اینترنت; فرصت‌ها و تهدیدها
هموطن آنلاین -اینترنت به‌عنوان ابزار ارتباطی جدید نسل جوان محسوب می‌شود و فرصت‌ها و چالش‌ها را برای این نسل در کشور ایجاد کرده است. مدیر روابط عمومی شرکت فناوری اطلاعات وابسته وزارت ارتباطات گفت: بر اساس محاسبات صورت گرفته، تعداد کاربران اینترنت در ایران حدود ۱۶میلیون نفر تخمین زده شده است. علی‌اکبر کرم‌بیگی افزود: براساس یک فرمول و روش خاص که پارامترهایی مانند پهنای باند اینترنت و خطوط تلفن را شامل می‌شود ، می‌توان تعداد مشترکان اینترنت را محاسبه کرد. دبیر انجمن فناوری‌اطلاعات جوانان کشور مدعی است که ۵۲درصد جوانان از اینترنت بی‌بهره مانده‌اند. محمد حاجیلی دبیر انجمن فناوری اطلاعات با نگاه کلی به وضعیت فناوری اطلاعات در جوانان خاطر نشان کرد: ۶۰درصد کل جمعیت جوانان کشور ما از رایانه استفاده می‌کنند که از این میان ۴۷درصد به اینترنت دسترسی دارند و ۵۲درصد دیگر از این تکنولوژی بی‌بهره مانده‌اند.
وی مدعی است: ۴۴درصد از موضوعات مورد علاقه جوانان‌در اینترنت را سرگرمی ، ۳۲درصد علمی، ۱۱درصد هنری فرهنگی، شش درصد ورزشی و چهار درصد موضوعات سیاسی تشکیل می‌دهد. حاجیلی دبیر انجمن فناوری اطلاعات جوانان کشور با تاکید بر این که محتوای فارسی در وب بسیار کم است ، خاطر نشان کرد: ۷/۱درصد کل دانشجویان کشور در حوزه فناوری اطلاعات مشغول به‌تحصیل هستند که آماری معادل ۳۳هزار نفر خواهد بود. وی گفت : اینترنت با ۹/۱۵درصد بعد از صدا و سیما دومین رسانه مورد اعتماد جوانان بوده که این مساله حاکی از آن‌است که جوانان بیشترین سرگرمی را در اینترنت دارند. این آمار و ارقام نشان از پیشرفت اینترنت و فناوری اطلاعات در بعد ملی و بخصوص جوانان است، اما نباید چالش‌ها و مشکلات موجود از استفاده از این دنیای مجازی(اینترنت) را در بین جوانان به فراموشی سپرد. یک کارشناس فناوری اطلاعات و ارتباطات در این‌باره گفت:اینترنت یک ابزار است، خزانه و رسانه‌ای فوق‌العاده ساده و سریع است برای آنهایی که آن را به خوبی شناخته‌اند و عمیقا درک کرده اند. مهندس علی بیدخانی افزود: اینترنت در عین حال برای آنهایی که هیچ شناخت دقیق و درستی از آن ندارند ، فضایی فوق‌العاده سخت، پیچیده و شدیدا مخرب است. وی مدعی است: اینترنت پایگاه داده‌ای است که هر لحظه و ثانیه در حال رشد و توسعه و گسترش است. وی ادامه می‌دهد : نتیجه استفاده از این پایگاه تولید و ایجاد دانش است اما اینترنت هم مثل هر چیز دیگر در زندگی بشری ایرادهایی دارد.این کارشناس فناوری اطلاعات گفت: یکی از ایرادهای اساسی اینترنت، نامنظم بودن آن است ، یعنی هر کس از هر کجا با هر اطلاعاتی می‌تواند به‌آن مطلبی اضافه کند. بیدخانی افزود: اینترنت به‌عنوان اولین جامه‌ای است که یک جوان ایرانی احساس آزادی می‌کند و بدون برخورد خانواده، دولت به آن دسترسی دارد که این آزادی باعث سوء رفتارهای در بین آنها شده است. وی خاطر نشان کرد : بی‌شک اگر معضل و آسیبی از استفاده از اینترنت ناشی می‌شود مختص به درصد کمی از مردم بوده است و ما نباید آن را به کل جامعه تعمیم دهیم. وی با اشاره به اینکه اگر درصد ضریب نفوذ اینترنت در کشور افزایش پیدا کند مشکلات جدی در زمینه تاثیرات فرهنگی و اجتماعی بر جوانان خواهد گذاشت ، افزود: ما باید رویکرد اصلی تولید علم را در جوانان ایجاد کنیم تا آنها با استفاده از ابزارهای تولید علم از تاثیرات منفی آن خودداری شود. او مدعی است: به دلیل فقدان فرهنگ‌سازی بر استفاده صحیح از اینترنت قاعدتا جوان ایرانی چون تجربه و ظرفیت لازم را ندارد با آسیب‌هایی روبرو می‌شود. این کارشناس فناوری اطلاعات افزود : در آمار جهانی نیز دو درصد از کل کاربران اینترنت به صورت نادرست و نامشروع از آن استفاده می‌کنند و در دنیا این درصد به کل جامعه تعمیم نمی‌یابد. بیدخانی با اشاره به اینکه ما باید با استفاده از ابزارهای موجود مثل اینترنت تولید محتوا فارسی کنیم ، خاطر نشان کرد: جوانان ما زمانی که به این دنیای مجازی پای می‌گذارند به دلیل فقدان منابع فارسی در اینترنت به سوی استفاده از سایت‌های دیگر در اینترنت روی می‌آورند. وی دلیل اصلی استفاده نادرست از اینترنت را عدم تخصص، نبود توانایی مفید، فقدان محتوای کافی فارسی در اینترنت دانست، و گفت: ما باید بسترها و زمینه‌های مختلف استفاده از اینترنت برای همه افراد جامعه ایجاد کنیم و دید منفی گرا در ارتباط با استفاده از آن نداشته باشیم. او با اشاره به‌اینکه بستر اصلی استفاده آسان،ارزان و پرسرعت از اینترنت در کشور وجود ندارد و اکثر سازمانها و شرکت‌های خصوصی خدمات خود را بر روی این پایگاه داده نمی‌گذارند، افزود: شهروند نیز به‌عنوان یک کاربر اینترنتی هیچ رغبتی برای استفاده از سایت‌های دولتی نیز نمی‌بیند. وی نمونه استفاده صحیح از اینترنت را در بانک خصوصی مثل پارسیان و سامان دانست و گفت: با نگاهی به عملکرد این بانکها و خدماتی که از طریق اینترنت در کشور ارائه می‌دهند، علی‌رغم همه محدودیت‌ها می‌توان فهمید که ما اگر بخواهیم می‌توانیم خدمات اداری و کاغذبازی را به صورت اینترنتی نیز ارائه دهیم. نتایج مطالعه انجام شده توسط موسسه" نیلسن نت ریتینگ "نشان می‌دهد music و chatدر صدر کلمات جستجو شده توسط کاربران ایرانی در اینترنت است. این تحقیقات نشان می‌دهد، هر کاربر ایرانی به‌طور متوسط در ماه ۳۰بار در اینترنت حضور داشته است،هر کاربر به طور متوسط در ماه ۶۰سایت مختلف را دیده است ، هر کاربر به طور متوسط در ماه ۱۰۵۰صفحه را دیده است،هر کاربر در هر بار حضور اینترنت، به طور متوسط در ماه ۳۵صفحه را بازدید کرده است ،در هر نشست،کاربر به طور متوسط ۵۱دقیقه در اینترنت حضور داشته است، مدت زمان مشاهده هر صفحه ۴۵ثانیه بوده است. حال با استناد به این گزارش می‌توان محتوای صفحات را به‌گونه‌ای تنظیم کرد که در زمان متوسط ۴۵ثانیه قابل خواندن باشند. طبق گزارشی که در سال ۲۰۰۶میلادی منتشر شده آمار کاربران اینترنت در خاورمیانه نزدیک به ۲۰میلیون نفر است و ایران رتبه اول را در خاورمیانه دارا است.
اینترنت، دوست است یا دشمن؟ در عصر حاضر، فناوری یکی از واقعیتهای مهم زندگی به شمار می‌رود که این فناوری گذشته از اینکه بسیاری از امور را آسان کرده، مسائل و مشکلاتی را نیز در پی دارد. بعد تربیتی فناوری اطلاعات این روزها بیشتر قابل تامل بوده که هرچند وسایل مختلف مربط به فناوری همیشه مضر نیستند اما نوع رابطه و نسبتی که با آن برقرار می‌شود، ممکن است زیانهایی را به دنبال داشته باشد. اما آیا به راستی، کدامیک از تبعات مثبت و منفی اینترنت مهمتر از دیگری است و چگونه می‌توان با آثار و پیامدهای منفی آن به مبارزه پرداخت ؟ و یا نقاط قوت آن را افزایش داد؟ استاد دانشگاه فردوسی مشهد در این‌باره گفت: ما باید فرهنگ‌سازی مناسب را برای استفاده موثر دانشجو و دانش‌آموز انجام دهیم. دکتر حسین دلداری افزود : ما باید مزایایی استفاده از اینترنت را در جامعه کاملا باز کنیم و جوانان را به‌استفاده مفید از این بانک اطلاعات آگاه سازیم. وی با اشاره به‌اینکه جنبه‌های مثبت اینترنت از جنبه‌های منفی آن بیشتر است ، گفت: آموزش عالی که متولی اصلی آموزش در کشور است باید با آموزش صحیح و کاربردی را به جوانان بدهد. وی مدعی شد: اینترنت پر از اطلاعات است و اینکه از اطلاعات چگونه استفاده کنیم خود نیز یک هنر است. وی با اشاره اینکه در ارائه اطلاعات در اینترنت سرعت بسیار تاثیر دارد، افزود: ما باید کلیه زمینه‌ها را برای گسترش یک فرهنگ مناسب در کشور ایجاد کنیم.
محاسن و معایب اینترنت (دنیای سایبر) از طریق اینترنت می‌توان به اطلاعات کتابخانه‌ای آنسوی مرزهای جغرافیای با سرعتی خارق‌العاده و با آسان‌ترین روش به صورت رایگان دست پیدا کرد. از طریق اینترنت می‌توان در مورد کالاهای مختلف تبلیغ یا سفارش نمود، خرید و فروش کرد و اشتغال‌زایی نمود. اینترنت ابزاری مناسب برای گسترش فرهنگ و تبادل علمی، مذهبی و غیره است. اینترنت دنیای مجازی است که افراد قادرند در آن هویت خویش را پنهان کنند که نتیجه آن مهار اخلاقی و اجتماعی در دنیای سایبر است. کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات معتقدند: بارزترین و مهمترین خصوصیت اینترنت، آزادی انتشار اطلاعات است و به عنوان یک رسانه دو طرفه مورد استفاده قرار می‌گیرد. آنها می‌گویند، کسی در اینترنت فعالیت می‌کند همیشه به عنوان یک نویسنده نیست بلکه به عنوان یک مطالعه کننده نیز از تجربیات و تحقیقات دیگران نیز می‌تواند استفاده کند.این کارشناسان می‌افزاید: ازدواج‌های ناموفق اینترنتی، استثمار جنسی، ورود به شبکه شرکت‌های هرمی و خروج ارز از کشور، سایت‌های مستهجن و غیراخلاقی در کمین کسانی که بدون آگاهی وارد آن می‌شوند. آنها معتقدند: یکی دیگر از جنبه‌های مثبت یا منفی اینترنت، ورود بی‌هویت اشخاص در آن است و با توجه به تحقیقات انجام گرفته کسانی که نسبت به دیگران کمتر از اینترنت استفاده می‌کردند، ارتباط فیزیکی بهتری با خانواده و دوستان خود داشتند.
چه عواملی باعث استفاده بیش از حد از اینترنت می‌شود؟تحقیقات نشان می‌دهد، بیشتر افرادی که از نظر روحی افسرده بوده و به حالات پریشانی دچارند بیش از دیگران به اینترنت معتاد می‌شوند. کارشناسان در این باره معتقدند: شاید فرار از واقعیت و گریز از دنیای واقعی و ارتباط آسان از طریق صفحات رایانه و سایت‌های اینترنتی، چت و اتاق‌های گفت‌وگو مکانی برای تبادل افکار قشر جوان جامعه باشد.این کارشناسان می‌گویند: در بسیاری از موارد کاربران اینترنت، نام، شغل، جنس و سن خود را مخفی نگه می‌دارند، انسان‌های منزوی وقتی در زندگی واقعی احساس امنیت نمی‌نمایند از طریق این رسانه راه نجاتی برای خود ایجاد می‌کنند. یک کارشناس ارشد فناوری اطلاعات در این زمینه گفت: اینترنت فضایی است که جوانان ما برای ایفای نقش فرصت پیدا کرده‌اند و امکان خصوصی بودن آن به گسترش آن در بین جوانان دامن زده است.عباس پورفرخی مدعی است: به نظر این جوانان، اینترنت جانشین فضای عمومی خواهد شد که دست آنها در اغلب امور باز خواهد شد و به کاربران اجازه مشارکت بیشتری در سطح جامعه می‌دهد. این مدرس دانشگاه علوم کاربردی مشهد گفت: در اینترنت رابطه بین نسل جوان و بزرگسال محو می‌شود که این شاید معضلاتی را در ارتباط این دو قشر متفاوت جامعه ایجاد کند. وی گفت: با توجه به جمعیت کشور و از طرفی دیگر آموزش سنتی در محافل دانشگاهی مطمئا معضلات اجتماعی را بخصوص برای نسل جوان در بر دارد. او مدعی شد: اگر آموزش و فرهنگ‌سازی لازم برای استفاده از این بانک اطلاعات (اینترنت) انجام نشود مطمئا نسلی سرخورده پدید می‌آید.وی یکی از راه‌حل‌های این موضوع را آموزش مجازی و تولید محتوا در کشور دانست و افزود: ما نیاز به تولید علم و گسترش زمینه‌های علمی داریم تا جوانان رغبت استفاده از این مباحث در دانشگاه‌ها را داشته باشند.او گفت: ما برای فرهنگ‌سازی مناسب در مورد اینترنت به یک تعامل بین اساتید و تولیدکنندگان علوم سنتی با متخصصین علم فناوری اطلاعات ( (ITنیاز داریم.
آثار اجتماعی و روانی اعتیاد به اینترنتیک کاربر اینترنت در این باره گفت: استفاده زیاد از اینترنت (اعتیاد به اینترنت) باعث نگرانی و استرس روحی، کم‌خوابی و ضعف بینایی در کاربران می‌شود. آرمان علیزاده افزود: من در روز دو یا سه ساعت از وقت خود را صرف استفاده از اینترنت می‌کنم و اگر روزی از اینترنت استفاده نکنم یک کاستی در زندگی خود احساس خواهم کرد.وی گفت: مسوولان باید سرعت اینترنت را برای استفاده تمام عموم جامعه بالا ببرند تا بدینگونه بستر برای استفاده صحیح از اینترنت ایجاد شود. او افزود: قیمت اینترنت در ایران بالا بوده و یک جوان با توجه به درآمد ماهیانه خود، رغبتی برای استفاده زیاد از اینترنت ندارد.علیزاده اظهار داشت: استفاده از اینترنت نیز مشکلات خانوادگی زیادی را ایجاد می‌کند که این استفاده زیاد از اینترنت باعث می‌شود تا فرد نتواند با خانواده خود ارتباط برقرار کند و روابط خانوادگی و زندگی زناشویی دچار اختلال می‌گردد. کارشناسان در این باره می‌گویند: وقت گذرانی بیش از حد در دنیای اینترنت و سایت گردی‌های بی‌فایده علاوه بر تلف کردن پول و سرمایه باعث می‌شود تا کاربران در انجام تکالیف تحصیلی کوتاهی نمایند و دچار افت تحصیلی شوند. این کارشناسان مدعی هستند: بسیاری از کاربران اینترنت کارمندانی هستند که در ساعت کاری به جای انجام وظیفه، وقت خود را در سایت‌های اینترنتی و سرگرمی‌های آن می‌گذرانند و هزینه‌های جبران‌ناپذیری بر اقتصاد وارد می‌آورند.
توصیه به والدین در نظارت بچه‌ها در زمینه استفاده از اینترنت کارشناسان معتقدند: در ابتدای راه بچه‌ها را با دنیای مجازی با لذت‌ها و خطرها و آدم‌های خوب و بد باید آشنا سازیم. آنها می‌گویند: سعی کنید بیشتر رایانه را در محل پر رفت وآمد بگذارید، برای کار با اینترنت قانون وضع کنید، در مورد زمان و مدتی که فرزندان حق استفاده از خانه، کافی‌نت، منزل دوستان و غیره نیز مقررات بگذارید. آنها می‌افزایند: فهرستی از سایت‌های آموزشی، درسی و ورزشی مورد علاقه فرزندانتان را تهیه نمایید و به آنها معرفی کنید. با تمام این تفاصیل، امیدواریم مسوولین و متولیان آموزش و فناوری اطلاعات با هماهنگی و ساماندهی امور خود بحث آموزش صحیح را سر لوحه ایجاد و گسترش یک فناوری در کشور سازند.
