اجرای تئاتری درباره حمله به ایران در لندن

محمد عبدی

منتقد هنری

"سیزده" عنوان نمایشی است که این روزها در یکی از سالن های تئاتر ملی لندن (National Theatre) بر روی صحنه رفته و محور اصلی آن مساله حمله به ایران است.

"سیزده" نوشته مایک بارتلت نمایشنامه نویس سی ساله بریتانیایی است که با نمایش "زلزله در لندن" در سال گذشته در تئاتر شهر مورد توجه قرار گرفت. این بار او شخصیت های مختلفی از لندن امروز را در کنار هم قرار می دهد تا موضوعات سیاسی و اجتماعی روز را مورد کنکاش قرار دهد.


بارتلت به جامعه ای می پردازد که در آن بحران اقتصادی بر همه ابعاد زندگی مردم شهر سایه افکنده و همه را نگران می کند و به همین دلیل مردمی از طیف های گوناگون، از وکیل و استاد دانشگاه و نخست وزیر تا روسپی، خواب های مشترک می بینند؛ خواب هیولاها و یک انفجار عظیم. مردم علیه افزایش شهریه دانشگاه ها اعتراض می کنند و در عین حال سیاستمداران از یک "خطر بالقوه برای دموکراسی و جهان" حرف می زنند که "در حال مسلح شدن به سلاح هسته ای است: ایران".

برخلاف نمایش "گرین لند" (به کارگردانی بیژن شیبانی، کارگردان ایرانی الاصل) که چندی پیش در یکی از سالن های تئاتر ملی لندن اجرا شد و بخاطر پرداخت آشکار به مسائل اجتماعی و سیاسی بیشتر به یک بیانیه شبیه بود تا یک نمایش، "سیزده" به طرز هوشمندانه ای از بیانیه شدن می گریزد و به یک نمایش چند لایه با شخصیت هایی ملموس بدل می شود که با وجود چند صحنه طولانی سخنرانی- به ویژه در بخش دوم که سه شخصیت اصلی دور یک میز نظرات خود را درباره حمله به ایران باز می گویند- می تواند تماشاگر را با خود همراه کند.

بررسی 'حمله به ایران' در قالب نمایشنامه


تمام نمایش حول و حوش مساله حمله به ایران شکل می گیرد. نماینده رئیس جمهوری آمریکا با نخست وزیر بریتانیا (که در این نمایشنامه یک زن است) دیدار می کند و می گوید که با وجود عدم میل آنها چاره ای جز حمله به ایران وجود ندارد. نخست وزیر بریتانیا می گوید تمایلی به این کار ندارد و می داند که افراد بیگناه هم کشته خواهند شد، اما در نهایت اگر مجبور شوند، در کنار آمریکا به ایران حمله خواهد کرد.

دوست نزدیک نخست وزیر یک استاد پیر دانشگاه است که سخنرانی مفصلی ارائه می دهد درباره آنچه "خطر رژیم ایران برای دموکراسی جهانی" می خواند. او در مورد قوانین دین اسلام نیز توضیحاتی می دهد. این استاد دانشگاه با اینکه بین مردم و رژیم ایران تمایز قائل است، چاره ای جز جنگ نمی بیند.


در این میان جان، جوانی است که دوست سایمون، پسر از دنیا رفته نخست وزیر بریتانیا بوده، و حالا پس از یک غیبت چند ساله به کشور باز می‌گشته است و در سخنرانی در پارک علیه جنگ، هواداران زیادی جمع می کند. او در نهایت با نخست وزیر دیدار می کند تا در این مورد با هم بحث و گفتگو کنند.

یک استاد دانشگاه ایرانی هم یکی دیگر از شخصیت های این نمایشنامه است که در ابتدا بر این باور است که بخاطر آنچه "جنایت های رژیم ایران" می خواند لازم است به این کشور حمله شود، اما بعد تحت تاثیر جان نظرش در این باره تغییر می کند.

ملاقات طولانی جان با نخست وزیر و دوست طرفدار جنگ او - که زمانی استاد جان هم بوده- به هر سه فرصت می دهد تا حرف های خود را مطرح کنند. نخست وزیر که در واقع به شکلی در میان این دو قرار می گیرد، از آرمانگرایی جان تقدیر می کند، اما در عین حال می گوید همیشه باید بخش خاکستری ماجرا را دید و قضاوت را به تاریخ واگذار کرد. او با تهدید جان در مورد مقصر بودن در مرگ سایمون و همین طور سهیم بودن او در جنایتی که همسر فرستاده آمریکا تحت تاثیر حرف های جان انجام داده، به او خبر می دهد که با وجود میل باطنی اش تا ساعتی دیگر به ایران حمله خواهند کرد.

خاکستری بودن شخصیت ها

نکته تمایز نمایش، خاکستری بودن شخصیت هاست؛ هیچ آدم بد یا خوب مطلقی در این نمایشنامه وجود ندارد و همه در طول نمایش اجازه دارند تا دنیای خود را با مخاطب در میان بگذارند. هر کس هم گوشه ای از حقیقت را از نگاه خود می گوید. در نتیجه تماشاگر این فرصت را می یابد که به عمق شخصیت ها نزدیک شود و قضاوت سطحی نداشته باشد.

همه شخصیت ها، آدم های ملموسی هستند که نمونه هایشان در زندگی روزمره در لندن دیده می شوند. لباس همه شخصیت ها هم لباس عادی مردم کوچه و خیابان لندن است.

در ابتدا نمایش از جان یک قدیس یا ناجی می سازد که حواریونی می یابد و حتی لباس پوشیدن او ممکن است مسیح را به یاد مخاطبان بیندازد، اما این پرده قداست خیلی زود فرو می ریزد و با آشکار شدن گذشته جان (مقصر بودن در مرگ دوستش یعنی پسر نخست وزیر، پس از مصرف مواد مخدر و در واقع گریختن او از کشور به همین دلیل) ، راه را بر هرگونه ستایش از این شخصیت، می بندد.

از طرفی نخست وزیر هم یک آدم عادی است که در زندگی شخصی خود موفق نیست (شوهرش ترکش کرده، پسرش مرده و حالا هم تنها یک دوست دارد) و در عین حال جدای از کلیشه های معمول می ایستد و یک دیوانه طالب جنگ و خونریزی نیست. به همین دلیل مرگ پسر او بهانه ای می شود برای بحث طولانی او با جان درباره مردن آدم ها. جان به او یادآوری می کند "زمانی که سایمون مرد، یک بار رفت و تمام شد. هر بی گناهی هم که در جنگ کشته شود، یک بار می میرد و تمام می شود."

کارگردانی

در عین حال که نمایش به شکل مدرنی نوشته شده، اجرای آن- به کارگردانی تی شاروک- هم از شکل اجرای کلاسیک فاصله گرفته و فضای خاصی دارد که به شدت با متن همخوان است.

در یک صحنه گردان، با طبقات مختلفی روبرو هستیم که از بخش های گوناگون آن استفاده می شود تا روایت هر شخصیت و موقعیت او را به شکل جداگانه ببینیم.

رفته رفته مرز بین شخصیت ها از بین می رود و دیگر نیازی به تاریک و روشن شدن صحنه برای حرکت از قصه یک شخصیت به شخصیت دیگر نیست و حتی شخصیت ها و دیالوگ های آدم های مختلف که در ظاهر ربطی به هم ندارند در یک صحنه گنجانده می شوند و در نتیجه دو یا چند صحنه و موقعیت را با هم می بینیم.

استفاده از نور در غالب صحنه ها هوشمندانه است و مثلاً در پایان بخش اول زمانی که جان به یک قدیس بدل شده، قابلیت صحنه در چرخش و سطوح مختلف عمودی، این امکان را می دهد تا جان بر روی یکی از سطح ها حرکت عمودی ای داشته باشد که او را تا بالاترین حد ممکن می برد و نورهای قوی از پشت، تولد یک قدیس را نوید می دهد؛ قدیسی که در در صحنه آخر به سطح زمین بازگشته و نور و صحنه آرایی، فرو ریختن آرزوهایش را به نمایش می گذارند.

رأی دهید
sarbaze vatan - ایران - ایران
حمله کنید تا پدرتونو در بیاریم عوضی ها الکی بهونه جور میکنن به هر جا میخوان حمله کنن.مگه خودت سلاح هسته ای نداری؟مگه بقیه ندارن؟مردم فکر نکنید اینا دوستان شما هستن اینا شغالن.دشمن دشمن شما الزاما دوست شما نیست.پشت پرده ی حمله هم اسراییل نشسته که نقشه ها واسه جهان داره از ارض موعودشون بگیر تا برتری دین و نژادشون که همه رو میخوان نابود کنن.
جمعه 25 آذر 1390 - 17:52
love-iran - چابهار - ایران
دیگه نتونستن حمله کنن رو اوردن به نمایش و ساخت بازی و اینها اگه از خامنه ایی صد برابر بدتر هم کسی پیدا شد و خواست حکومت کنه وظیفه مردم هست که کارش رو بسازن نه دولت خارجی بمب اتم هم حق تمام مردم ایران هست ما بخاطر کار نکرده اینقدر تحریم رو داریم میکشیم خب پس بمب اش رو هم بسازیم دیگه
جمعه 25 آذر 1390 - 18:39
sepehr79 - وین - اتریش
بابا ولش کن نمایش و بازی رو. حمله کنید این ستاد بسیجیا رو بزنید احمقا و انگلارو به درک واصل کنید، بقیه مردم ایران هم مشکلی‌ ندارند. همه با شعور و با فرهنگ هستند و ۱ مملکت دموکراسی میسازن
جمعه 25 آذر 1390 - 19:30
meh-pa - وین - اتریش
حیف که مردم ناآگاه اوایل انقلاب با عراق جنگیدن و نزاشتن صدام ایران رو بگیره صدام بهتر از این بی‌ شرفا بود. چقدر جوونا الکی‌ مردن به اسم شهید.
جمعه 25 آذر 1390 - 19:42
korosh2500 - برمینگام - انگلستان
دوران چپاول گری شما تمام شد همانگونه که امپراتوری فخیمتان به باد فنا رفت، نسل آینده تان هم که به سستی گرایده.نسل الانتان هم که یا الکلیند و یا موادی و کلی‌ هم بینفید بگیر تشریف دارند . در میان شما انگلیسی‌ها تنها کسی که یه کم انسانیت داشت،تونی بلر بود ..غیر از آن از همان چیرچیل شروع کن تا همین دیوید کامرون سر ته با این آخوندهای عقب افتاده یه کرباسین...
جمعه 25 آذر 1390 - 20:23
ali1111 - تهران - ایران
سرباز وطن - ایران - ایران. قبل از اینکه در رابطه با این تئاتر که در نوع خود شاهکار است بحثی‌ کنیم بگذار در مورد این قضیه اتمی‌ شدن ایران یک رفع ابهام کنیم. ۱-دولت ایران خود بارها گفته هدف ما تامین سوخت است نه‌ سلاح کشتار جمعی‌، چطور شما مستقیما میگوید سلاح اتمی‌ حق ما است(با این حرف تمامی‌ مواضع جمهوری اسلامی را زیر سوال می‌برید!)..ادامه درد
جمعه 25 آذر 1390 - 20:43
Babak4004 - کوالالامپور - مالزی
لعنت برکشور های زور گوی غربی لعنت بر حکومت فاسد ایران>ای خدا عجب گیری کردیم رفتیم تو خیابون تظاهرات حکومت فاسدی که انگلیسا واسمون برپا کردن رو عوض کنیم زدنمون برادرا و خاهرامون را کشتندو به زندان انداختند حالاهم که به اختلاف افتادند این حکومتهای زور گوی غربی هم که با تحریم ها پدر مردم را دارن در میارند.خدایا بفریادمون برس.
جمعه 25 آذر 1390 - 19:53
ali1111 - تهران - ایران
۲-اگر واقعاً این دولت به فکر مردم میباشد چگونه حاضراست هزینهٔ سنگین تحریم‌ها که فشار آن مستقیم بر شانهٔ مردم است و هزینه آن به مراتب بیشتر از داشتن سوخت اتمی‌ است( بخصوص برای یک کشور نفت خیز).چطور دولت حاضر به پرداخت اینگونه هزینه هست؟!! چرا با آژانس اتمی‌ همکاریهای لازم را ندارد؟! برای همه ما هدف جمهوری اسلامی کاملا مشخص است. و اما اصل سوال من این است...
جمعه 25 آذر 1390 - 20:57
shahin-2ron2 - تورنتو - کانادا
انگلیسی‌های .... برین واسه بدبختیهای خودتون و جوانان بیکار و معتاد خودتون نمایش دروس کنید که همه دنیا فهمیدن تو لندن چه افتضاحی را انداختن. ایران همیشه مشکله اصلیش همین انگلیس و آمریکا .... بود و هستش چون میخوان دنیارو به خاطره نفت و .. بچاپن و مردمو بهانه کردن. آخه یه جامعه ... و مریض مثله انگلیس و آمریکا که مردم دردشونو با الکل یا.. تسکین میدان این جامعه چی‌ داره که دیگران بخوان مثل اینا بشن؟؟؟. اسم فاهشگری و بی‌ بندو باری رو گذاشتن دموکراسی‌. بابا احتیاجی‌ به فضولی و دخالته شماها نیست، مردم خودشون واسه دولتشون تصمیم می‌گیرن پس خفه شین تا بیشتر از این پوزتنو نزدیم. اینا دارن آتیش می‌گیرن و میسوزن که چرا ایران اینارو آدم حساب نمی‌کنه و از ایران چیزی به اینا نمیرسه و رو پای خودش واساده و پیشرفت می‌کنه. اینا .... هستن. صدام و قدافی رو خودشون کشتن تا حرفا و حقایق به گوش مردم نرسه. اینا هرکیسی که حرف حق بزنه خوششون نمیاد. زنده بد ایران و مرگ بر آمریکا و انگلیسی و به موقعش ...........
جمعه 25 آذر 1390 - 21:03
Nur_ir - هامبورگ - المان
sarbaze vatan - ایران - ایران. ببین انگلیس اتم دارد . پاکستان هم دارد . اما هیچ کشوری مثل احمدی نژاد . احمق نمی اید بگوید. اسرائیل باید محو شود وبرود در کشور دیگری زندگی. کند این نشان اینست که ایران اتم را برای نابودی اسرائیل میخواهد و دراین . 34 سال رژیمت به وضوح نشان داده یک کشور تروریست و تروریست پرور هست. حمایت از حزب الله لبنان و اسلجه و موشک به سوریه وبمب گذاریها در عراق . و افغانستان و..... و جا دادن اقوام بن لادن در ایران و ملا عمر الان کجاست.
جمعه 25 آذر 1390 - 21:09
ali1111 - تهران - ایران
تمام کشورهای که رسما سلاح اتمی‌ دارند همگی‌ پایبند به مقررات و پس از جنگ سرد دائم از سلاح خود کم میکنند. دولت ایران نه‌ تنها به هیچ قراردادی پایبند نیست بلکه ۳۳ سال است وارد جنگ تمام عیار بر علیه جهانیان و از همه بدتر مردم خود شده. تا جایی که پرچم کشورها را آتش زده، به سفارتها حمله کرده، گروگان گیری، ترور داخل و خارج، تهدید، فروش غیر مجاز سلاح، کشتن و حبس و شکنجه مردم خود به بدترین شکل، تهدید به محو اسرائیل، و بیشمار....چطور توقع دارید اجازهٔ داشتن بمب اتمی‌ به حکومت خطرناکی داده بشه؟
جمعه 25 آذر 1390 - 21:12
دنیای وحشی - تهران - ایران
لعنت برهرچی آخوند حـ... و حرام لقمه است .که باعث خشونت و ترویج بدبختی درایران شدند .به امید روزی که اونها به این حال و روز دچار شوند .آمین
جمعه 25 آذر 1390 - 21:17
ali1111 - تهران - ایران
سرباز وطن - ایران - ایران. ای ساده لوح، جنگ با ایران خیلی‌ وقت شروع شده، فرسایشی است..اونها دارند زندگی میکنند فقط دارند زندگی‌ را از اربابان شما میگیرند..کاری کنند که آرزوی اینو داشته باشید که بمب رو سرتون میریختند..خدایا از سادگی‌ شما متحیّرم...
جمعه 25 آذر 1390 - 21:20
ali1111 - تهران - ایران
کورش۲۵۰۰ - برمینگام - انگلستان. آقا چرا انقدر به خودت توهین میکنی‌؟ واقعاً ارزش نداره آدم بیاد کشوری را که دوست نداره بهش ایننگونه مالیات مستقیم و غیر ممستقیم بده و از جونش مایه بگذاره و نیروی کارش بشه یا به عنوان دانشجو این همه پول کشورش را به اینها بده..حتی بنفیت هم بگیره، اون نان ارزش خوردن نداره. پس شما در بیرمنگهام چه می‌کنید؟ همین اینترنت که بهش وصلی‌ داری وات میدی؟(vat)
جمعه 25 آذر 1390 - 21:30
asemane iran - تهران - ایران
یه حرف جالب : دشمن دشمن شما لزوماً دوست شما نیست ، کاملا موافقم . من از تموم موافقان جنگ می‌پرسم ، شما‌ها فکرمیکنید اگه به ایران حمل کنن دلیلش اینه که میخوان مردم ایران رو از زیر یوغ حکومت نجات بدن؟ یعنی‌ این همه هزینه به خودشون تحمیل می‌کنن که مردم ایران رو نجات بدن؟ واقعا اینطور فکر می‌کنید؟
جمعه 25 آذر 1390 - 23:29
korosh2500 - برمینگام - انگلستان
(علی‌-۱۱۱۱-تهران‌ایران)..اولا خدمت شما همشهری و هموطن عزیز از راه دور درود می‌‌فرستم.دومأ شما این تئاتر را ندیده چگونه پی‌ به شاهکار بودنش برده اید.سوما شما اصلا مفهوم کامنت مرا دریافتی که اینگونه قضاوت می‌‌کنی‌.بنده در آن کامنت از وطنم دفاع کردم مگر این جرم است،،،و آخر اینکه تا غربت نکشی قدر وطن هرگز ندانی....
شنبه 26 آذر 1390 - 00:09
amoo uk - ليدز - انگليس
امیدوارم هیچ موقع جنگ نظامی نشه ،چون این کهنه دزدان آخوندی و ابلهانه ساندیسی بیشتر از همه لذت می‌برن و واسه این جنایت کاران بقای نظام ،،همین جنگ فرسایشی کافیه نابودشون میکنه
شنبه 26 آذر 1390 - 03:35
Azadikhah - تكسل - هلند
جنگ یعنی نیستی‌ و نابودی و با بمب نمی‌شه دموکراسی به کشوری آورد و البته آخوندها در ایران دوست دارند جنگ بشه تا هم از این بحران بیرون بیان و هر اتفاقی‌ افتاد بگند جنگه!و هم حکومتشان دوام بیشتری داشته باشهshahin-2ron2 - تورنتو - کانادا. اگر این جوامع مریض هستند پس شما که هم در اون جامعه داری زندگی‌ میکنی‌!!!!!!)!!)
شنبه 26 آذر 1390 - 05:16
baran828 - تهران - ایران
meh-pa - وین - اتریش:عزیز حالت خوبه ؟!یکسری به بغداد بزن که حتی تو آمارها بدترین شهر دنیاس چه کمی و چه کیفی .مشکل ما مقایسه های غلطه نمیتونیم مسایل رو در جای خودشون تفکیک وبررسی کنیم به تنهایی , یعنی وقتی اون بده ناخودآگاه اون یکی بهتر میشه !مثلا صدام مثلا مجاهدین وووووووووووو....شخصیتهایی هستن که استراتژیشون فقط با دشمن فرضی تعریف میشه واگر اون نباشه هیچ حرفی برای گفتن ندارن اتفاقا درست مثل صدام یا خیلی از دوستان در این سایت .
شنبه 26 آذر 1390 - 09:13
ali1111 - تهران - ایران
کورش۲۵۰۰ - برمینگام - انگلستان. دوست گرامی‌ من قصد توهین نداشتم، سو تفاهم نشه، چون کامنت‌های شما همیشه قابل احترامه. شما یکبار دیگه جملات خود را بخوانید آیا جور دیگه میشه برداشت کرد؟حتی یک کلمه از ایران گفته نشده فقط در باره چپاول می‌باشد. من به شخص جایی که دوست نداشته باشم و با عقایدم در تضاد باشد محل است زندگی‌ کنم همانطور که در ایران زندگی‌ نکردم...
شنبه 26 آذر 1390 - 09:23
ali1111 - تهران - ایران
کورش۲۵۰۰ - برمینگام - انگلستان. برای عقایدم احترام قائلم..ولی‌ کلا من هم مثل شما فقط یک شهروندم، نه‌ کمتر و نه‌ بیشتر حالا..فکر کنم چون بخاطر دموکراسی و خیلی‌ مسائل دیگرش اینجا را دوست دارم لاقل کمتر بهم سخت می‌گذره. در رابطه با تئاتر من تحقیق کردم و اصلا توهین به ایرانیها نکردند فقط بدی‌های جنگ را به شکل تئاتر نشان دادند و این خود دموکراسی است که هر کسی‌ هر نزاری داره
شنبه 26 آذر 1390 - 09:33
sarbaze vatan - ایران - ایران
من نمیگم ایران باید بمب داشته باشه حتما نباید بسازه مگه نمیتونه از روسیه بخره مگه نمیتونه از هر جای دیگه تهیه کنه؟من میگم اینا همش نقشست جنگ بشه صاف بمبو رو سر حکومت نمیریزن میدونی خودشون تو یه سناریو که تو یوتوب هم هست چقدر تخمین زدن غیر نظامی کشته بشه؟تا دو ملیون غیر نظامی فقط تو ایران ممکنه کشته بشه.این جنگ یه جنگ تمام عیار از طرف اسراییله تا نقشه هاشو پیاده کنه.
شنبه 26 آذر 1390 - 11:41
نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.