افسردگی دوران بارداری

افسردگی دوران بارداری

دیگر آن زن شاد و پرانرژی روزهای پیش از بارداری نیست. از صبح که بیدار می‌شود، غمگین و کسل یک جا می‌نشیند و مدام اشک‌هایش را پاک می‌کند؛ یا زیاد غذا می‌خورد یا اصلا نمی‌خورد؛ یا زیاد می‌خوابد یا تا صبح بیدار است؛ حوصله ی هیچ کس را ندارد حتی شوهرش را.

پزشکش می‌گوید: این ها نشانه‌های افسردگی دوران بارداری است و شاید بعد از زایمان هم ادامه پیدا کند. پزشک می‌گوید: این افسردگی باید درمان شود، وگرنه... .

بارداری یک تغییر مهم و بزرگ در زندگی زن‌هاست و تغییرات بزرگ در زندگی، حتی اگر خوشایند باشند، بعضی وقت‌ها ممکن است آدم‌ را گرفتار افسردگی کنند.

بنا به گفته پزشکان، این نوع افسردگی‌ها اگر خفیف باشند بی‌خطرند، اما گاهی کار به جایی می‌رسد که مادر ممکن است زایمان زودرس داشته باشد، یا کودکی با وزن کم به دنیا آورد، یا تا سال‌ها پس از زایمان نیز افسرده باقی بماند و حتی شاید دست به اقداماتی خطرناک بزند.

غصه از کجا می‌آید؟

دکتر فاطمه سمائی تهرانی، متخصص زنان و زایمان، افسردگی‌های مربوط به بارداری را مساله‌ای شایع می‌داند که ممکن است در مواردی خطرناک شود. او این گروه افسردگی‌ها را از نظر زمان وقوع، به دو ‌گروه پیش از زایمان و پس از آن تقسیم می‌کند.

این متخصص توضیح می‌دهد: حدود 12 درصد از جمعیت کشور ما دچار افسردگی هستند.

افسردگی دوران بارداری در زنان معمولا از 3 ماهگی با علائمی مانند غمگینی، بی‌علاقگی به انجام امور روزمره زندگی و برقراری ارتباط اجتماعی، دردهای جسمانی بی‌دلیلی که پزشک برای آنها توجیه بدنی ندارد، احساس بیماری و خستگی و ضعف مزمن، ناتوانی در کنترل خشم و احساسات منفی، بی‌منظمی در خواب و خوردن ظاهر‌می‌شود.

به گفته سمائی تهرانی، هم عوامل محیطی و هم عوامل غیرمحیطی در بروز افسردگی در زنان باردار نقش دارند. او از ژنتیک به عنوان عاملی غیرمحیطی نام می‌برد و می‌گوید: زنانی که مواردی از ابتلا به افسردگی را در بستگان نزدیک شان دارند، 25 درصد بیشتر از دیگر زنان، در معرض خطر ابتلا به افسردگی در دوران بارداری و پس از آن هستند.

حوادث ناخوشایند و ناگهانی در خانواده، مصرف الکل و کشیدن سیگار، درمان‌های پزشکی طولانی مدت و اعتیاد به داروهای غیرمجاز هم از عواملی محیطی هستند که به گفته این متخصص، احتمال بروز افسردگی را در مادران بالا می‌برند.

همچنین بارداری برای برخی از زنان به عنوان عاملی استرس‌زا محسوب می‌شود که ممکن است خلق و خوی‌شان را تغییر دهد. نبودن همسر یا بی‌توجهی او، بارداری‌های ناخواسته، شرایط نامناسب اقتصادی، سطح پایین فرهنگی خانواده و حاملگی در سن کم هم ممکن است از علل افسردگی باشند.

این متخصص، سطح هورمون محرک غده آدرنال (غده فوق کلیوی) در بدن را هم در افسردگی تاثیرگذار می‌داند و شرح می‌دهد: زنانی که در دوران بارداری با کاهش شدید میزان این هورمون در خون مواجه می‌شوند نیز ممکن است به افسردگی دچار شوند.

علاوه بر این عوامل، امکان ظهور افسردگی در زنانی که در بارداری اول دچار این افسردگی شده‌اند، 50 تا 70 درصد افزایش می‌یابد.

زنانی که ویارها و استفراغ‌های شدید در دوران حاملگی دارند و آنها که پیش از بارداری هم سابقه مشکلات روانی داشته‌اند، بیشتر در معرض خطر افسردگی قرار دارند.

افسردگی پس از زایمان، بیشتر است

به اعتقاد سمائی تهرانی، شیوع افسردگی در زنان معمولا پس از زایمان بیشتر از دوران بارداری است و در دو هفته ی اول پس از زایمان ظاهر می‌شود.

تغییرات هورمونی در بدن، در بروز این نوع افسردگی نقش دارند. هر چند افزایش میزان هورمون استروژن در دوران بارداری به عنوان عاملی برای جلوگیری از افسردگی به حساب می‌آید و برخی از زنان را شاداب‌تر می‌کند، اما پس از بارداری، ناگهان میزان این هورمون کاهش می‌یابد و باعث احساس غمگینی می‌شود.

چند توصیه

دکتر سمائی تهرانی اظهار می‌کند: درمان بستگی به شدت افسردگی دارد و در مواردی که شدید باشد، قطعا نیاز به درمان دارویی دارد و با رها کردن بیماری به حال خودش، بهتر نمی‌شود. در این گونه موارد برخی از زنان اقدام به درمان‌های خودسرانه می‌کنند که به شدت خطرناک است و عوارضی جبران‌ناپذیر دارد. مهم‌ترین نکته این است که پزشک باید تشخیص دهد، مشکل این زنان چیست.

این متخصص هشدار می‌دهد: درمان افسردگی به خصوص پس از زایمان حتما باید جدی گرفته شود، زیرا احتمال دارد با افزایش افسردگی، این گروه از بیماران دست‌به خودکشی یا فرزندکشی بزنند.

همچنین مرکز بین‌المللی سلامت زنان، برای جلوگیری از ابتلا به افسردگی پیش و پس از زایمان توصیه‌هایی به زنان می‌کند که عبارتند از:

* داشتن برنامه‌ریزی دقیق در طول روز که در این برنامه، زمان خواب و استراحت و برنامه‌هایی هر چند ساده برای تفریح مشخص باشد.

* تقسیم امور مربوط به خانه و نوزاد با همسر و صحبت کردن با او درباره نگرانی‌های‌ احتمالی

* گذراندن اوقاتی با دوستان و آشنایان

* مشاوره با پزشک در صورت بروز نشانه‌های افسردگی

* مشورت کردن با مادرانی که در نگهداری از فرزند تجربه دارند.

* پرهیز از ایجاد تغییرات ناگهانی در برنامه زندگی روزمره در دوران بارداری