معرفی کتاب: روایتی شورمندانه از داریوش و ایرانیان

معرفی کتاب: روایتی شورمندانه از داریوش و ایرانیان

پرویز رجبی که خود در دانشگاه گوتینگن آلمان نزد هینتس تحصیل کرده، این اثر را به فارسی برگردانده است که در یک مجلد توسط نشر ماهی به چاپ رسیده است. پرویز رجبی در مطالعات ایران شناسی چهره ای شناخته شده است که به دلایل سیاسی هم در رژیم پیشین و هم در رژیم کنونی از تدریس او در دانشگاه جلوگیری شده است.

والتر هینتس که دکتری خود را در سال 1933 در رشته تاریخ از دانشگاه لایپزیگ درباره تاریخ فرهنگی روسیه در عصر پطر کبیر گرفته بود، پس از آن به مطالعات ایران شناسی علاقمند شده و پژوهش های متعددی درباره ایران، و خصوصا ایران باستان انجام داده است.

هینتس چنان که خود در مقدمه کتاب آورده، داریوش و ایرانیان را برای خوانندگانی نوشته که "با تاریخ و فرهنگ مشرق زمین بیگانه اند"، و منظور آن است که کتاب با وجود پرداختن به جزئیات فراوان، برای متخصصان نوشته نشده و برای طیف گسترده تری از خوانندگان قابل استفاده است.

زبان نگارش کتاب نیز با چنین مقصودی هماهنگ است. نویسنده در سرتاسر کتاب لحنی شورمند دارد و اغلب به همدلی با سوژه های تاریخی خود می پردازد و از این راه می کوشد تا به نوعی حفره هایی را که با صرف اتکا به اسناد تاریخی بر جا می ماند پر کند و روایتی پیوسته از تاریخ تمدن دوره هخامنشی به دست دهد. در جا به جای متن جملاتی از این دست می‌توان یافت: "در حالی که این فرمان داریوش نیز به اجرا درآمده بود، فکر کاملا تازه ای به ذهنش رسید." (ص ۴۰).

با این همه نویسنده شیوه ای در پیش گرفته که خواننده حتی ناآشنا به شیوه تاریخ پژوهی را با سیر منطقی حصول نتایج آشنا می کند. کتاب نخست با تمرکز بر "سند دروازه آسیا"، سند سه زبانه‌ داریوش، آغاز می‌کند که خوانش آن در ابتدای سده نوزدهم میلادی تحولی در مطالعات ایران شناسی و شناخت اقوام بین النهرین رقم زد. همین سند مدخلی می شود که هینتس بر اهمیت نقش داریوش نه تنها در ساختن تاریخ عصر خود بلکه در تاریخ پژوهی آیندگان تاکید کند.

با چنین رهیافتی کتاب اول با محوریت داریوش و به تمدن هخامنشی (۳۳۰-۵۵۰ پیش از میلاد) از پیدایش تا مرگ داریوش می پردازد. نویسنده در کتاب اول، چنان که پیشتر آمد، ابتدا به پیدایش و رمز گشایی سند دروازه آسیا و چگونگی پدید آمدن "خط نو داریوش" می‌پردازد (فصل نخست). پس از آن مهاجرت بزرگ پارسیان به سمت جنوب و پادشاهی کورش اول و از سوی دیگر برآمدن پادشاهی مادها مورد توجه قرار می گیرد (فصل دوم).

دو فصل بعدی به دو شخصیت اساسی تاریخ هخامنشی یعنی زرتست (فصل سوم) و کورش (فصل چهارم) اختصاص یافته اند. با این چهار فصل خواننده دریافته است که کیفیت شکل گیری تمدن هخامنشی دست کم از منظر دینی و حاکمیت چگونه است. پس از به دست دادن این زمینه نویسنده بار دیگر به شخصیت محوری داریوش باز می گردد.

هینتس شرح می‌دهد که پس از مرگ کورش در ۵۳۰ پیش از میلاد چگونه وضع سیاسی با برادرکشی و رفتار "بی ملاحظه" کمبوجیه که ایرانیان باستان او را "جبار" می‌خواندند (ص ۱۲۳) دگرگون شد تا به شورش "بردیای دروغین" و برآمدن داریوش انجامید. نویسنده همچنین توضیح می دهد که چگونه داریوش از پی نزاعی سخت و با "نوزده نبرد در یک سال" اوضاع را رو به آرامش برد (فصل پنجم). هینتس سپس اقدامات مهم داریوش در سیاست خارجی و داخلی را برمی‌شمرد (فصل ششم).

اینک عناصر اساسی چهره ای که از داریوش در فصل پنجم و در زمان برآمدن سیاسی اش شکل گرفته بود با شرح اقدامات پس از استقرارش تکمیل می شود و نوبت آن می رسد که هینتس با تکیه بر منابعی که دارد و البته با همدلی نمایانش با شخصیت اول پژوهش تاریخی اش در فصل آخر (هفتم) کتاب اول به شرح نکاتی درباره "شخصیت داریوش" بپردازد و از "آمیزه غریب پارسایی و حق شناسی که داریوش هر دو را با هم داشت" سخن بگوید (ص ۲۲۱).

در کتاب دوم اگرچه باز هم نویسنده از اهمیت داریوش همچون شخصیت شکل دهنده و شاخص هخامنشیان غافل نیست، اما شیوه روایت و عناصر تاریخ نگاری وجهی کلی تر می یابند. هینتس پس از این که در نخستین فصل کتاب دوم باقی مانده تاریخ هخامنشیان از مرگ داریوش و برآمدن خشایارشا تا زوال این سلسله به دست اسکندر را به اختصار بازمی گوید، فصل های بعدی را به عناصر ساختاری و نهادی در تمدن سلسله هخامنشی اختصاص می دهد.

	پرویز رجبی که در مطالعات ایران شناسی چهره شناخته شده ای است، خود در دانشگاه گوتینگن آلمان نزد هینتس تحصیل کرده است

از فصل دوم تا هشتم این کتاب نویسنده با در نظر گرفتن یک سلسله مراتب از شرح جایگاه و زندگی "شاهنشاه" (فصل دوم) و گردش کار در دربار (فصل سوم) آغاز می کند و مرحله به مرحله پایین می آید. ابتدا نظام جزایی و تربیتی و پس از آن اجزاء نیروی نظام به عنوان دو رکن اساسی حافظ شاهنشاهی شرح داده می شوند (فصل های چهار و پنج).

هینتس پس از آن با تکیه بر اسناد و تاریخ نگاری‌های برجا مانده شمایی از وضعیت عمومی اقتصادی و اجتماعی عمومی در عصر هخامنشی ترسیم می‌شود (فصل ششم). دو فصل بعدی به ترتیب به "باورهای دینی" و "آداب و رسوم" در عصر هخامنشی می پردازند که در داخل این فصل ها همان الگوی سلسله مراتبی رعایت شده است. به این ترتیب که نخست نیایش و رسوم درباری توضیح داده می شود و پس از آن سایر ارکان جامعه مورد نظر قرار می گیرند.

هینتس در فصل مربوط به باورهای دینی از جمله به سیاست دینی هخامنشیان (مشخصا داریوش) در قبال "ادیان شرک آمیز" می پردازد و توضیح می دهد که چگونه او به نوعی رواداری با انگیزه سیاسی در قبال ادیان دیگر متوسل می شد : "او در نظر می گرفت که چه چیزی را بر پایه دین زرتشت به هیچ وجه نمی توان تحمل کرد، و بقیه مسائل را فدای آرامش درونی می کرد." (ص ۳۷۰). به این ترتیب داریوش از یک سو نسبت به خدایان ایلامی روادار بود و از سوی دیگر تمامی معابد میترایی را ویران کرد.

فصل نهم از کتاب دوم به هنر هخامنشی (پیکرتراشی، معماری، موسیقی، شعر و پیشه های هنری) اختصاص یافته است و فصل دهم به "رابطه عشق و نفرت" پارسیان و یونانیان. در سخن پایانی نویسنده به جمع بندی میراث هخامنشیان می پردازد که در کلامی قابل تامل در کنار نظام اداری هخامنشی، مهم ترین بخش میراث معنوی آنان را میراث دینی شان می داند.

"داریوش و ایرانیان" با صفحه بندی ای چشم نواز و با حروفچینی مناسب منتشر شده است. کیفیت چاپ تصاویر رنگی و تصاویر سیاه و سفید میان متن مناسب اند و نمایه مفصل انتهای کتاب نیز کار جست و جو را برای خوانندگان آسان کرده است.

مشخصات کتاب:

داریوش و ایرانیان: تاریخ فرهنگ و تمدن هخامنشیان (کتاب اول و دوم)

والتر هینتسترجمه پرویز رجبینشر ماهی ۱۳۸۶، ۶۴+۴۹۳ صفحه، ۱۵۰۰۰ تومان

iran zamen - نروژ - روگنان امید وارم از این کتابها بیشتر نوشته شود وتازی دوستان چشم خود را باز کنند و نکویند هر چی ما داریم از اسلام داریم. جمعه 27 اردیبهشت 1387

zartosht's girl - هند - بنگلور ترکان گرامی بازم بیاین بگین دروغ و ما تاریخ نداشتیم. جمعه 27 اردیبهشت 1387

Ario - ایران - اهواز zartosht's girl - هند - بنگلور دوست عزیز اصلا جواب ترکانی(نه آذری)که در این مورد شبهه ای دارند رو نباید داد.به امید خدا .... که سرزمین آرییاییان(ایران)کجاست.هر چقدر که بخوایم با منطق باهاشون بحث کنیم اونا بی منطق تر می شن.پس باید با پانترکا مثل خودشون بی منطق بود دوست عزیز شنبه 28 اردیبهشت 1387

parviz1 - انگلستان - کترینگ zartoshts girl-هند-بنگلور.سلام عزیز.ترکان که میفرمایید جمع میشود.در صورتیکه یکی دو نفر تجزیه طلب که با کامنتهایشان خود را روسیاه کردن و شناخته شده هم میباشند و خوب فکر کنم که مامور ملاها هستن.بهر ممنون میشم که اسمشونو درج کنید. شنبه 28 اردیبهشت 1387

arash** - ایران - اصفهان این نمونه کتابها براستی افتخاری است انکار نشدنی اما سوال اینجاست بجای اینکه همیشه به گذشته بچسبیم چرا بفکر حال و آینده نباشیم؟ماها چه هستیم و چه جایگاهی در جهان امروز داریم این مهم است .فقط چسبیدیم به گذشته.گذشتگان ما انطور بودند .ایرانیان حال حاضر و دولت مردان ما چه جایگاهی داریم؟متاسفانه ما باعث خفت و خواری نسلهای بعدی خواهیم بود همانطوری که گذشتگانمان باعث افتخار و مایه عزتمان هستند. برای نسلهای آینده هیچ افتخاری به جای نگذاشتیم.مردمی که اینقدر ذلیل و خوار شدند که فقط منتظر نشسته اند یک ناجی از عالم غیب بیاید و نجاتشان بدهد از بدبختی و بلایی که خودشان با دست خودشان در سال 1357 به وجود آوردند.پس همچین مردمی چگونه میتوانند باعث افتخار آینده گان باشند.پس بجای اینکه همش به گذشته بچسبید بهتر نیست شرایطی بوجود بیاوریم که ایرانیان در حال حاضر و در آینده به ایران و حکومت ایران و دولتمردانمان افتخار کنیم.چون داشتم داشتم حساب نیست دارم دارم حساب است.ما چه داریم و چه افتخاری برای نسلهای آینده به ارمغان خواهیم گذاشت؟متاسفانه هیچ و این باعث خفت و خواری است ما ایرانیها چه مقیم ایران و چه مقیم خارج از یران.پس ننگ بر ما باد و درود بر گذشتگان و دولت مردانی مانند کوروش و داریوش بزرگ در غیر این صورت ما باید به چی افتخار میکردیم؟ سه‌شنبه 31 اردیبهشت 1387