پاسخی به سئوالات رایج در مورد تاثیر شامپو و رنگ مو

 پاسخی به سئوالات رایج در مورد تاثیر شامپو و رنگ مو

تبیان : این روزها اکثر افراد با مشکلی در پوست یا موهای شان مواجه هستند. ما هم سعی کردیم با دکتر سعید کشاورز، متخصص پوست و مو در این زمینه گفتگویی داشته باشیم.

آقای دکتر، به عنوان کسی که مراجعین بسیاری دارید و اعتبارتان به خصوص در مجامع پزشکی برای همه اثبات شده است، به نظر شما اساسی ترین مشکلات مراجعین در بخش پوست و مو چیست؟

شایع ترین مشکلات را در چند بخش می توان عنوان کرد که بیش از نود درصد مراجعین با آن ها درگیر هستند؛ این موارد شامل ریزش مو، موهای زائد، آکنه و جوش های بدن، لک ها و تیرگی های پوست و اگزما می باشد. این چند موضوع بیشترین مراجعات ما را تشکیل می دهند.

در مورد شامپوها که هر روز نوع جدیدی از آن ها به بازار می آید ، به عنوان مثال شامپوی مخصوص موهای چرب، شامپوی ویتامینه، گیاهی، با مصرف روزانه ، انرژیک و ... توضیح دهید؟

اصلی ترین کاری که شامپو برای ما انجام می دهد، شویندگی است. پس تاثیر مناسب شامپو این است که چربی ، گرد و غبار و پوسته های سر را به خوبی بشوید و موها را تمیز کند.

اثر مضری که شامپو می تواند داشته باشد این است که موها را خشک یا شکننده کند و باعث ریزش مو و موخوره گردد.

جز این موارد، سایر بحث ها علمی نیست؛ مثلا اینکه شامپویی باعث رویش مو می شود اصلا چنین چیزی وجود ندارد؛ یا مثلا شامپویی که به مو مواد معدنی و پروتئین می رساند، این یک دروغ است، چون مو جسمی مرده است. رسیدن پروتئین به جسم مرده هیچ اثری ندارد. مو نه عصب دارد و نه خون رسانی.

البته شامپوی خوب و بد داریم، اما به این معنا نیست که شامپو خون رسانی می کند و به مو مواد غذایی می رساند. این ها در علم پزشکی معنایی ندارد.

مگر ریشه ی مو زنده نیست؟

چرا ریشه ی مو زنده است، اما در ذهن عامه ی مردم یک سوء تفاهمی در این باره وجود دارد. وقتی از ریشه ی مو صحبت می کنیم، ناخودآگاه آن را با ریشه ی درخت مقایسه می کنند و فکر می کنند ته مویی که کنده می شود، ریشه است. این ریشه نیست، بلکه ریشه ی مو شکلی شبیه یک فنجان دارد که در واقع مو داخل آن قرار می گیرد.

بنابراین معنا ندارد که بگوییم شامپو، عامل تغذیه ی ریشه ی مو می باشد. بعضی از شامپوها باعث تسریع جریان خون در پوست سرمی شوند، ولی واقعا حکم دارو را ندارند.

شامپوی خوب شامپویی است که موهای سر را بدون ایجاد خشکی و شکنندگی و موخوره تمیز کند. در عین حال بهتر است همیشه از یک نوع شامپو استفاده کنیم.

میزان شستشوی سر هم به میزان تعریق فرد، چربی سر، مجاورت با آفتاب ، استرس، نوع فصل و خیلی عوامل دیگر بستگی دارد. ممکن است به فردی توصیه کنیم هفته ای یک بار سرش را بشوید، ولی به دیگری بگوییم روزی دو بار این کار را انجام دهد،  زیرا مثلا موهای سر یک نفر خیلی چرب است، خیلی عرق می کند یا کارش طوری است که زیاد در مجاورت آفتاب قرار می گیرد. این ها کاملا در بهداشت مو موثرند.

آخرین مدل این تنوع، شامپوی رفع سفیدی موی سر است که ظاهرا چند وقتی است به بازار آمده. این مطلب از لحاظ پزشکی صحت دارد؟

این مطلب به هیچ وجه علمی نیست. در ریشه ی مو یک سری سلول های رنگدانه ساز وجود دارند که عامل ایجاد رنگ موی سرهستند. وقتی این سلول ها بمیرند، دیگر رنگی به مو نمی دهند، یعنی مو سفید می شود. حتی درمان دارویی رفع سفیدی مو، درمان فوق العاده سختی است.

اصلا بحث شامپوی ایرانی و خارجی و گران و ارزان نیست. ممکن است شخصی هنوز از همان شامپوهای قدیمی تخم مرغی استفاده کند و کاملا هم راضی باشد. تشخیص این موضوع به تجربه خود فرد بستگی دارد.

معیار انتخاب یک شامپوی مناسب برای هر فرد چیست؟

این است که سر را تمیز و موها را براق کند. باعث ایجاد پوسته ، شوره و خارش در سر نشود. موخوره و خشکی و شکنندگی مو ایجاد نکند.

یعنی نحوه و نوع استفاده از شامپو می تواند در ریزش مو موثر باشد؟

ریزش مو خیلی وابسته به شامپو نیست. اگر شامپو بخواهد باعث ریزش مو شود، در حقیقت قبل از آن موخوره و خشکی مو باعث ریزش مو شده است. اگر شما شامپویی استفاده کردید و به موهای تان دست زدید و دیدید که خشک شده است، طبیعتا ریزش مو پیدا خواهید کرد.

در مورد شوره سر هم اگر امکان دارد توضیح دهید؟

شوره سر همان سلول هایی است که در کف سر ساخته می شوند و به سطح مو می آیند.

شوره به صورت عادی در همه ی افراد وجود دارد و با شستشوی سر از بین می رود. در واقع شوره سر یک روند طبیعی است که در بعضی افراد تبدیل به بیماری می شود، یعنی یا رشد این سلول ها زیاد می شود و یا چربی سر افزایش پیدا می کند و یا یک نوع قارچ یا حساسیت پوستی است.

افزایش سلول ها یا چربی کف سر و یا ایجاد قارچ یا حساسیت پوستی به عوامل زیادی بستگی دارد؛ مثل عصبی شدن، عرق کردن زیاد، مصرف بعضی غذاهای محرک (مثل فلفل، ادویه، بادمجان)، نوع شامپو و حتی تغییرات هورمونی داخل بدن مثل هورمون های تیروئیدی یا جنسی. این ها دلایلی است که می توانند در مراحلی شوره را کم یا زیاد کنند.

بنابراین شوره ی سر در میزان کم طبیعی است، اما وقتی خیلی زیاد می شود ، تبدیل به یک مشکل می گردد.

به نظر شما شامپوی ضد شوره چه نقشی می تواند در جلوگیری از این پدیده ایفا کند؟

در مورد شوره ی سر استفاده از شامپوی مناسب کاملا موثر است، زیرا همانطور که در بالا گفتم نوع شامپو در ایجاد شوره موثر است.

شامپوهای ضد شوره راه خوبی برای درمان شوره هستند، البته مثل همه ی درمان ها موقتی اند، یعنی فقط زمانی که شوره دارید، می توانید از آنها استفاده کنید.

خیلی از این شامپوها اثر ضد قارچ دارند، یعنی قارچ های سر را کم می کنند، بعضی ها چربی سر را می گیرند و برخی از آنها ضد حساسیت هستند، یا مخلوطی از این اثرها.

یک نکته ی کلی یادتان باشد و این که شما باید خودتان ببینید وضعیت موهایتان چگونه است. اگر موهای شما چرب است، باید شامپویی را استفاده کنید که خشک کننده است، یا اگر موهای خشکی دارید، از شامپوی نرم کننده استفاده کنید. اگر موهای تان شوره داشت، می بایست از شامپوی ضد شوره استفاده کنید، در واقع شامپوی ضد شوره مثل شامپوی مخصوص موهای چرب است، ولی با قدرت اثرگذاری بیشتر.

اگر بخواهیم شامپوها را از ضعیف به قوی درجه بندی کنیم شامپوی ضعیف ضعیف شامل شامپوی بچه و روزانه است، بعد شامپوهای موهای خشک، بعد شامپوی موهای معمولی، بعد شامپوی موهای چرب و بعد شامپوی ضد شوره.

برای همین توصیه می شود شامپوی ضد شوره را زیاد استفاده نکنید، چون خیلی قوی است.

در مورد شامپوهای گیاهی توضیح دهید. آیا گیاهی بودن یک شامپو، یک مزیت محسوب می شود؟

کلا در کرم ها و شامپوها و حتی اخیرا در مورد غذاها روی این مطلب به شدت تاکید می شود. این مطلب خیلی بیش از حد بزرگ نمایی شده است. صرفا نمی توانیم بگوییم که یک محصول اگر گیاهی است خوب است و اگر شیمیایی است، بد.

اما بعضی از گیاهان خاصیت دارویی دارند؛ مثلا سیر ریشه ی مو را برای رشد تحریک می کند. حنا و سدر هم ساقه ی مو را تقویت می کنند.

حتی در مواردی برخی گیاهان به طور موضعی استفاده می شوند، مثل رزماری که به رویش مو کمک می کند.

بنابراین شامپوها و داروهای گیاهی هم می توانند در رشد مو موثر باشند، اما به طور مطلق نمی توان گفت که یک ترکیب به صرف گیاهی بودن، از یک ترکیب شیمیایی بهتر است.

رنگ کردن مو وهمچنین دکلره کردن مو خصوصاً در خانم ها چه اثری می تواند روی مو بگذارد؟

تمام این گونه اعمال، نظیر رنگ کردن، دکلره کردن، های لایت کردن، اتو کردن، فر زدن و مش کردن، تاثیر موقت روی ساقه ی مو دارد و به هیچ عنوان تاثیر دائمی ندارد. تاثیری که روی ساقه ی مو می گذارد هم بسته به این که مو خشک یا چرب باشد و تعداد دفعات انجام این قبیل کارها چه مقدار باشد، می تواند کم و زیاد شود.

این کارها تاثیر خودش را به صورت خشکی، موخوره، وز شدن و بد فرم شدن نشان می دهد. مثلاً شخصی موهایش خشک است، ریزش هم دارد این کارها را هم زیاد می کند قطعاً ریزش مویش بیشترمی شود.

چون تمام این گونه اعمال به ساقه ی مو لطمه می زند نه ریشه ی مو که در داخل پوست است بنابراین اثر ماندگار نخواهد داشت.

یعنی تعداد توالی این قبیل کارها اثر ماندگاری ندارد؟

طبیعتاً تا حدودی باعث ریزش مو می شود ولی در سلامت کلی آینده ی مو اثر ماندگار نخواهد داشت. مثلاً شخصی چند سال موهایش را رنگ می کند و در این مدت موهایش خشک می شود. ریزش پیدا می کند یا دچار موخوره می شود اگر دیگر این کار را نکند دوباره ریشه ی مو می تواند موی سالم تولید کند.

اصلی ترین مراجعات مردان به شما چیست؟

ریزش مو شایع ترین دلیلی است که آقایان مراجعه می کنند و بعد جوش های صورت.

آیا روش هایی برای جلوگیری وجود ندارد که اساساً قبل از مرحله ی درمان بتوانند جلوی این عوارض را بگیرند؟

در مورد ریزش مو، یک قسمت عمده ی ریزش مو، ریزش موی مردانه است که در واقع پیشگیری خاصی برای آن مطرح نیست. یعنی شما نمی توانید برای آن کاری بکنید. فقط یک سری علائم تشدید کننده دارد مثل تغذیه ی نامناسب، مصرف سیگار، استفاده از شامپوهای نامناسب و عواملی که باعث افزایش خارش سر می شود.

معمولاً شخص می تواند بدون مراجعه به پزشک این ها را تصحیح کند. داشتن تغذیه ی مناسب، مصرف مکمل های غذایی در صورت نیاز، استفاده از شامپوهای مناسب و استاندارد و یکنواخت، عدم استفاده ی زیاد و بی جا از سشوار، ژل و اتوی مو و عدم مصرف سیگار می تواند در این خصوص کاملاً موثر باشد و کمک ما در درمان های بعدی باشد.

آقای دکتر! بحث کچلی در آقایان بیشتر تابع عوامل محیطی است یا عوامل ژنتیکی؟

در آقایان شایع ترین چیزی که دیده می شود ریزش موی مردانه است که هورمونی است و تا حدی تابع ارث و ژنتیک است و یا این که بسته به شرایط محیطی است، یعنی بدون اثرات ژنتیکی و ارثی می باشد.

در کل 70 تا 80 درصد ریزش موی مردانه، ریشه ی ارثی و ژنتیکی دارد اما عوامل محیطی مثل تغذیه، شامپو و استرس می تواند آن را تشدید و یا در صورت مناسب بودن این عوامل، آن را بهتر کند.

آیا مراجعه برای عمل های زیبایی در سال های اخیر بیشتر شده است؟

خیلی بیشتر شده است. مراجعه برای عمل های زیبایی در تمامی اقشار، گسترش فراوانی پیدا کرده است.

در سال های گذشته این نوع عمل ها در یک قشر خاصی بود و عموماً یک نوع عمل خاص.

در حال حاضر هم از نظر وسعت، فراگیر شده است و هم از نظر جنسیت. قبلاً عمده ی مراجعین خانم ها بودند اما اکنون آقایان هم به ما مراجعه می کنند.

قبلاً این نوع عمل ها مختص به اقشار مرفه تر بود ولی الان عمومیت پیدا کرده است از هر جایی برای عمل های زیبایی می آیند.

این موضوع به خاطر این است که هم فرهنگ این نوع عمل ها گسترش پیدا کرده و هم راه های درمانی بهتری پیدا شده است.

فکر می کنید که ریشه ی این گسترش به خاطر خدمات پزشکی بهتر است یا رواج این نوع فرهنگ در بین اقشار مردم؟

من فکر می کنم موضوع، رفتن جامعه به این سمت است. یک زمانی تنها ماشینی که در این کشور تولید و مصرف می شد، پیکان بود. در این فضا انتظار نباید داشته باشیم که اشخاص سراغ عمل لیزیک و زیبایی بروند.

الان ارتباطات با خارج زیاد شده، سطح رفاه عمومی کاملاً بالا رفته و افزایش یافته است. دیگر تجمل و تشکیل زندگی لوکس در ذهن مردم ضد ارزش نیست.

خیلی ها در این خصوص درخواست های واضحی دارند. حتی خیلی آدم ها و خانواده های مذهبی برای زیبایی مراجعه می کنند. منظورم غلط و درستی کار نیست نمی خواهم بگویم کدام درست و کدام غلط است بلکه می خواهم بگویم زیبایی بخشی از دغدغه های امروز مردم شده  و درهمه ی اقشار و درهمه ی سنین مراجعه برای عمل زیبایی زیاد شده است.

بهتر است بگویم که نگرش آدم ها به زندگی عوض شده، یک زمان، زمان جنگ بود. نگرش ها در جامعه به گونه ای دیگر بود، یک زمان هم زمانه ی تجمل و رفاه و زندگی خوب است. زندگی خوب هم برای خودش به نوعی ارزش است.