دلایل مخالفت ایران با کنفرانس صلح خاورمیانه

دلایل مخالفت ایران با کنفرانس صلح خاورمیانه

در کنفرانس صلح خاورمیانه قرار است مقام های دهها کشور از جمله برخی از کشورهای عربی که تا کنون با اسرائیل رابطه دیپلماتیک برقرار نکرده اند، شرکت کنند.

هدف اصلی کنفرانس صلح، اعلام توافق تازه ای بین اسرائیل و دولت خودگردان فلسطینی به منظور عملی کردن طرح تشکیل کشور مستقل فلسطین در کنار آغاز روند عادی سازی روابط برخی از کشورهای عرب حوزه جنوبی خلیج فارس و شمال آفریقا با اسرائیل است.

جمهوری اسلامی اصولا با هر تحولی که به شناسایی اسرائیل از سوی اعراب منجر شود، مخالف است و به واقع آن را نوعی تهدید علیه خود می داند.

بر همین اساس، ایران در سال ۱۹۹۱ با کنفرانس صلح مادرید که دولت سوریه نیز در آن حضور داشت به مخالفت برخاست و پس از آن نیز با پیمان صلح اسلو که بین اسحاق رابین، نخست وزیر وقت اسرائیل و یاسر عرفات، رهبر فقید سازمان آزادی بخش فلسطین به امضا رسید مخالفت کرد.

مخالفت رسمی دولت ایران با روند صلح بین اسرائیل و اعراب سبب شد که آمریکا و متحدان آن جمهوری اسلامی را مسئول فعالیت های مغایر روند صلح در خاور میانه معرفی کنند و این مساله را در کانون نزاع خود با آن قرار دهند.

با این حال، در دوره هایی که احزاب راستگرای اسرائیلی بر سر قدرت بوده اند و یا شرایط در سرزمین های فلسطینی برای گفتگوی رسمی با اسرائیل مناسب نبوده است، بحث مربوط به مخالفت ایران با روند صلح خاورمیانه کم رنگ شده است، اما در زمانی که احزاب میانه یا چپگرا بر اسرائیل حاکم بوده اند و طرف فلسطینی نیز برای به جریان انداختن روند صلح آماده بوده است، هر نوع اقدامی از جانب گروههای اسلامگرای فلسطینی به منظور به شکست کشاندن روند مذاکرات صلح به ایران نسبت داده شده است.

در شرایط کنونی، ائتلافی مرکب از احزاب میانه، چپگرا، مذهبی و حتی راست افراطی بر اسرائیل حکومت می کند که برایند سیاست آن، دستیابی به توافق با فلسطینی ها بر سر تشکیل دولت مستقلی برای آنهاست.

در طرف فلسطینی نیز به رغم کنترل نوار غزه توسط گروه حماس و ابهام در باره مشروعیت نهادهای مختلف دولت خودگردان، در کرانه غربی رود اردن دولتی از تکنوکرات ها به رهبری سلام فیاض شکل گرفته است که برای نخستین بار در طول تاریخ فلسطین، مبارزه مسلحانه با اسرائیل را نفی می کند و به صراحت، گفتگو و مذاکره را بهترین راه دستیابی فلسطینی ها به حقوق خود می داند.

این موقعیت، باعث شده است تا آمریکا و شرکای آن برای پایان دادن به نزاع اسرائیل و فلسطینی ها، دور تازه ای از فعالیت دیپلماتیک را در پیش گیرند و برای نزدیک کردن دیدگاههای دو طرف در روزهای مشرف به برگزاری کنفرانس صلح به سختی بکوشند.

در چنین فضایی، مخالفت ایران با برگزاری کنفرانس صلح، در بین محافل غربی و متحدان عرب آنها طنین ویژه ای پیدا می کند بخصوص اینکه حماس و جهاد اسلامی فلسطین هم با برگزاری کنفرانس فوق مخالفند و ممکن است برای جلوگیری از برگزاری آن دست به اقدام هایی بزنند.

بنابراین، در روزهای حساس نزدیک به برگزاری کنفرانس صلح خاور میانه به هر میزان که بر شدت مخالفت جمهوری اسلامی با برگزاری آن افزوده شود، میزان حساسیت کشورهای غربی و متحدان عرب آنها نسبت به رفتار ایران در خاور میانه نیز افزایش می یابد.

دولت های غربی ایران را متهم می کنند که برای بسط نفوذ خود در خاور میانه مخالف پایان مناقشه اعراب و اسرائیل است و ایران نیز به نوبه خود کشورهای غربی را متهم می کند که آنها تحت لوای صلح در پی تحقق اهداف اسرائیل در خاور میانه و نادیده گرفتن حقوق فلسطینی ها هستند.

در این میان، البته نظر مجموع فلسطینی ها در باره یک توافق احتمالی، برای داوری بی طرفانه نسبت به ادعاهای ایران و غرب بسیار مهم به نظر می رسد.

قاعدتا اگر اسرائیل به فرمول صلحی تن در دهد که اکثریت فلسطینی های ساکن کرانه غربی و نوار غزه آن را قابل قبول بدانند، موضع ایران در باره روند صلح خاور میانه تضعیف می شود، اما اگر اسرائیلی ها طبق روال ۱۵ سال گذشته از خود سرسختی نشان دهند و حاضر به تشکیل کشوری مستقل برای فلسطینی ها در چارچوب مرزهای پیش از جنگ شش روزه ۱۹۶۷ نشوند، در آن صورت، افکار عمومی مردم خاور میانه توجه بیشتری به نقطه نظرات دولت ایران خواهند کرد.

از سوی دیگر، مخالفت ایران با کنفرانس صلح خاور میانه به جز بحث مربوط به شناسایی اسرائیل جنبه دیگری نیز دارد.

از نگاه ایران و نیز برخی از تحلیل گران سیاسی، هر گاه آمریکا برای ازسرگیری مذاکرات بین اسرائیل و فلسطینی ها فعال می شود، معمولا هدف کلی تری را در خاور میانه در نظر دارد.

همزمانی تاریخ برگزاری کنفرانس صلح خاور میانه با اتمام مهلت دو ماهه اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان به ایران برای وضع تحریم های شدیدتر علیه آن، از نظر برخی تحلیل گران، امری کاملا تصادفی نیست و ممکن است آمریکا با استفاده از فرصت برگزاری کنفرانس در صدد تشکیل جبهه جدیدی با مشارکت اعراب و اسرائیل علیه ایران برآید.

اگر به معادله فوق، بحث بسیار حساس انتخاب رئیس جمهور جدید لبنان نیز که مهلت نهایی آن ۲۵ نوامبر است، افزوده شود، در آن صورت نگرانی آن از تحولات دو ماه آخر سال میلادی جاری در خاور میانه که بر گرد برگزاری کنفرانس صلح در آمریکا دور خواهد زد، بهتر قابل درک خواهد بود.