سهمیه بندی بنزین، دردسرهای تازه، شغل های تازه

سهمیه بندی بنزین، دردسرهای تازه، شغل های تازه

نمیدونم مردم بنزین از کجا می آورند که هیچ اهمیتی به سهمیه بندی نمی دهد؟ مثل اینکه فقط ما هستیم که با سرنگ بنزین تو ماشین می ریزیم تا کفاف مصرفمان را بدهد." اینها را مریم می گوید که نیم ساعت در خیابان ولیعصر، نرسیده به میدان ونک، در ترافیک گیر کرده است.

ترافیک صبحگاهی، زمانی که مردم به سر کار می روند و عصر، زمانی که از سر کار بر می گردند، چندان با قبل از سهمیه بندی بنزین تفاوتی نکرده است. البته این، تنها مشاهدات مردمی است، سردار رویانیان، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی، عقیده دارد ترافیک ۲۰ درصد کاهش پیدا کرده است.

سردار رویانیان تاکید دارد عده ای به بنزین آزاد دسترسی دارند اما توضیح نمی دهد که این بنزین چگونه در دسترس مردم قرار می گیرد.

کارت اضافی، خریداریم

آقای مهندس؛ شرمنده، کارت تمام شده، نمی توانم برایتان بنزین بزنم.

علی که معمولا در همین پمپ بنزین، در نزدیکی اتوبان کرج با کارت قاچاق، بنزین اضافی می زد، حالا مانده است که از کجا بنزین تهیه کند. از وقتی سهمیه بندی شده، با متصدیان چند پمپ بنزین دوست شده ام و هر بار در یکی از آنها، بنزین اضافی می زنم. هزینه اش هم لیتری ۳۰۰ تا ۴۵۰ تومان متغیر است. ۱۰۰ تومان هم که بابت هر لیتر بنزین باید بدهیم، هزینه بنزین اضافی می شود ۴۰۰ تا ۵۵۰ تومان. البته بعضی مواقع هم مثل حالا، هیچ جا بنزین گیر نمی آید.

مصطفی، مامور پمپ بنزین هم که شرمنده مهندس شده، می گوید: بعضی از پمپ بنزین ها، کارت اضافی دارند. این، غیر از کارت های تقلبی یک بار مصرفی است که دست مردم است. ما این کارت ها را به مشتری های خاصمان می دهیم. البته به همه آنها هم می گوییم که قبل از آمدن با ما تماس بگیرند که مثل الان شرمنده نشویم.

برای حل مشکل البته برخی می گویند که کارت های تقلبی هم وجود دارد. محمد، از قول یکی از دوستانش تعریف می کند که از این کارت ها استفاده کرده است: نمی دانم این کارت ها از کجا می آید. اما یکی دوبار از آنها استفاده کرده ام. اینها، تقلبی و یک بار مصرف است. یعنی با‌ آن، فقط می توانی یک بار و حدود ۶۰ لیتر بنزین بزنی.

به گفته محمد پیدا کردن کارت سوخت قاچاق کار سختی نیست. بعضی مامورهای پمپ بنزین و راننده های تاکسی ازجمله کسانی هستند که کارت سوخت قاچاق دارند. فقط مسئله قیمت بنزین است. یک جا با لیتری۳۰۰ تومان می شود کارت تهیه کرد، جای دیگر با لیتری۵۰۰ تومان.

این ماجرا در شهرستان ها کمی متفاوت است. تفاوت تا آنجا است که حتی شایعه شده بود روزهای نخست سهمیه بندی در شهرهای غربی کشور، مانند اردبیل و تبریز، بنزین بدون سهمیه بندی با نرخ ۱۰۰ تومان فروش می رفت. این شایعه مال روزهای اول سهمیه بندی بوده اما همچنان پایتخت نشین ها از آن حرف می زنند.

در بعضی شهرها قیمت بنزین خارج از سهمیه، ارزان تر از تهران تمام می شود، اگرچه در بعضی از شهرهای بزرگ بنزین تقریبا با تهران هم قیمت است. کریم، مغازه دار مقیم مشهد، قیمت بنزین آزاد در این شهر را بین ۴۰۰ تا ۵۵۰ تومان برآورد می کند.

از شواهد اینطور برمی آید که تهیه بنزین خارج از سهمیه تنها مختص تهران نیست. برخی می گویند شلوغی جاده ها در تعطیلات اخیر می تواند شاهدی برای آن باشد.

هاله، یکی از مسافران تابستانی که اخیرا با خانواده اش به شمال ایران سفر کرده، درباره شلوغی جاده ها می گوید: "ساعت ۵ بعد از ظهر پنجشنبه حرکت کردیم. ساعت از ۱۲ شب گذشته بود و هنوز به سیاه بیشه در جاده چالوس نرسیده بودیم در حالی که به طور معمول تا سیاه بیشه، یک ساعت بیشتر راه نیست."

کارت فروشی به جای مسافر کشی

"دیگر لازم نیست آفتاب نزده از خونه بیایم بیرون و تا آخر شب در این خیابانهای شلوغ پرسه بزنم دنبال یه لقمه نان." حمیدرضا، راننده تاکسی در تهران، با گفتن این جملات رضایت خود را وضع پیش آمده ابراز می کند: "می توانم سر ظهر بروم خانه و استراحت کنم و عصر بزنم بیرون و آخر شب هم بنزین باقی مانده را لیتری ۴۰۰ تا ۶۰۰ تومان می فروشم."

محمود هم یکی دیگر از رانندگان تاکسی است که بنزین اضافی خود را می فروشد و آن را حق خود می داند: "بنزین اضافی ام را کمتر از لیتری ۵۰۰ تومان نمی فروشم. بالاخره باید، یک چیزی برایم بماند. حالا که دولت پایش را کرده توی یک کفش و بنزین آزاد نمی فروشد و مردم هم متقاضی خرید بنزین آزاد هستند، من هم از این فرصت استفاده می کنم و پولی در می آورم."

راننده های آژانس، گرچه ممکن است بنزین نفروشند، اما مشکل کمبود بنزین، کاسبی آنها را با مشکلاتی مواجه کرده است.

حمید، مسئول پاسخگویی به تلفن های یک آژانس که در شیفت شب کار می کند، می گوید: "بنزین به راحتی گیر می آید. پمپ بنزین ها، همکارها، راننده های تاکسی و خیلی جاهای دیگر. اما مشکل اینجاست که دیگر با هزینه های قبلی نمی شود مسافران را جابجا کرد. برای همین، در مورد خیلی از مسیرها، به خصوص مسیرهای طولانی، به مسافرهایمان می گوییم که ماشین نداریم."

خیلی از مسافرها هم از این وضع شاکی هستند. عسل، که به شدت از گیر نیامدن آژانس در روزهایی که به آن نیازدارد، عصبانی است، می گوید: "تا قبل از سهمیه بندی بنزین، آژانس برای این بود که زودتر به محل مورد نظر برسی، اما امروز آژانس، یعنی وقت تلف کردن و علافی. یک بار شب جمعه می خواستم ماشین بگیرم که بروم میهمانی، یک ساعت قبل از اینکه حاضر بشوم، شروع کردم به زنگ زدن به چند تا آژانس تا بتوانم یک ماشین رزرو کنم. با کلی دردسر بالاخره یک تاکسی رزرو کردم. تازه، این وقتی است که مسیر نزدیک باشد و راننده آژانس دلش بخواهد که تو را تا آنجا برساند؛ اگر مسیر دور باشد، خیلی صریح می گویند ماشین نداریم."

ورود مسافرکش شخصی ممنوع

بعد از سهمیه ای شدن بنزین، بیشتر از همه، کسانی که ماشین شخصی، وسیله کارشان بود و در سهمیه بندی هم سهم خاصی نداشتند، دچار مشکل شدند. کارمندانی که دو یا سه ساعت بعد از کارشان، مسافر کشی می کردند، یا کسانی که به واسطه شغلشان مجبور بودند در روز به چند جای مختلف در شهر سر بزنند یا کسانی که محل کارشان بیرون از شهر بود.

صاحب یک کارگاه کوچک می گوید: "من یک کارگاه آهنگری در شهر داشتم. شهرداری برای جلوگیری از مزاحمت و آلودگی شهری، دستور داد کارگاه به خارج از شهر منتقل شود. از آن زمان، هر روز باید حدود ۳۰ کیلومتر بروم تا به سر کارم برسم. حالا بعد از سهمیه بندی بنزین، من به سختی می توانم به سر کارم بروم."

مواردی هم بوده که از سهمیه بنزین به عنوان "شیرینی" برای پیش انداختن کار در تنگناهای اداری استفاده شده است.

محمدرضا که کار ساختمانی اش در شهرداری یکی از مناطق تهران گیر افتاده بود، از "هدیه ای" که برای پیش رفتن کارش داده، تعریف می کند: "قرار بود مسئول یکی از بخش ها کاری برایم انجام دهد، در ازای انجام این کار، کارت بنزین ام را گرفت و همراه با خانواده اش به شمال رفت و بعد از آن که ۲۰۰ لیتر از سهمیه بنزین من را استفاده کرد، البته کارم را هم انجام داد."

از طرف دیگر، برخلاف تحلیلی که قبل از سهمیه بندی در مورد احتمال کاهش قیمت انواع خودرو می شد، قیمت برخی خودروها، بالا رفت. قیمت خودروها با توجه به میزان بنزین داخل کارت سوخت این خودروها سنجیده می شود. به عنوان مثال یک وانت دست دوم که پیش از سهمیه بندی ۵ میلیون تومان قیمت داشت حالا به خاطر سهمیه بنزینی که به آن اختصاص داده شده، تا دو برابر این رقم هم مشتری دارد.