بیسکویت بی مادر , تعطیلی کارخانه بیسکویت مادر ویتانا
بیسکویت بی مادر , تعطیلی کارخانه بیسکویت مادر ویتانا
یک سال پس از توقف تولید بیسکویت مادر، از خاطره های این محصول و کارخانه اش چه مانده است؟
ساعت هفت و ۳۰ دقیقه است و کارخانه ویتانا سوت و کور است. کارخانه ای با بیش از شش هکتار وسعت که در کیلومتر هفت جاده قدیم کرج و در خیابان خلیج جای گرفته است. کارخانه خالی است و درهای بزرگ آهنی همه بخش ها با قفل های بزرگ بسته شده. درهایی که رنگ سفید آن ها به سیاهی می زند.
در گوشه و کنار کارخانه، تابلوهایی وجود دارد که کج شده اند. سطح آسفالت کارخانه با برگ درختان گردو و گردوهای سبزی که ماه هاست کسی آن ها را از روی زمین برنداشته و درگذر زمان سیاه شده اند، پوشیده شده.
کارخانه ویتانا که تولید کننده بیسکویت مادر قدیمی ترین بیسکویت ایران است ۱۳ ماه پیش، بعد از ۴۸ سال تولید بیسکویت تعطیل شد.آخرین بیسکویت مادر در این کارخانه ۱۰ خرداد ۸۵ تولید شده و بعد از آن کارخانه تعطیل و کارگران خانه نشین شدند.کارخانه ای با چندین بخش مختلف، زمین فوتبال چمن، تصفیه خانه آب،دستگاه هایی برای تولید یخ برای اینکه کارگران آب خنک بخورند و موتور برقی که به گفته یکی از کارگران بی کار شده، در صورت قطع برق سراسری می توانست علاوه بر برق کارخانه، نیاز بیمارستان شماره ۲ که پشت کارخانه قرار دارد را هم تامین کند. «ویتانا» در سال ۱۳۳۷ توسط برادران تهرانچی راه اندازی شده است.
غلام عباس خدابخشی که ۳۰ سال در خیابان خلیج کار می کرده و از روزهای اولی که کارخانه ویتانا راه اندازی شده است هر روز از کنار کارخانه عبور می کرده، در مورد روزهای ابتدایی کارخانه می گوید: «به اتوبان های حالا که کنار کارخانه است نگاه نکنید. اینجا همه بیابان بود. خیابان ها همگی خاکی بودند. از آن روزها خیلی گذشته، یادم هست تازه درخت های پارک شهر تهران را کاشته بودند.«برادران تهرانچی که از پولدارها و مشهوران آن زمان تهران بودند از آلمان و انگلیس دستگاه های بیسکویت سازی آوردند و کارخانه را سر خیابان خلیج راه انداختند. شصت، هفتاد کارگر بیشتر نداشتند. بوی خوشی را هر روز در بیابان های خلیج راه می انداختند که نگو. روزی چند دقیقه جلوی کارخانه می ایستادم و از بوی خوش بیسکویت لذت می بردم.» مرد ۷۰ ساله که بیسکویت مادر را خیلی دوست دارد حرف خود را ادامه می دهد: «دوستانی داشتم که در کارخانه کار می کردند و همیشه از آن جا برایمان تعریف می کردند. آن روزها تازه بیسکویت مادر آمده بود. کلی مشتری داشت. هر روز وقت رفتن خانه از جلوی کارخانه برای بچه هایم بیسکویت مادر می خریدم. خیلی زود کارخانه رونق گرفت و کم کم بزرگ شد و محصولاتش هم متنوع تر.» بیسکویت مادر برای خیلی ها یک حس خاص دارد. حسی که چند نسل است آن را تجربه می کنند. بیسکویتی که باید زیر دندان شکسته شود
برادران تهرانچی که بعد از انقلاب کارخانه ویتانا را رها کرده و از ایران رفتند، از ابتدا به دنبال ایجاد علاقه مشتریان خود بوده اند. آن ها یک جمله معروف داشتند: «بیسکویت مادر باید به راحتی با دندان شکسته شود و با آب دهان نرم شود.»
علی محمدی، پزشک عمومی ۳۵ ساله که خود از دوران کودکی بیسکویت مادر می خورده می گوید: «بیسکویت مادر یک مکمل کامل غذایی است که پیشنهاد می شد همه افراد مصرف کنند. حتی پزشکان کودک به مادران توصیه می کردند از ۶ ماهگی به همراه شیر به نوزادان خود بیسکویت مادر بدهند.»
او می گوید: «بیسکویت مادر من را یاد دوران کودکی می اندازد.»
همین کیفیت، طعم و حسی که افراد مختلف از بیسکویت مادر به یاد دارند، باعث شده بود که این محصول با گذشت ۴۸ سال از زمان شروع تولید به گفته احمد تدین، یکی از فروشندگان عمده مواد غذایی در بازار تهران «همیشه در صدر فروش» جای داشته باشد. تدین می‌گوید:«بیسکویت مادر همیشه پر فروش بود. هفته ای ۱۰۰ تا کارتون ۱۰۰ تایی می فروختم و الان که چند ماه است کارخانه تعطیل شده باز هم خیلی از مغازه دارها که نمی دانند کارخانه بسته شده به دنبال بیسکویت مادر می آیند.» او می‌گوید: «در حال حاضر چند شرکت سعی کرده اند بیسکویت های مشابه با نام های «فینگلی»، و«بچه» تولید کنند اما هیچ کدام موفق نبوده اند.»
یکی دیگراز عمده فروشان مواد غذایی هم که در خیابان مولوی مغازه دارد می‌گوید: «شرکت ویتانا که همه آن را با بیسکویت مادر می شناسند هیچ وقت مشکل فروش نداشت. بیش از ۳۰ محصول مثل نان سوخاری را کنار بیسکویت مادر تولید می کرد و همیشه هم مشتری های بسیار داشت. اما هیچ کس نفهمید چرا بسته شد.» عبدالله نور اشرف، رئیس انجمن اسلامی کارگران شرکت ویتانا به این سوال پاسخ می دهد: «شرکت سهامی البرز که از سال های بعد از انقلاب به بنیاد 15 خرداد واگذار شده، با مجوز شورای عالی کار که وزیر کار ریاست آن را برعهده دارد، به بهانه بازسازی و نوسازی، کارخانه ویتانا را برای چند ماه تعطیل کرد.
«قرار بود بعد از چند ماه کارگران در یک کارخانه جدید کارکنند. اما بعد از گذشت ۱۳ ماه هنوز حتی یک پیچ هم به کارخانه وارد نشده است. به کارگران هم زنگ زده اند که بیایند خودشان را باز خرید کنند.» او می‌گوید: «آن ها قصد دارند کارخانه را که بیش از۲۰ میلیارد تومان سرمایه دارد بفروشند. کارخانه ویتانا خیلی مشهور است فقط آرم اینجا بیش از پنج، شش میلیارد تومان ارزش دارد.»
یکی دیگر از کارگران کارخانه هم که ۱۲ سال سابقه کار دارد، می گوید: «۲۶۰ کارگر کارخانه، نگران امنیت شغلی خود هستند. تا حالا به هرجایی که فکرش را بکنید نامه نوشته ایم ولی هیچ خبری نیست. به خدا این کارخانه حیف است همه ویتانا و بیسکویت مادر را می شناسند.»
او می گوید:«شرکت ما هیچ وقت با مشکل مالی مواجه نبوده، همیشه چرخش چرخیده و سود دهی بالا داشته است اما می خواهند آن را ورشکسته اعلام کنند.»
اما در مقابل گفته های کارگران و مردمی که بیسکویت مادر را دوست دارند و آن را«طعم کودکی» می دانند، مسئولان شرکت سرمایه گذاری البرز هیچ پاسخی نمی دهند و فقط می گویند کارخانه مشکلات خود را داشته است.
کارخانه ای که سالها با این شعار تبلیغ می شد که «مهر مادر، شیر مادر، بیسکویت مادر»، حالا 13 ماه است که تعطیل شده و هنوز مردمی که با طعم بیسکویتش خاطره دارند، از سرنوشتش باخبر نشده اند.
منبع : ولی خلیلی , مجله زیگ زاگ
