بیم و امید جمهوری اسلامی ایران از سقوط‌های زنجیره‌ای عربی
بیم و امید جمهوری اسلامی ایران از سقوط‌های زنجیره‌ای عربی
محمد امینی
بی بی سی
رهبر ایران گفت که تحولات مصر ناشی از "بیداری اسلامی" و نتیجه انقلاب اسلامی ایران است |
سیاستمداران حکومتی در ایران خوشحالی خود از آغاز موجی ناگهانی که از تونس آغاز شد و اکنون مصر، یمن و تا حدودی الجزایر و اردن را در بر گرفته، پنهان نکرده اند.
آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی در نماز جمعه تهران گفت که اگر مردم مصر در کار خود موفق شوند تغییر عظیمی در منطقه ایجاد خواهد شد و این تغییر برای سیاست های آمریکا ناگوار خواهد بود.
قبل از موضع گیری علنی آیت الله خامنه ای، دیگر محافل سیاسی و خبری جمهوری اسلامی به تحولات مصر واکنش نشان داده بودند.
ابتدا نمایندگان مجلس با امضای نامه ای از حرکت مصری ها استقبال کردند. روحانیون هم به دنبال تشویق همتایان مصری خود برآمدند. مثلا آیت الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه در پیامی از روحانیون دانشگاه مذهبی الازهر قاهره خواست تا با مخالفان حکومت مصر همگامی بیشتر و پر رنگ تری داشته باشند.
علی لاریجانی رییس مجلس هم گفت:"مردم مصر دموکراسی شتری نمی خواهند." اشاره او به حمله لباس شخصی های هوادار حسنی مبارک بود که سوار بر اسب و شتر به تظاهرکنندگان میدان آزادی قاهره حمله کردند.
آقای لاریجانی ایالات متحده آمریکا را متهم به دخالت در امور مصر و تلاش برای حفظ حکومت حسنی مبارک کرد. این در حالی بود که آمریکایی ها، حداقل به طور علنی، با موضع گیری های قاطع خود هرگونه خشونت ورزی حکومت آقای مبارک علیه تظاهرکنندگان را غیرقابل قبول خوانده و نسبت به آن هشدار داده اند.
با این حال، رسانه های حکومتی و طرفدار حاکمیت در ایران، کنار رفتن حسنی مبارک پس از سه دهه حضور در راس قدرت مصر را فرصتی بزرگ برای گسترش نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه و اعمال فشار بر اسراییل ارزیابی کرده و بر اساس همین استراتژی تیترهایی نظیر "طلوع خمینی در خاورمیانه عربی"در روزنامه کیهان و دیگر نشریات نزدیک به حکومت مورد استفاده قرار می گرفت.
اوج این موضعگیری ها در نماز جمعه تهران به امامت آیت الله خامنه ای بود. او حتی تا حدودی هم از ادبیات دیپلماتیک فاصله گرفت تا دیدگاه و لحن منفی تهران نسبت به قاهره را یک بار دیگر نشان داده باشد. او حسنی مبارک را با نام "نامبارک" مورد خطاب قرار داد و او را عامل موفقیت محاصره غزه توسط اسراییل معرفی کرد. آقای خامنه ای همچنین تحولات انقلابی در جهان عرب را نشات گرفته از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ در ایران توصیف کرد.
این لحن و ادبیات البته تازگی ندارد و ترور انور سادات رییس جمهوری پیشین مصر که کوتاه مدتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران اتفاق افتاد، فرصت مشابهی برای این قبیل موضع گیری ها در اختیار رهبران ایران قرار داده بود. آیت الله خمینی در آن زمان گفت آمریکایی ها با وجودی که انور سادات هنوز در قید حیات بود و مثل "حیوانات" راه می رفت، به فکر تعیین جانشین (مبارک) برای او افتادند و هشدار داده بود که اگر حسنی مبارک هم می خواهد راه انور سادات را برود به همان سرنوشت دچار شود.
قیامی که آیت الله خمینی مد نظرش بود در مصر اتفاق نیفتاد و حسنی مبارک سه دهه در مصر حکومت کرد. در حال حاضر هم جریان های اسلامگرا با توجه به حساسیتی که رسانه ها و دولت های مختلف عربی و غربی در مورد احتمال حاکمیت یافتن اسلامگرایان دارند، به سخنانی مانند اظهارات آیت الله خامنه ای روی خوشی نشان نداده اند.
بلافاصله پس از نماز جمعه تهران، جنبش اخوان المسلمین که بزرگترین جریان اسلامگرا در مصر است به اظهارات آیت الله خامنه ای واکنشی فوری نشان داده و هرگونه مشابهت میان قیام مصری ها با انقلاب اسلامی را مردود دانست.
این موضع گیری در نزد برخی جریانات اسلامی تونسی هم دیده شد. مثلا راشد الغنوشی چهره برجسته اسلامگرای تونسی هم بلافاصله پس از بازگشت به تونس منش میانه روی خود را چنین اعلام کرد که "نه آیت الله خمینی است و نه اسامه بن لادن".
از دید ناظران این موضع گیری ها نشان میدهند که تلاش مقامات تهران برای بهره برداری سیاسی به نفع خود تلاشی است که موفقیت یا شکست آن را باید طی ماه های آتی مشاهده کرد.
نگرانی داخلی ایران از قیام های زنجیره ای عربی
با آنکه جمهوری اسلامی قیام های مردمی در کشورهای عربی را مطلوب ارزیابی کرده و به دنبال بهره برداری از آنهاست، نگرانی هایی هم از اثرگذاری این قیام ها بر افکار عمومی داخل ایران دارد.
خاطره ناآرامی های گسترده در فردای انتخابات ریاست جمهوری ایران هنوز در اذهان مردم تازه و هنوز افراد زیادی با اتهامات و عناوین مختلف در زندان به سر می برند و موج اعدام ها در ایران به بالاترین حد خود رسیده است.
صحبت های آیت الله خامنه ای در خطبه اول نماز جمعه تهران بخوبی گویای آن بود که جمهوری اسلامی نگران خیزشی مشابه مردم در ایران است. دفاع آیت الله خامنه ای از سیاست حذف یارانه ها تحت عنوان توزیع مناسب امکانات و موفقیت مردم ایران در استکبار ستیزی و در "رده اول" قرار داشتن مقامات ایرانی در نزد افکار عمومی کشورهای دیگر، همگی نشان دهنده تلاشی بود که خواهان برتری دادن به موفقیت ها و تحمل سختی هاست.
آیت الله خامنه ای حتی تا آنجا پیش رفت که گفت ساده زیستی مسئولان در نظام جمهوری اسلامی ایده آلی بود که "متاسفانه" عملی نشد؛ هرچند وی دارایی مقامات جمهوری اسلامی را در حد طبقه متوسط و حتی پایین تر از آن اعلام کرد.
آیت الله خامنه ای همچنین تاکید کرد که خیزش کشورهای عربی کمتر بخاطر مسائل اقتصادی بوده است. وی این عامل را دارای تاثیر دانست، اما عامل اصلی را تحقیر کشورهای عربی بخاطر پیروی حکومت هایشان از آمریکا معرفی کرد.
مهم ترین نکته تحلیلی در موضع گیری آیت الله خامنه ای در حوزه داخلی، خود را در دعوت مردم به حضور در راه پیمایی ۲۲ بهمن در سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در ایران نشان داد.
تاکید بر راهپیمایی ۲۲ بهمن و حضور مردم در آن نشان داد که حکومت ایران می خواهد با تشویق به حضور مردم از آن به عنوان نشان دادن میزان بالای ثبات خود استفاده کند. هرچند مخالفان حکومت مانند مهدی کروبی و میر حسین موسوی در واکنش به اتفاقات مصر خواهان صدور مجوز برای راه پیمایی به مخالفان شده اند تا آنها هم نشان دهند که میزان نارضایتی از حکومت چقدر زیاد است.
با وجود این، حاکمیت جمهوری اسلامی به مخالفان چنین مجوزهایی در گذشته نداده، ولی همواره از راهپیمایی های طرفداران حکومت به عناوین مختلف بهره برداری های تبلیغاتی کرده است.
آیت الله خامنه ای بارها راهپیمایی طرفدارانش در ۹ دی ۸۸ را برای نشان دادن قدرت داخلی جمهوری اسلامی به رخ مخالفان و منتقدین کشیده است، راهپیمایی که از نظر وی نقطه پایانی بر اقدامات اعتراضی مخالفین در فردای انتخابات گذاشت. به نظر می رسد که آیت الله خامنه ای بار دیگر به دنبال تکرار تاکتیک نهم دیماه است چرا که خود وعده داد مراسم دهه موسوم به فجر در سال جاری شکل ویژه ای خواهد داشت.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
