ترکها زادگاه مولانا در بلخ افغانستان را بازسازی می کنند

ترکها زادگاه مولانا در بلخ افغانستان را بازسازی می کنند

مولانا جلال الدین در سال ۱۲۰۷ میلادی (۶۰۴ هجری قمری) در خانواده ای که از جایگاه مذهبی و عرفانی عمده ای در شهر بلخ برخوردار بود به دنیا آمد اما در کودکی همراه با خانواده اش به شهر قونیه که در آن زمان پایتخت سلجوقیان بود مهاجرت کرد و تا پایان عمر در این شهر زیست.

شهر بلخ در زمان تولد مولانا از مهمترین شهرهای خراسان بود اما اکنون نشان چندانی از آبادانی در آن باقی نمانده و در نزدیکی شهر مزارشریف، مرکز ولایت بلخ در کشور افغانستان قرار دارد.

هنگامی که رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه اعلام کرد که دولتش زادگاه مولانا را بازسازی خواهد کرد، این خبر با تشویق و کف زدن حاضران همراه شد.

در تالار سماع مرکز فرهنگی مولانا در قونیه که سخنرانی نخست وزیر ترکیه در آن ایراد شد، حدود سه هزار نفر، از جمله رئیس جمهور، رئیس مجلس، وزیرفرهنگ، رهبر حزب اصلی مخالف دولت (حزب جمهوری خلق) و همچنین شماری دیگر از مقامات محلی و کشوری حضور داشتند.

نخست وزیر ترکیه در سخنان خود درباره مولانا به اینکه وی در افغانستان کنونی زاده شده اشاره کرد و گفت که مولانا از بلخ به بغداد و سپس قونیه کوچیده اما اشاره ای به ایران و جایگاه و اهمیت مولانا در ایران و فرهنگ ایرانی نکرد.

وی به صراحت از مولانا با عنوان عارفی "ترک" یاد کرد.

بخش مهمی از جمعیت ولایت بلخ افغانستان را هم اکنون ازبکها تشکیل می دهند که زبانشان به شاخه شرقی زبانهای ترکی تعلق دارد اما آثار مولانا که مهمترینشان مثنوی معنوی و دیوان کبیر (دیوان شمس) است به زبان فارسی دری سروده شده و اثری از او به زبان ترکی که سندیت آن به اثبات رسیده باشد در دست نیست.

از آنجا که ترکیب جمعیتی سرزمینهای آسیای میانه و خاورمیانه طی ده قرن اخیر و به ویژه پس از حمله مغول، بشدت دستخوش تحول شده، اظهارنظر قاطع در مورد تبار مولانا و زبان مادری او دشوار است.

خبر بازسازی زادگاه مولانا به دست دولت ترکیه در مراسمی اعلام شد که به "شب عروس" شهرت دارد و در ترکیه نیز از این شب با همان نام فارسی اش یاد می شود.

این نام از آنجا بر این شب گذاشته شده که مولانا به پیروانش گفته بود که هنگامی که از دنیا برود همچون عروسی که به خانه بخت روان می شود به وصال یار می رسد.

در این شب، مراسم ذکر و سماع به شیوه دراویش مولوی برگزار گردید که اشعار مولانا به زبان فارسی در آن خوانده شد و سرحلقه دراویش به سنت مولویه، دعای پایان ذکر و سماع را به زبان فارسی قرائت کرد.

دنیز بایکال، رهبر حزب جمهوری خلق ترکیه که سیاستهای دولت رجب طیب اردوغان را منافی ارزشهای جمهوری ترکیه و اصل جدایی دین از سیاست در قانون اساسی این کشور می داند در سخنرانی خود در مراسم شب عروس گفت که تصوف و عرفان که مولانا نقش مهمی در اعتلای آن ایفا کرده، تأیید کننده رویکرد عرفی و سکولار به دین است.

وی همچنین گفت که طرفدار اسلامی است که مولانا از آن برخاسته نه اسلامی که طالبان در افغانستان معرفی کرد.