مسئله بنزین و احتمال تغییر جهتگیری تحریم ایران

مسئله بنزین و احتمال تغییر جهتگیری تحریم ایران

هدف از این طرح، محدود کردن دسترسی جمهوری اسلامی به بنزین مورد نیاز خود به منظور وادار کردن آن به گردن نهادن به درخواست شورای امنیت سازمان ملل متحد برای تعلیق فعالیتهای مرتبط با غنی سازی اورانیوم اعلام شده است.

پیش از این کاندولیزا رایس وزیر خارجه آمریکا تأکید کرده بود که صادرات بنزین به ایران شامل تحریم بین المللی نخواهد شد زیرا آمریکا نمی خواهد به مردم ایران آسیب برساند.

در حقیقت، از زمانی که بحث تحریم بین المللی ایران به میان آمده، ‌مقامهای مختلف آمریکایی بارها اعلام کرده ‌اند که قصد مجازات مردم ایران را ندارند و تنها در پی تحت فشار قرار دادن دولت و نهادهای صاحب قدرت در ایرانند.

با این حال، در ماههای اخیر رهبران آمریکا از جمله جرج بوش رئیس جمهور این کشور، به اعمال برخی از تحریمهای اقتصادی که ممکن است برای مردم ایران نیز دردناک باشد، اشاره کرده‌ اند.

به نظر می‌ رسد که آمریکاییها روز به روز از وعده نخستین خود مبنی بر محدود کردن دامنه تحریم اقتصادی به جناحها و نهادهای حاکم بر ایران فاصله می‌ گیرند و به اعمال تحریمهایی نزدیک می‌ شوند که مردم ایران را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.

مسلماً دامنه تحریمهایی که دولتها را تحت فشار قرار دهد، اما به مردم آنها آسیبی نرساند، بسیار محدود است و از همان ابتدا تقریباً روشن بود که در صورت گسترش تحریم‌ بین المللی، دامن مردم ایران را نیز خواهد گرفت.

با این همه، به رغم تلاش گسترده ‌آمریکا برای گسترش تحریم مالی و بانکی ایران، به نظر نمی ‌رسد جلوگیری از ورود بنزین به ایران، در حال حاضر در دستور کار دولت آمریکا باشد.

ظاهراً محرک دو نماینده مجلس آمریکا از ارائه طرحی مبنی بر محدود کردن دسترسی ایران به بنزین وارداتی، تحولات داخلی ایران در پی اعلام سهمیه بندی بنزین در روزهای اخیر بوده است.

این دو نماینده از آشوبهای ناشی از سهمیه بندی بنزین در ایران به این نتیجه رسیده ‌اند که مسئله بنزین می‌ تواند اهرم فشار مناسبی علیه ایران باشد و از همین رو، بسرعت درصدد تدوین طرحی برای محدود کردن واردات بنزین به ایران برآمده اند.

با این حال، حتی اگر دو نماینده مجلس آمریکا در نهایت موفق شوند که حمایت دو مجلس نمایندگان و سنا را از طرح خود به دست آورند، بعید است که جرج بوش حاضر به تصویب آن به عنوان قانون باشد.

در شرایط کنونی به نظر می ‌رسد که ترجیح دولت آمریکا این است که اگر قرار باشد تحریمها بر زندگی مردم ایران تأثیر بگذارد، این تأثیر غیرمستقیم باشد.

به نظر برخی از تحلیلگران غربی، تحریمهایی که به طور مستقیم زندگی روزمره ایرانیان را هدف بگیرد، نظام حاکم را در جهت بسیج افکار عمومی علیه تحریم ‌کنندگان یاری خواهد کرد اما تأثیر غیرمستقیم تحریمها بر زندگی مردم این کارآیی را ندارد و فشار افکار عمومی را بسوی نظام حاکم هدایت خواهد کرد.

بنابراین، هر گونه تحریم بنزین که به طور محسوس و مستقیم بر فعالیت روزمره ایرانیان تأثیر بگذارد، از جمله مواردی نیست که دولت آمریکا در حال حاضر علاقمند به اعمال آن باشد.

از این گذشته، در حالی که دولت محمود احمدی نژاد به دلیل کمبود منابع مالی مجبور به سهمیه بندی بنزین شده، دخالت آمریکا در تحریم بنزین ایران می ‌تواند توجیه مناسبی در اختیار دولت ایران برای سهمیه بندی بنزین به عنوان امری که نه به اختیار دولت بلکه به جبر شرایط صورت گرفته است، قرار دهد.

از این رو، به نظر می ‌رسد تلاش برخی نمایندگان کنگره آمریکا برای محدود کردن دسترسی ایران به بنزین وارداتی به نتیجه نرسد و حتی با واکنش منفی دولت جورج بوش روبرو شود.

با این حال، حرکت نمایندگان مجلس آمریکا و نیز واکنش برخی از مقامهای امنیتی اسرائیل به آشوبهای اخیر در ایران نشان می دهد که آنها نسبت به تأثیر تحریم اقتصادی بر ایران دلگرم شده اند و این دلگرمی قاعدتاً انگیزه ‌ای برای تشدید تحریمها در حوزه‌ های مختلف خواهد شد.