال پس از تصدی مقام رییس جمهوری و بدنبال حادثه تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در نیویورک با حمله نظامی علیه افغانستان رژیم طالبان را در کابل برکنار کرد و دو سال بعد با حمله نظامی علیه عراق صدام حسین را به سرنوشت طالبان دچار ساخت. جورج بوش در دور دوم ریاست جمهوری برنامه خاورمیانه بزرگ را ترک کرد و زمینه عقب نشینی از افغانستان و عراق را فراهم ساخت.
 
باراک اوباما علیرغم تجربه اندک در مناسبات خارجی از نخستین روز قرار گرفتن در کاخ سفید با مسائل سیاست خارجی درگیر بود. اگرچه در طول دور اول رییس جمهوری او برنامه تدوین شده جورج بوش برای ترک عراق تکمیل شد، در افغانستان نیروهای آمریکایی افزایش یافت، و بر اساس پاره ای گزارشهای غیر رسمی تازه منتشر شده، در سال ۲۰۱۰ با آغاز حمله نظامی علیه ایران موافقت اصولی کرد.
 
اوباما و ایران در دور دوم 
 
بی شک با برخورداری از تجارب بیشتر در عرصه سیاست خارجی و همچنین تشدید مشکلات اقتصادی آمریکا، اوباما طی دور دوم ریاست جمهوری ناگزیر به پرداختن به مسائل داخلی آن کشور خواهد شد. با انتخاب اوباما، رای دهندگان آمریکایی به تداوم و تعادل رای دادند.
 
در طول حدود ۴۰ دقیقه نطق اعلام پیروزی در انتخابات، باراک اوباما حتی یک کلمه پیرامون مناسبات خارجی واشنگتن سخن نگفت. در عوض تاکید رییس جمهور منتخب بر ایجاد کار بیشتر و تولید بیشتر و حل مشکلات داخلی از راه همکاری با حزب جمهوری خواه در کنگره و مجلس سنا بود.
 
بدون تردید برنامه اتمی ایران حتی در اولین ماههای دور دوم ریاست جمهوری اوباما بصورت یک معضل جهانی دوباره مطرح خواهد شد. با این وجود، اوباما در صورت عدم آمادگی تهران برای واگذاری و تسلیم بخشهای مشکوک برنامه اتمی تهران، دلیلی برای دادن امتیاز به تهران نخواهد داشت.
 
در بهترین شرایط برای جمهوری اسلامی، در عین حال که خطر جنگ علیه ایران اینک کاهش یافته است، تهران بمنظور برقراری دوباره تماسهای غیر رسمی سیاسی با واشنگتن میباید در نوبت قرار گرفته و دست کم تا معرفی وزیر خارجه بعدی و آغاز به کار او در ماه فوریه سال بعد به انتظار بماند.
 
دست های بسته
 
اوباما اگرچه در کالج انتخاباتی علیه رامنی با اختلاف ۹۷ رای ( پیش از نهایی شدن شمارش در فلوریدا، ۳۰۳ به ۲۰۶ ) از رقیب جمهوری خواه خود پیشی گرفت، در عین حال اختلاف آراء دور رقیب در سطح ملی کمتر از نیم در صد بود.
 
با تثبیت پیروزی جمهوری خواهان در کنگره و حفظ اکثریت شکننده دمکراتها در سنا، دولت تازه اوباما ناگزیر به همکاری نزدیک با جمهوری خواهان خواهد شد.
 
با این وجود که در طول رقابتهای انتخاباتی از ایران به عنوان بزرگترین تهدید علیه امنیت ملی آمریکا نامبرده شد، پرداختن به اختلافات واشنگتن با تهران فوریت اول دولت بعدی اوباما نخواهد بود.
 
مفهوم ساده این تغییر اولویت، کاهش تاثیر عوامل خارجی در تحولات داخلی ایران و افزایش انتظار تشدید رقابتها و درگیری ها داخلی بمنظور برخورد با عوارض ادامه وضع جاری در کشور است.
 
در نتیجه انتخاب اوباما، اگرچه شانس همکاری و یا حمایت آمریکا از حمله نظامی احتمالی اسرائیل علیه ایران کاهش یافته، در عین حال فرصت انجام معامله سیاسی مابین تهران و واشنگتن نیز تا حدود زیادی از دست رفته است-فرصتی که در صورت انتخاب رامنی شاید برای جمهوری اسلامی فراهم تر بود.