طنین آواز شجریان و دخترش در قلب لندن
گروه شهناز در رویال فستیوال هال
مریم زهدی
بی بی سی
صدای شجریان سالهای سال است که برای بسیاری از ایرانیان خاطره می سازد؛ چه آنها که همواره او را ستایش می کنند چه آنها که از او انتقاد می کنند، احتمالا همه متفق القولند که با شنیدن صدای "ربنا"ی شجریان به یاد سفره های افطار ماههای رمضان می افتند، با شنیدن "ایران ای سرای امید" و "همراه شو عزیز" به یاد دهه شصت شمسی و فراز و فرودهایش. حالا هم دیگر با شنیدن "تفنگت را زمین بگذار" خاطره روزهای سخت بعد از انتخابات سال ۸۸ در خیالشان زنده می شود.
اینها یعنی که فارغ از موضوع نقد موسیقی، شجریان همواره تلاش کرده متاثر از مردمی که در میانشان زندگی کرده و جامعه ای که در آن بوده، آواز بخواند. خودش می گوید: "من زبان حال خودم و مردمم هستم."
آقای شجریان دو سال است که در ایران هیچ کنسرتی اجرا نکرده است. این خواننده آواز سنتی ایران به بی بی سی فارسی گفت: "در ایران سالن هایی که پاسخگوی نیاز ما باشند نیست، ضمن اینکه نمی پسندند که جمعیتی برای تماشای کار من جمع شوند."
همین است که دوستداران و علاقمندان محمدرضا شجریان در ایران دو سال است که در صورتی که دسترسی داشته باشند، مجبورند به تماشا و یا شنیدن کنسرت های خارجی او از طریق ماهواره ها یا بر روی سی دی و دی وی دی قناعت کنند.
در خارج از ایران هم بلیت های کنسرت های آقای شجریان به سرعت پیش فروش می شود. در لندن هم کم نبودند کسانی که دیر به فکر خرید بلیت افتادند و از رفتن به این کنسرت باز ماندند.
رویال فستیوال هال لندن؛ محمد رضا شجریان و گروه شهناز؛ بعد از هامبورگ و قبل از ادینبورگ اسکاتلند، محمدرضا شجریان و گروهش سه شنبه شب (۱۸ اکتبر، ۲۶ مهرماه) در یکی از بزرگترین و مجهزترین سالن های لندن به روی صحنه رفتند و برای بیش از دو هزار نفر برنامه اجرا کردند.
مجید درخشانی علاوه بر نوازندگی تنظیم آهنگها و بخشی از آهنگسازی گروه را برعهده داشت و مژگان شجریان با نوازندگی سه تار و البته همخوانی و تک خوانی آواز پدر را همراهی می کرد.
سازهای نوساز
سازهای ابداعی محمدرضا شجریان بر اساس اسلوب سازهایی مانند عود و بربط ساخته شده و یا ساز تندر که مشابه سنتور است با این تفاوت که اکتاوهای بیشتری دارد و نت های زیرتری را می توان با آن اجرا کرد.
متوسط سنی اعضای گروه ۱۶ نفره آقای شجریان،به جز خودش و آقای مجید درخشانی، ۳۰ سال بود. جوانانی که سازهای "تازه ساز" آقای شجریان را ماهرانه می نواختند.
سازهایی که در این اجرا از آنها استفاده شده بود غالبا سازهای نوساز آقای شجریان بود؛ کرشمه، سبو، ساغر، تندر، صراحی، تندر، شه بانگ و شهر آشوب و برای رسیدن به ترکیب کلی ارکستر به این سازها اضافه کنید سنتور و قانون و دف و کمانچه و نی و تار را.
سپیده خداوردی، نوازنده شه بانگ و حامد افشاری، نوازنده شه نواز دو ساز ابداعی آقای شجریان
شجریان در کنسرت لندن هم مانند سایر کنسرت های اخیرش تلاش می کرد سازهای تازه اش را به مخاطبانش معرفی کند، به نوازندگان سازهای تازه فرصت تک نوازی داد، نوای این سازها را با سایر سازها ترکیب کرد و سازهای تازه را با عکس و شرح و تفصیلات در بروشور کنسرت معرفی کرد.
استفاده بیشتر از این سازهای تازه ساز در موسیقی ایرانی مستلزم بیشتر نواختن این سازها توسط نوازندگان و کشف قابلیتهای آنهاست.
با وارد کردن سازهای جدید که بیشتر بم صدا یا باس هستند به ترکیب این ارکستر، آقای شجریان گفت که گستره صداهای این اجرا تا ۷ اکتاو هم رسیده است.
بازار نقد سازهای محمدرضا شجریان، مثل هر کار تازه یا هر نو آوری دیگری، داغ است اما جدا از آنچه منتقدان و حامیان این سازها می گویند، آنچه در کنسرت لندن به چشم می آمد این بود که نوای این سازها در همنوازی به خوبی جا افتاده بود. حاصل تلفیق این سازها با یکدیگر و یا با سایر سازها انگار که گفت و شنودی دلنشین باشد، مخاطب را راضی می کرد.
این استاد موسیقی سنتی ایرانی در این باره به بی بی سی فارسی گفت، سازهای مختلفی که ساخته حکم رنگهای یک نقاشی را دارند. به گفته وی هر چه تعداد رنگها بیشتر باشد می شود به حقیقت نزدیکتر شد و این سازها "رنگ صدا" را تکمیل می کنند.
همصدا با پدر
محمدرضا شجریان که اخیرا به تدریج از صدای دخترش، مژگان در اجراهایش استفاده کرده، این بار نقش پررنگ تری را برای او در نظر گرفته بود و زمان بیشتری را به تک خوانی او اختصاص داده بود؛ تک خوانی هایی که گاه لبخند رضایت را بر لب آنها که همواره از حذف صدای خانم های از عرصه آواز ایران گله مندند، می نشاند.
در آستانه اجرای تصنیف همراه شو عزیز، یکی از حاضران در رویال فستیوال هال فریاد زد: استاد عاشقتم! و همه از جمله آقای شجریان و دخترش را به خنده انداخت
برخی کارشناسان موسیقی معتقدند، شهامت و جسارت محمدرضا شجریان در استفاده از صدای زن، گام موثری است در جهت از بین بردن محدودیتی که بعد از انقلاب ایران بر عرصه موسیقی در این کشور تحمیل شده است.
کنسرت محمد رضا شجریان و گروه شهناز در لندن از دو بخش تشکیل شده بود؛ بخش اول به یاد پرویز مشکاتیان و در دستگاه سه گاه اجرا شد و بخش دوم با نام فکر عشق در بیات اصفهان.
اشعار حافظ، هوشنگ ابتهاج، سعدی و مولانا در هر دو بخش اجرا شد و بعد از اتمام برنامه، آقای شجریان که با تشویق بسیار زیاد مردمی که ایستاده برای او و گروهش کف می زدند قرار گرفته بود، دو تصنیف مرغ سحر و همراه شو عزیز را به همراه گروهش اجرا کرد.
هر دو قطعه در میان تشویق ها و با همخوانی مردم آغاز شد و با کف زدن های ممتد آنها تمام شد.
در پایان این برنامه، آقای شجریان شاخه گل هایی که به گروهش هدیه شده بود را دانه، دانه به میان جمعیت پرتاب کرد و که مایه شور و شوق حاضران شد.
محمدرضا شجریان که در ۷۱ سالگی کنسرت های خود در اروپا را تا اوایل آبان ماه ادامه می دهد به بی بی سی فارسی گفت که بیش از ۷۰ شاگرد دارد که در آنها استعدادهای بسیار خوبی کشف کرده است.
او گفت هر آنچه لازم بوده به این شاگردانش انتقال داده و "آواز در ایران دیگر نمی میرد."
|
|
|
|
|
|
|
|
|
