چاپ کلاقهای؛ هنری که با حمایت شهبانو فرح پهلوی از کارگاههای آذربایجان به ضیافتهای شاهانه در پاریس رسید
رأی دهید
شهبانو فرح پهلوی در ارتقای هنر ایران ماموریتی دقیق و هدفمند برای خود تعریف کرده بود: «احیا و بهروزرسانی صنایع دستی ایران برای ورود به بالاترین سطوح مد جهانی». او برای دستیابی به این هدف، حلقه اتصالی میان هنرمندان سنتی و طراحان نوگرا ایجاد کرد. در کنار سوزندوزیهای مشهور بلوچ، هنر «چاپ کلاقهای» (Batik) منطقه اسکو، به یکی از ارکان اصلی این پروژه فرهنگی بدل شد؛ هنری بومی که قرار بود از بازارهای محلی تبریز و اسکو به ویترینهای مد فاخر جهان راه پیدا کند.
نقش کلیدی این جریان را فرنگیس یگانگی برعهده داشت. او از بنیانگذاران سازمان صنایعدستی ایران و چهرهای پیشرو در فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی و نخستین کسی بود که ظرفیت پنهان چاپ کلاقهای اسکو را شناسایی و آن را به شهبانو معرفی کرد. این معرفی، نقطه آغاز مسیری شد که هنری بومی را به عنصری قابلعرضه در مد بینالمللی بدل کرد. یگانگی از یک خانواده برجسته زرتشتی برآمد و سالها دبیری شورای عالی زنان ایران و معاونت دبیرکل سازمان زنان ایران را برعهده داشت. او شناخت عمیقی از زندگی روستایی و صنایع دستی ایران داشت و همین شناخت پشتوانه نگاه راهبردی وی شد. فرنگیس یگانگی پس از دههها خدمت به فرهنگ ایران در بهمن ۱۳۸۸ در امریکا درگذشت.
در نتیجه، آنچه امروز از کلاقهای اسکو باقی مانده، تنها بخش کوچکی از این میراث است که بیشتر به همت مجموعهداران خصوصی و علاقهمندان جدی حفظ شده است. بسیاری از آخرین استادکاران بازمانده ناچار شدند به دلیل هزینههای بالای ابریشم، پارچههای ارزانتر را جایگزین کنند؛ تغییری که اگرچه به بقای حداقلی این هنر کمک کرده، اما فاصلهای محسوس با کیفیت، ظرافت و جایگاهی دارد که کلاقهای در دهههای پیش تجربه کرده بود.
نقش کلیدی این جریان را فرنگیس یگانگی برعهده داشت. او از بنیانگذاران سازمان صنایعدستی ایران و چهرهای پیشرو در فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی و نخستین کسی بود که ظرفیت پنهان چاپ کلاقهای اسکو را شناسایی و آن را به شهبانو معرفی کرد. این معرفی، نقطه آغاز مسیری شد که هنری بومی را به عنصری قابلعرضه در مد بینالمللی بدل کرد. یگانگی از یک خانواده برجسته زرتشتی برآمد و سالها دبیری شورای عالی زنان ایران و معاونت دبیرکل سازمان زنان ایران را برعهده داشت. او شناخت عمیقی از زندگی روستایی و صنایع دستی ایران داشت و همین شناخت پشتوانه نگاه راهبردی وی شد. فرنگیس یگانگی پس از دههها خدمت به فرهنگ ایران در بهمن ۱۳۸۸ در امریکا درگذشت.
در نتیجه، آنچه امروز از کلاقهای اسکو باقی مانده، تنها بخش کوچکی از این میراث است که بیشتر به همت مجموعهداران خصوصی و علاقهمندان جدی حفظ شده است. بسیاری از آخرین استادکاران بازمانده ناچار شدند به دلیل هزینههای بالای ابریشم، پارچههای ارزانتر را جایگزین کنند؛ تغییری که اگرچه به بقای حداقلی این هنر کمک کرده، اما فاصلهای محسوس با کیفیت، ظرافت و جایگاهی دارد که کلاقهای در دهههای پیش تجربه کرده بود.
