رقصندههای خیابانی ایران
ثمر سعیدی
جدیدآنلاین : مردم با تعجب نگاه میکنند و ماموران پارک، آنها را زیر نظر گرفتهاند. چند جوان در حال انجام حرکات "بریک" هستند. قصدشان جلب توجه نیست و برای خودشان تمرین میکنند اما توقفهای گاه و بیگاهِ مردمی که از کنار محل تمرین رد میشوند و نگاههای حیرتزده بسیاری از آنها، نشان میدهد که توجهشان به این حرکات جلب شده است.
پسرها سرشان روی زمین است و پاها در هوا، بدون ترس از صدمه دیدن، دورخیز میکنند، برای چند ثانیه در هوا پرواز کرده و به نرمی فرود میآیند. گاهی هم با ریتم میرقصند و حرکاتی را که در ایران به "تکنو زدن" معروف است اجرا میکنند. چند دختر هم در حال تماشا هستند و منتظر تاریک شدن هوا و مساعد شدن شرایط که در صورت امکان با حفظ حجاب به تمرین بپردازند.
"رقص بریک" که با اسم "برکینگ" شناخته میشود گونهای از "رقص خیابانی" است که محبوبیت زیادی در سراسر جهان دارد. به پسرانی که این رقص را انجام میدهند "بی بوی" (مخفف بریک بوی) و به دختران رقصنده، "بی گِرل" گفته میشود.
این رقص برای نخستین بار در دهه ۷۰ میلادی و در میان جوانان آمریکاییِ آفریقاییتبار در شهر نیویورک پدیدار شد. سیاهپوستان جوان و معترض در آن سالها موسیقی "هیپهاپ" و رقصهای ویژه خودشان را داشتند که بخشی از فرهنگ اعتراضی آنها به تبعیض نژادی و شهروند درجه دوم بودن بهشمار میرفت.
مُبدعان رقصهای خیابانی در ابتدا برای خودنمایی و حریفطلبی، این رقصها را در محلههای خود انجام میدادند و با برگزاری مسابقات مختلف، تلاش میکردند خود را برتر از جوانان سفیدپوست نشان دهند. اما همزمان با ظهور موسیقی الکترونیک، شاخههای مختلف رقصهای خیابانی از یکدیگر مجزا شده و پیشرفت کردند. رقص بریک نیز زیرشاخهای از رقصهای خیابانی بود که در فضاهای باز و جایی خارج از استودیو انجام میشد. فضاهایی مانند پارکها، خیابانها، حیاط مدرسهها و مهمانیهایی که در فضای باز برگزار میشدند.
رقص بریک از چهار بخش اصلی تشکیل میشود: حرکات قدرتی، فریز، تاپراک و داونراک. این رقص نسبت به سایر رقصها به قدرت بدنی بیشتری احتیاج دارد. حرکاتی شامل حفظ تعادل بدن بر روی یک دست یا روی سر، حرکات آکروباتیک و چرخشها بر روی زمین به بدنی ورزیده و عضلاتی قدرتمند نیاز دارند. حرکات تاپراک بهصورت ایستاده انجام میشوند و بهطور معمول، شروع کننده رقص هستند. یکی از حرکات معروف رقص بریک، "شش قدم" نام دارد که جزو حرکات داونراک است. در این حرکت که بر روی زمین انجام میشود همزمان از دستها و پاها برای اجرای رقص استفاده میشود. در حرکات فریز، رقصنده بدن خود را برای لحظاتی معلق نگه داشته و از قدرت بالاتنه برای اجرای حرکت، استفاده میکند.
"سیاوش" و چند تن از دوستانش در یکی از پارکهای تهران به تمرین رقص بریک میپردازند. او که پیش از این "پارکور" کار میکرده، هماکنون مربی رقص بریک است. سیاوش به این هنر علاقه بسیاری دارد و میگوید: "ما جزو اولین سریهای پارکور و رقص بریک بودیم و سختیهای راه را بهخوبی درک کردهایم. مردم با این رقص و حرکاتش، چندان آشنا نیستند و در مواردی برای ما مشکلاتی پیش میآید. نگهبان پارک به ما میگوید که انجام حرکات آکروباتیک شما باعث خرابی سنگهای پارک میشود. اینها بیتالمال است و شما حق ندارید در این فضا تمرین کنید. گاهی هم بهانههای جدید پیدا میکنند. مثلاً امروز به ما تذکر دادهاند که حق ندارید در نزدیکی زمین اسکیت پارک تمرین کنید."
دوستان سیاوش از شهرک اکباتان میآیند. آنها میگویند: "محل تمرین ما بهطور معمول، اکباتان است. آنجا کمی راحتتر هستیم. حداقل مردم به ما کمتر کار دارند چون چندسالی هست که این چیزها را میبینند. اما از آنجا که رقص خیابانی نیاز به فضای باز و محلهای جدید و متنوع دارد تا انگیزه رقصندهها را افزایش دهد، اغلب برای تمرین به محلهای جدید میرویم."
"فرزاد"، یکی دیگر از رقصندههای حاضر در پارک میگوید: "ما رقصندههای بریک مانند یک جامعه هستیم. شاید ظاهرمان گسسته باشد اما خوشبختانه از طریق اینترنت با یکدیگر اتحاد و انسجام لازم را برقرار میکنیم. دوستان ما در شهرهای مختلف ایران حضور دارند و برای مسابقات آنها را دعوت میکنیم. همین هفته گذشته بیبوی- های اصفهان آمده بودند و با آنها در فستیوال رقص خیابانی که دوستانمان در تهران ترتیب داده بودند شرکت کردیم و در باشگاه نیز به تمرین پرداختیم".
رقص بریک در ایران با نام "ایروبیک حرفهای مردان" شناخته میشود و زیر نظر "انجمن آمادگی جسمانی و ایروبیک جمهوری اسلامی ایران" است. به این ترتیب، بریک زدن از حالت زیرزمینی درمیآید و مسابقات قهرمانی کشور که زیرنظر این انجمن در باشگاههای معتبر برگزار میشود، انگیزه رقصندهها را برای تمرینِ بیشتر، فراهم میآورد چرا که برگزیدگانِ کشوری به مسابقات جهانی فرستاده میشوند.
در سالهای دور در ایران، هر رقصی را که به سبک "مایکل جکسون" یا با آهنگهای الکترونیک رقصیده میشد بریک زدن مینامیدند اما این روزها با وجود دسترسی به اینترنت، علاقه مندان میتوانند به تماشای فیلمهای آموزشی بپردازند و بین حرکات ویژه هر یک از سبکهای رقص خیابانی، هیپ هاپ یا بریک، تمایز قائل شوند.
سیاوش نیز از شکلگیری علاقهاش به این هنر میگوید: "وقتی بچه بودم با تماشای فیلمهایی که در آنها رقص و حرکات آکروباتیک وجود داشت علاقمند شدم که این حرکتها را یاد بگیرم. احساس میکردم در این کار استعداد دارم از این رو به پارکور پرداختم و پس از اینکه بارها مصدوم شدم تصمیم گرفتم رقص بریک را دنبال کنم. اینبار به یک باشگاه رقص در اکباتان رفتم و با کلیپهای آموزشی که در سایت یوتیوب میدیدم و همزمان با تمرین و پیگیری، به یک رقصنده حرفهای مبدل شدم به طوریکه هماکنون شاگردان زیادی دارم و این هنر را به دیگران نیز آموزش میدهم."
در گزارش تصویری این به دیدار چند تن از این رقصندگان رفتهایم و به معرفی رقص خیابانی در تهران پرداختهایم.
