اهود باراک، برنامه اتمی ایران و پیش‌بینی سقوط سریع اسد

اهود باراک، وزیر دفاع اسرائیل

رضا تقی زاده (تحلیلگر مسائل ایران)

اهود باراک، وزیر دفاع اسرائیل، که مرد اول امور ایران و سوریه در دولت آن کشور به شمار می‌رود، روز پنج‌شنبه در یک گفت‌وگوی طولانی رادیویی، از سقوط سریع رژیم اسد در دمشق و پناه گرفتن او همراه با (فرماندهان) ارتش در مناطق ساحلی مدیترانه سخن گفت.
 

مفهوم روشن اظهارات باراک پیش‌بینی تلاش اسد، بعد از سقوط دمشق، برای استقرار در نواحی علوی‌نشین سوریه و استقرار در انطاکیه و شهر بندری طرطوس است.
 
هم‌زبان با وزیر دفاع اسرائیل، عبدالله پادشاه اردن نیز پس از پناه گرفتن ریاض حجاب نخست وزیر سابق سوریه در آن کشور، طی مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی سی‌بی‌اس آمریکا، نسبت به احتمال جدایی انطاکیه و طرطوس از سوریه، در صورت سقوط رژیم اسد، هشدار داد.
 
بیش از دو میلیون علویان سوریه عموما در مناطق کوهستانی شمال غرب این کشور و خطوط ساحلی مدیترانه پراکنده‌اند. انطاکیه و بندر طرطوس که جمهوری اسلامی و روسیه در آن تاسیسات بندری ایجاد کرده‌اند از مناطق مهم در اختیار علویان به شمار می‌روند.
 
تقسیم سوریه
 
پیشرفت‌های اخیر ارتش آزاد سوریه در حلب و افزایش فشار در حوالی دمشق طی هفته‌های اخیر، احتمال تقسیم سوریه به مناطق تحت نفوذ قوم‌های ساکن در آن کشور را افزایش داده است. کرد‌های سوریه هم اکنون مناطقی را در شمال و نزدیک مرزهای ترکیه در اختیار گرفته و پرچم‌های خود را در مناطق «آزاد شده» برافراشته‌اند.
 
کشور‌های غربی تاکنون از اصل جدایی سوریه در خط تقسیمات قومی حمایت نمی‌کردند. با این وجود عقب‌نشینی احتمالی اسد به مناطق غربی سوریه که وزیر دفاع اسرائیل و پادشاه اردن بیش و کم همزمان از آن سخن گفته‌اند را می‌توان حاکی از ارزیابی آنها از سقوط نزدیک دمشق و جدی‌تر شدن گزینه تقسیم سوریه تلقی کرد.
 
سوریه توسط فرانسه که آن کشور و لبنان را از سال ۱۹۲۰ تحت قیمومیت خود داشت به شش منطقه قومی تقسیم شده بود. این نحوه تقسیم بعد از استقلال در سال ۱۹۴۶ نیز ترکیب اولیه خود را حفظ کرد.
 
بی‌شک علاوه بر بررسی آخرین تحولات داخلی مرتبط با سوریه، نحوه برخورد با احتمال تقسیم سوریه به مناطق خودمختار نیز طی دیداری که قرار است خانم کلینتون به‌زودی از ترکیه صورت دهد با مقامات آن کشور در میان گذاشته خواهد شد.
 
بمب ایران
 
باراک در مصاحبه روز نهم ماه اوت در پاسخ به پرسشی به اختلاف اسرائیل و آمریکا پیرامون حمله نظامی علیه تاسیسات اتمی ایران نیز پرداخت و ضمن تائید ادامه مخالفت اوباما با استفاده از گزینه نظامی، اختلاف نظر خود در این زمینه را با نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل تکذیب کرد.
 
نکته قابل ملاحظه در اظهارات روز پنج‌شنبه اهود باراک، تاکید او بر نزدیکی فراوان ارزیابی منابع اطلاعاتی آمریکا پیرامون برنامه اتمی ایران با ارزیابی منابع اطلاعاتی اسرائیل است.
 
اگرچه آمریکا به این گزارش و اظهارات باراک واکنش فوری نشان داد و یادآور شد که ارزیابی ملی اطلاعاتی آن کشور بر این اساس است که «ایران در شرف ساختن بمب اتمی نیست و تصمیم به ساختن بمب نیز نگرفته است»، با این وجود، جی کارنی سخنگوی کاخ سفید تاکید کرد: «دولت اوباما همچنان به تعهد خود برای پیشگیری از دسترسی ایران به بمب اتمی پایبند است.»
 
نگرانی بزرگ‌تر
 
تاکنون آمریکا ارزیابی متعادل‌تری نسبت به اسرائیل در مورد میزان نزدیک بودن ایران به شرایط ساخت بمب اتمی داشته است. میزان نزدیکی یا دور بودن ایران به ساختن بمب اتمی، عاملی مهم در اتخاذ تصمیم برای استفاده از گزینه نظامی علیه ایران و همچنین تعیین زمان مبادرت به حمله احتمالی است.
 
علاوه بر نگرانی ناشی از دست یافتن ایران به بمب اتمی، اسرائیل نگران تلاش عربستان سعودی، مصر و ترکیه برای دست یافتن به ظرفیت مشابه بعد از ایران، و بر هم زدن موازنه قدرت در منطقه به زیان خود است.
 
باراک طی مصاحبه خبرساز خود در روز پنج‌شنبه اظهار داشت: «ایران در برابر چشم ما در حال دست یافتن به بمب اتمی است، و زمان زیادی برای متوقف کردن آن باقی نمانده است.»
 
او همچنین تاکید کرد: «ارزیابی آمریکا و اسرائیل از میزان پیشرفت‌های اتمی ایران و عواملی که تاکنون مانع از حرکت تهران به سمت تولید بمب اتمی شده یکسان است.»
 
در پاسخ به پرسش دیگری پیرامون اظهارات هفته گذشته یفرایم هالوی، رئیس سابق موساد، مبنی بر این که «اگر من ایرانی بودم طی ۱۲ هفته آینده کاملا نگران بودم»، باراک یادآور شد: «در اظهارات او نکات اساسی وجود دارد. ما به‌زودی ناگزیر خواهیم شد تصمیمات دشواری بگیریم.»
 
همزمان با بحرانی‌تر شدن وضعیت در سوریه، اسرائیل فشار‌های خود را علیه آمریکا در مورد ایران افزایش داده است.
 
اگرچه نباید انتظار داشت که فشار‌های اسرائیل آمریکا را به استفاده از ظرفیت نظامی علیه ایران مجبور سازد، در عین حال اسرائیل انتظار دارد که با توسل به شیوه ادامه فشار‌های سیاسی و تهدید به آغاز جنگ علیه ایران دولت اوباما را از داخل شدن به یک توافق اتمی با جمهوری اسلامی بازداشته، و در ارتباط با سوریه نیز واشینگتن را به ایفای نقش نظامی فعال‌تری (من‌جمله توافق بر سر اعلام منطقه ممنوعه پرواز در شمال آن کشور) وادار سازد.