تلویزیون در ایران ۵۰ ساله شد

تلویزیون در ایران ۵۰ ساله شد  

نخستین فرستنده تلویزیونی ایران ساعت پنج بعد از ظهر جمعه یازدهم مهرماه 1337 اولین برنامه خود را پخش کرد. این فرستنده که "تلویزیون ایران" نامیده می‌شد، ابتدا هر روز از شش بعد از ظهر تا 10 شب برنامه داشت. تلویزیون ایران به صورت یک بخش کاملاً خصوصی اداره می‌شد و متکی به درآمد خود از آگهی‌های تجارتی و تبلیغاتی بود. این سازمان پس از یکسال فعالیت برنامه‌های روزانه خود را در تهران به پنج ساعت افزایش داد و سال 1340 فرستنده دیگری در آبادان و یک فرستنده تقویتی در اهواز تاسیس کرد.

ماموریت تلویزیون ایران در تهیه و پخش یک سلسله برنامه‌های سرگرم‌کننده خلاصه می‌شد. گردانندگان این موسسه در توجیه کار خود می‌گفتند چون تلویزیون ایران جز آگهی منبع دیگری برای درآمد ندارد، ناچار است برای جذب تماشاگر و آگهی بیشتر دست به تولید برنامه‌های سبک و عامه پسند بزند.

رونق کار تلویزیون ایران و قابلیت چشمگیر چنین رسانه‌ای به عنوان وسیله اساسی در نشر تبلیغات و شکل دلخواه دادن به اندیشه و رفتار مردم تصمیم حکومت را در تاسیس یک شبکه تلویزیونی سراسری قطعی‌تر کرد. بنابراین سال 1343 یک گروه فرانسوی از سوی سازمان برنامه و بودجه مامور بررسی و طراحی یک مرکز تلویزیونی شد. سرانجام پس از تصویب طرح ایجاد "تلویزیون ملی ایران"، یک ایستگاه کوچک به وجود آمد و با امکاناتی ساده پخش برنامه‌های آزمایشی را از سال 1345 آغاز کرد.

امکانات فنی تلویزیون در آن زمان به یک استودیو، سه دوربین و دو دستگاه ضبط مغناطیسی محدود می‌شد و از آنجا که فرستنده تلویزیون ایران با سیستم 525 خطی آمریکایی کار می‌کرد و سیستم تلویزیون ملی 625 خطی اروپایی بود، تلویزیون ملی با نصب یک فرستنده دو کیلو واتی با سیستم 525 خطی بر بالای ساختمان هتل هیلتون، امکان استفاده از این شبکه را برای همه دارندگان تلویزیون با سیستم‌های مختلف، امکان‌پذیر می‌کرد.

تلویزیون ملی از همان آغاز کار تلاش کرد انجام اموری را که برای تلویزیون ایران مقدور نبود بر عهده بگیرد و مصرف‌کنندگان بیشتری را زیر پوشش خود درآورد. مدتی کمتر از دو سال از تاسیس آن نمی‌گذشت که 17 مرداد 1347 نخستین مرکز شهرستانی تلویزیون ملی در ارومیه گشایش یافت و چندی بعد مرکز تلویزیونی بندرعباس به کار افتاد. مراکز تلویزیونی به تدریج یکی بعد از دیگری در شهرهای مختلف شروع به فعالیت کردند و پیام‌های سیاسی، فرهنگی و تفریحی را طبق ماموریت‌هایی که برنامه‌ریزان حکومت تعیین کرده بودند، به قشرهای وسیع‌تری از مردم رساندند.

از آغاز شکل‌گیری تلویزیون عده زیادی از فیلمسازان به علت امکانات مالی بیشتری که تلویزیون در اختیار سازندگان و تهیه‌کنندگان قرار می‌داد جذب آن شدند. در نتیجه تلویزیون به صورت یکی از مراکز مهم فیلمسازی در بخش دولتی درآمد و تعداد زیادی فیلم داستانی و مستند از جمله مستند خبری که درصد بیشتری را نسبت به دیگر انواع فیلم‌ها داشت و سریال‌هایی گوناگون در این سازمان ساخته شد، به گونه‌ای که حاصل کار فیلمسازان تلویزیونی تا قبل از انقلاب نزدیک به هزار فیلم کوتاه و بلند بود.

از آنجا که مسائل مالی برای فیلمسازان حل شده بود، غالب آثار تهیه شده کیفیت نازلی داشتند و صرفاً برای پرکردن برنامه‌ها به وجود می‌آمدند. اما در کنار این جریان مسلط، رگه‌هایی از سینما و فیلمسازی خوب و سالم نیز در تلویزیون ایران وجود داشت. این قبیل آثار، ثمره کار و تلاش چند سینماگر آگاه و باذوق بود که کارشان بیشتر در چارچوب مستند جا می‌گرفت. سرآغاز این نوع فیلمسازی به برنامه "ایران زمین" برمی‌گردد که فریدون رهنما طراح و بنیانگذار آن بود.سنتی که وی در تلویزیون ایجاد کرد باعث شد فیلمسازان از آشفتگی و سطحی‌نگری رها شوند و دقیق‌تر به موضوعات نگاه کنند.

در زمینه سریال‌سازی هم تلویزیون آثار متفاوتی عرضه کرد و برخی از این سریال‌ها توسط فیلمسازان سینمای حرفه‌ای مانند علی حاتمی، ناصر تقوایی، محمد متوسلانی، جلال مقامی و ... تولید شد. در ایران از همان سال‌های اولیه کار تلویزیون سریال‌سازی نیز پا گرفت. "امیرارسلان نامدار" از نخستین سریال‌های ایرانی است که از تلویزیون ملی پخش شد .