شیوه زندگی جاسوسان ایران در جمهوری آذربایجان

رناد منشو (باکو) 

رادیو فردا : «بازداشت های اخیر (هواداران) مذهبی ایران و خبرنگاران مرتبط با ایران در جمهوری آذربایجان تنش های میان دو کشور را برجسته تر کرده است، اما آیا اتهام سنگین جاسوسی می تواند به اتهامات سبکتری مانند قاچاق مواد مخدر یا سلاح تقلیل یابد؟ انگیزه واقعی از بازداشت ها چیست؟»

این سوالی است که خانم نادژدا کئورکوا، خبرنگار شبکه تلویزیونی «روسیه امروز» برای یافتن پاسخ، به روستای نارداران که اکثر بازداشت شدگان از اهالی این روستا بوده اند رفته است.
 

 
مقام‌های آذربایجان به دفعات از «نفوذ» ایران در شهرستان «نارداران» واقع در ۴۵ کیلومتری باکو انتقاد کرده‌اند. این روستا از دیرباز محل آموزش طلبه‌های دینی شیعه بوده‌ است و اهالی آن چندین بار از جمله در سال ۲۰۰۲ میلادی علیه حکومت مرکزی شورش کرده‌اند.
مقاله زیر ترجمه ای است از گزارش  «راشیا تودی» (Russia Today) درباره ابعاد بازداشتهای اخیر در آذربایجان:
 
 
آذربایجان کشوری است کوچک، در تنگنایی میان ایران و روسیه و دریای خزر. پیوندهای آذربایجان و ایران بسیار نزدیک است، چه از نظر قومی و چه دینی. اکثریت جمعیت هر دو کشور شیعه هستند و حدود یک سوم ایرانیها آذربایجانی صحبت می کنند.

امریکا و اسرائیل که هیچ رابطه دیپلماتیکی با ایران ندارند، تمام تلاش خود را برای حضور در همسایه شمالی ایران بکار بسته اند، برای نمونه، امریکا بصورت متمادی امیدهای آذربایجان برای بازپس گرفتن ۲۰ درصد از اراضی اشغالی اش توسط ارمنستان، یکی از متفقین ایران، را تقویت می کند. از طرفی، آذربایجان اخیرا یک قرارداد تسلیحاتی به ارزش یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار، بهمراه افتتاح یک کارخانه ساخت هواپیماهای بدون سرنشین را با اسرائیل امضا کرده است.

باکو همواره به ایران اطمینان داده است که هرگز نخواهد گذاشت که خاکش سکوی حمله به ایران شود، اما عمل همیشه بلندتر از کلمات حرف می زند.

آذربایجان در طول یک سال گذشته، ۴۰ نفر را به اتهام جاسوسی برای ایران بازداشت کرده است که از این میان ۲۳ نفر در دو ماه گذشته بازداشت شده اند. مقامات آذربایجان می گویند که آنها جاسوس ایران بوده اند، اما مردم محلی نارداران بر این باورند که دولت آذربایجان سران مذهبی کشور را هدف قرار داده است.

یک مقام امنیتی آذربایجان که نامی از وی برده نشده بود، ماه گذشته طی مصاحبه ای با خبرگزاری «اخبار آذربایجان» ادعا کرده بود که بازداشتهای اخیر برای نابود کردن ابزار نفوذ ایران بر روی دولت و مردم آذربایجان بود، همچنین خنثی کردن آنهایی که بالقوه می توانستند ابزاری برای سوء استفاده ایران در کشورهای همسایه در صورت مواجهه با حمله خارجی باشند.

این ادعا بعد از بازداشت آنار بایرام اف، خبرنگار شبکه آذری زبان «سحر» وابسته به سازمان صدا و سیمای ایران و راننده وی، همچنین اب الفتح باداشف خبرنگار روزنامه «حقایق اسلام»،  الهام علی اکبر اف رئیس دفتر حزب اسلامی آذربایجان، نیازی کریم اف، برادر ناطق کریم اف یکی از اعضای شورای عالی حزب اسلام و الهام علی یف مستخدم مسجدی در روستایی در همسایگی نارداران.

عاکف حیدرلی معاون رئیس حزب اسلام می گوید که این بازداشتها در راستای اعمال فشار به دینداران انجام شده است.
 
 
انگیزه سیاسی

 اتحادیه روشنفکران آذربایجان که مدافع نویسندگان، اشخاص سیاسی و فعالان مدنی است، بازداشت ها را "مغرضانه، عمدی و با انگیزه سیاسی" خوانده است.

ائلچین نمازاف، وکیل دادگستری می گوید که میان شواهد و اتهاماتی که مقامات رسمی آذربایجان مطرح می کنند، هیچ مطابقتی وجود ندارد، دولت، این افراد را به اقدامات خصمانه (ترور) متهم می کند، اما اتهام آنها را قاچاق مواد مخدر و سلاح عنوان می کند.

با اینهمه، آدام استرلینگ کاردار سفارت امریکا در آذربایجان از بازداشتهای اخیر استقبال کرده و خاطر نشان کرده است که هنوز تحقیقات زیادی در این زمینه باید انجام شود.
وی گفته است که «ما مطلع شده ایم تعدادی از افرادی که وارد نقشه های خطرناکی شده بودند، بازداشت شده اند، ما خوشحالیم که نیروهای امنیتی آذربایجان توانسته اند آنها را متوقف کنند.»
 
 
پرتره خمینی، تنها عکس دیواری ریش سفید نارداران
 
 
به روستای نارداران، «آشیانه جاسوس ها» رفتم، محلی که ۱۴ نفر از بازداشت شدگان دو ماه اخیر ساکن این روستا هستند.

نارداران به ستیزه جویی مشهور است، برای برخی ها مرکز معنوی آذربایجان است، محل زیارتگاههای مقدس و برای برخی دیگر متخاصمی در جدال با باکو.

اینجا همچنین واقع در ساحل دریا است، محلی که ویلاهای پراکنده ای در آنجاست. جای بسی تعجب است که تا بحال ساکنان این محل که «لانه جاسوسی و عناصر ضد دولتی» نامیده شده، تا کنون هیچ حمله ای به ویلاهای مقامات دولتی واقع در ساحل دریا ترتیب نداده اند.

با ناطق کریم اف، ریش سفید کهنسال و عضو شورای عالی حزب اسلام آذربایجان ملاقات کردم. با عصا راه می رود، اما هنوز شوخ طبعی خود را حفظ کرده است. تنها عکس دیواری خانه وی، پرتره قاب شده امام خمینی است که از دیوار آویزان است.

جنبش خمینی خواهی سی سال قبل، زمانی که هنوز اتحادیه شوروی سقوط نکرده بود از این روستا سر بلند کرده بود و به مرور زمان تعداد هواخواهان خمینی چندین برابر شده است. ناطق کریم اف بصورت متمادی به ایران سفر می کند و هم با امام خمینی و هم خامنه ای دیدار داشته است.

بر روی دیوارهای روستا شعار «الله اکبر» به عربی نوشته شده است.

کریم اف می گوید که در هر دیوار و پرچین روستا می توانی شعارها را ببینی، سیاستمداران باکو می گویند که اینجا تحت سیطره ایران است.
 
 
۱۲ سال جدال و بازداشت
 
 
بازداشتهای دینداران نارداران از سال ۲۰۰۰ شروع شد. کریم اف می گوید فراخوان داده بود که ۵ هزار تن از اهالی نارداران این قصبه را اشغال کنند، ۸ نفر از ریش سفیدهای ما به ۹ ماه زندان محکوم شدند، ۱۷ نفر زخمی شدند، ما ۱۶۰ بار تظاهرات کردیم، اما ما سلاح نداشتیم تا خواسته های خود را به کرسی بنشانیم. به همین خاطر است که سیاستمداران باکو می گویند که نارداران تحت سیطره روحانیون قم است.

اهالی نارداران هم دوست ندارند که محل زندگی آنها شهر یا قصبه خوانده شود، آنها می خواهند نارداران یک «اجتماع» خوانده شود. اجتماعی ۹ هزار نفره در مقابل ۹ میلیون شهروند آذربایجان. می گویند «قدرت خدا این موازنه را حفظ خواهد کرد».

اگر در این اجتماع رانندگی کنی، همه شعارها شما را به مسجدی راهنمایی خواهد کرد که زوارها از اقصی نقاط کشور برای عبادت به آنجا می آیند.

ناطق کریم اف می گوید که در سال ۲۰۰۳ یک بار بازداشت شد و سه ماه در زندان بود و به ۵ سال حبس تعلیقی محکوم شد. آنها گفتند که من به پلیس سنگ پرتاب کرده ام. بعد از این حادثه نیز چند بار بازداشت شدم، اما آنها شرم کردند که پیرمردی بیمار را پشت میله های زندان نگه دارند و شبانه مرا رها کردند.

وی می گوید که پرچم نارداران با فلز ساخته شده است، نه می شود پاره کرد و نه می شود سوزاند.