جدال ایرانیها بر سر شهردار جدید نیویورک؛ ظهور یک «خمینی کراواتی»، «معجزه مدنی» یا «ترفندی سیاسی»؟
رأی دهید
پیروزی زهران ممدانی، ۳۴ ساله، سیاستمدار مسلمان چپگرای آمریکایی، از حزب دموکرات در انتخابات شهرداری نیویورک چیزی شبیه زلزله سیاسی در آمریکا را رقم زد و بازتاب گستردهای در کشورهای جهان از جمله ایران داشت.
انتخاباتی که قاعدتا نمیبایست برای ایرانیان اهمیت زیادی داشته باشد حالا بهانهای برای مقایسه با تحولات سیاسی ایران شده است. گزارشی که میخوانید تنها بازتابدهنده بخشی از واکنشهای کاربران ایرانی به این انتخابات است که این رویداد را در پرتو تجربهها و نگرشهای سیاسی خود نسبت به انقلاب ۱۳۵۷ و تحولات ایران تفسیر کردهاند.
شماری از کارشناسان بینالمللی تاکید میکنند که برنامههای آقای ممدانی را باید در چارچوب سیاستهای شهری و مفهوم عدالت اجتماعی در آمریکا معنا کرد. وعدههایی که در آمریکا تندروانه یا دور از دسترس تلقی میشوند در بعضی کشورها به اجرا درآمدهاند. در همین زمینه روزنامه بریتانیایی گاردین نوشت که اغلب اروپاییها سیاستهای بهظاهر رادیکال او را در واقع «عادی» و معمولی می دانند.
اما برای شماری از کاربران، چه در داخل ایران یا گروهی از مخالفان حکومت ایران در خارج از این کشور، به نظر میرسد شعارهای عدالتمحور آقای ممدانی یادآور وعدههای اوایل انقلاب ایران بوده است. آنان میگویند شعارهای آقای ممدانی با سخنان آیتالله خمینی در سالهای نخست انقلاب شباهت دارد و از او به عنوان «خمینی کراواتی» یاد کردند و با طعنه نوشتند که «وعده اتوبوس مجانی همیشه جواب میدهد».
آیتالله خمینی یک ماه پس از پیروزی انقلاب صحبت از آب و برق مجانی برای طبقات کم بضاعت کرد و گفت: «دلخوش نباشید که مسکن فقط میسازیم، آب و برق را مجانی میکنیم برای طبقه مستمند، اتوبوس را مجانی میکنیم برای طبقه مستمند، دلخوش به این مقدار نباشید.»
وعدههای انتخاباتی آقای ممدانی عمدتا در مورد اتوبوسهای رایگان، توقف افزایش اجاره بها برای ساکنان نزدیک به دو میلیون آپارتمان در نیویورک و دسترسی همه خانوادهها در نیویورک به مهد کودک مجانی است. آقای ممدانی برای تامین بودجه برای این برنامهها از جمله قصد دارد برای نیویورکیهایی که بیش از یک میلیون دلار در سال درآمد دارند مالیات ثابت دو درصدی وضع کند و نرخ مالیات شرکتها را از ۷/۲۵ درصد به ۱۱/۵ درصد افزایش دهد. این طرحها با چالشهای جدی روبرو هستند و برای مثال فرماندار ایالت نیویورک، گفته که از برنامه شهردار جدید برای افزایش مالیات ثروتمندان حمایت نخواهد کرد.
مجتبی زارعی، نماینده اصولگرای مجلس نیز در واکنشی نوشت: «با شهردار شدن زهران ممدانی، جهان یک قدم به دستگیری شریک جنایتکار ترامپ یعنی نتانیاهو نزدیک شده است؛ زنده باد زهران ممدانی و مرگ بر نتانیاهو!»
به نظر میرسد این واکنشها اشارهای است به مواضع زهران ممدانی در حمایت از فلسطینیها و انتقاد شدید از اسرائیل، که فراتر از موضع معمول در میان رهبران حزب دموکرات بوده است. آقای ممدانی گفته است باور دارد که اسرائیل در غزه مرتکب نسلکشی میشود، یک «دولت آپارتاید» است و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، باید بازداشت شود. اسرائیل به شدت این اتهامات را رد میکند. به باور بعضی از حقوقدانان آمریکایی عملی بودن درخواست شهردار نیویورک از پلیس این شهر برای دستگیری بنیامین نتانیاهو چالش بزرگی است و ممکن است بر اساس قوانین فدرال آمریکا غیرقانونی باشد.
آقای ممدانی بارها در مصاحبههای رسانهای تحت فشار قرار گرفته تا مشخص کند آیا از حق موجودیت اسرائیل به عنوان یک دولت یهودی حمایت میکند یا نه. او در پاسخ گفته است: «من با حمایت از هیچ دولتی که در آن سلسلهمراتبی از شهروندی بر پایه دین یا هر معیار دیگری وجود داشته باشد، راحت نیستم. معتقدم همانطور که در این کشور داریم، برابری باید در همه کشورهای جهان تضمین شود.» دولت اسرائیل میگوید همه ادیان در این کشور در برابر قانون از حقوق برابر برخوردارند.
زهران ممدانی همچنین گفته است که در نیویورک «هیچ جایی برای یهودیستیزی وجود ندارد» و اگر شهردار شود، بودجه مقابله با جرایم ناشی از نفرت را افزایش خواهد داد. او در جریان کارزار انتخاباتیاش با بعضی گروههای یهودی نیویورک دیدار کرد با این حال میزان آرای یهودیان به او از رقیب دیگرش اندرو کومو بسیار پایینتر بود.
در روزی که طرفداران حکومت ایران در تهران در سالروز اشغال سفارت آمریکا در روز ۱۳ آبان (۴ نوامبر) راهپیمایی کردند، زهران ممدانی نیز در جمع هوادارانش از «سرنگونی یک سلسله سیاسی» سخن گفت و پیروزی در انتخابات شهرداری نیویورک را نقشه راه «مرعوب کردن مستبد و توقف ترامپ و اخلافش» توصیف کرد. لحن تند سخنان او که اشاره به رقیب اصلی خود، اندرو کومو داشت از نگاه شماری از کاربران ایرانی یادآور شعارهای سالهای نخست انقلاب ایران بود، مقایسهای که در فضای مجازی با واکنشهای متفاوت روبهرو شد.
در رسانههای داخل ایران هم بخشی از تحلیلگران و فعالان سیاسی از هر دو طیف سیاسی اصولگرایان و اصلاحطلب و روزنامههای نزدیک به آنها مانند سازندگی و جوان از انتخاب شهردار منتخب نیویورک استقبال کردند و نتیجه را به «حمایت از آرمان فلسطین، مقابله با اسلامستیزی و مبارزه با نژادپرستی» پیوند دادند و بعد مذهبی و «شیعه» بودن آقای ممدانی را برجسته کردند.
روزنامه جمهوری اسلامی هم در سرمقاله روز شنبه ۷ آبان خود با اشاره به مواضع ضدترامپ و حمایت آقای ممدانی از فلسطینیها، پیروزی او را «نشانهای از تغییر فضای سیاسی آمریکا» دانست، اما همزمان نوشت که در قضاوت درباره پیامدهای این پیروزی نباید عجله کرد و باید منتظر نتایج عملی عملکرد او ماند. این روزنامه در مورد مذهب زهران ممدانی بدون اینکه نتیجهگیری خاصی کند نوشت: «شیعیان خوجه، که ممدانی از آنهاست، دارای سبک زندگی آرام، محتاطانه و محافظهکارانهای هستند.» آقای ممدانی هرچند مسلمان شیعه است و میگوید از امام حسین و عاشورا در ورود به سیاست و مبارزه برای عدالت اقتصادی در آمریکا الهام گرفته ولی همزمان حامی سرسخت حقوق اقلیتهای جنسی و جنسیتی است و مادر و همسرش هم به حجاب اعتقاد ندارند.
انتخابات نیویورک در خطبههای نماز جمعه شماری از شهرهای ایران نیز مطرح شد. از جمله امام جمعه اردبیل در سخنانی گفت: «غزه توانست زلزله را به نیویورک برساند و ممدانی مسلمان با شعار حمایت از فلسطین به شهرداری نیویورک رسید».
از سوی دیگر بررسی واکنشهای چهرههای نزدیک به حکومت نشان میدهد که بعضی از آنها مانند محمد حسین طاهری آکردی، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر معتقدند که نقشه و «ترفندی» پشت انتخابات شهرداری نیویورک وجود دارد.
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر انتخاب زهران ممدانی را ترفندی سیاسی از سوی آمریکا میداند و میگوید: «آمریکاییها با این اقدام میخواهند از نفوذ روزافزون اسلام در غرب جلوگیری کنند و میکوشند با نمادسازیهای ظاهری، چهرهای کنترلشده از اسلام در ساختارهای قدرت غربی به نمایش بگذارند تا از رشد جریانهای اصیل اسلامی جلوگیری کنند».
در همین حال باید به واکنش شماری از چهرههای فرهنگی و علمی مانند جواد کاشی، جامعه شناس نیز اشاره کرد که انتخاب آقای ممدانی را «معجزه مدنی» میدانند.
جواد کاشی در کانال تلگرامیاش نوشت: «زهران ممدانی سی و چهار ساله، خرمگس دموکراسی را به پرواز درآورد و خواب لیبرالیسم اقتصادی و ناسیونالیسم ترامپی را آشفته کرد. دموکراسی آرمان مقدس نیست یک فرم و ابزار صرف هم نیست. خرمگس مزاحمی است که پوست سخت هر هویت بسته سیاسی را میشکافد و بحرانها و فقدانهایش را پیش چشم میآورد».
این جامعه شناس نوشت: «ترامپ سرمست قدرت بود. تا توانست تاخت. بیاعتنا به طبقات فرودست، مهاجرین و آنچه در وجدان عمومی در خصوص مساله فلسطین میگذشت. دموکراسی در کلام زهران ممدانی همین فقدانها را تبدیل به مساله کرد و در چشم راستهای افراطی آمریکا فروکرد».
مقایسه دو انتخابات در دو کشور
نتیجه انتخابات شهرداری نیویورک همچینین بهانهای شده است برای مقایسه با عملکرد حکومت ایران در رد صلاحیت افراد و چهرههای سیاسی و مذهبی در انتخاباتهای این کشور.
محمود پوررضایی فشخامی، حقوقدان، در یادداشتی انتقادی در کانال تلگرامی «قانون» نوشت: «شهردار نیویورک اوگانداییتبار است، شهردار لندن پاکستانی، شهردار تورنتو هنگکنگی و شهردار پاریس اسپانیاییتبار...اما در ایران، ما هنوز نامزد ریاستجمهوری را به خاطر تابعیت دخترش رد صلاحیت میکنیم و رشته تحصیلی ممدانی در آییننامه شهرداری "مرتبط" محسوب نمیشود. در ایران، او حتی شهردار یک روستا هم نمیتوانست بشود.»
در بین واکنشها میتوان به نوشته احسان سلطانی، فعال رسانه اشاره کرد. او در واکنش به شادی برخی از مذهبیها از نتیجه انتخابات نیویورک، نامزدی سپنتا نیکنام در شهر یزد را یادآوری کرده که به خاطر زرتشتی بودن از شورای شهر یزد حذف شد.
جلال جلالیزاده نماینده پیشین مجلس نیز روایت میکند که در«ام القرای جهان اسلام» در انتخابات شورای شهر تهران اجازه ندادند که در لیست اصلاحطلبان دو نامزد اهل سنت حضور داشته باشد.
یدالله کریمیپور، تحلیلگر مسایل سیاسی، در یادداشتی در کانال تلگرامش تاکید دارد که هویت فرهنگی و مذهبی آقای ممدانی نقشی در این پیروزی نداشته است و «پیروزی ممدانی نتیجه سیاستهای شهری چپگرایانه و اصلاحطلبانه او و خستگی مردم از دو حزب سنتی بود».
او تأکید کرد که برنامههای ممدانی از مسکن ارزان و مالیات بر ثروت تا حمایت از محلات کمدرآمد، پاسخی به بحران عدالت اجتماعی در کلانشهرهاست.
سردرگمی تندروها در ایران
احمد زید آبادی، روزنامهنگار در یادداشتی کوتاه با عنوان «پیروزی ممدانی و تناقض افراطیها» نوشت: «پدیدهای مثل پیروزی زهران ممدانی در انتخابات شهرداری نیویورک طیفهای افراطی چپگرا و مذهبی را دچار تناقضی لاینحل میکند. این طیف از نیروها نمیدانند که از پیروزی او باید ابراز خوشحالی کنند یا ناراحتی!»
او در ادامه مینویسد: «اگر خوشحالی کنند، عملاً به ظرفیت دموکراسی آمریکایی اعتراف کردهاند و اگر از خود ناراحتی بروز دهند که در کنار ترامپ و راستهای افراطی قرار میگیرند!»
مجید مرادی، پژوهشگر مطالعات اسلامی و خاورمیانه با اشاره به آنچه نظارت «استنسابی یا استصوابی» خوانده و «نمایندگان ۴ درصدی» در ایران نوشت: «عدهای در ایران سرگیجه گرفتهاند و نمیدانند چه خاکی بر سر خودشان بریزند. آیا از پیروزی زهران ممدانی شیعه اثناعشری خوشحال باشند یا از بدیهای لیبرال دموکراسی آمریکایی شعر ببافند و نظارت استصوابی را به آمریکا صادر کنند. خدا هیچ کس را دچار چنین بلا تکلیفی نکند».
دیدگاه خوانندگان
۴۰
MrJason - جابلسا، انگلستان
ایرانی جماعت به مدد نظام تک حزبی سید علی اساسا دچار کوررنگی سیاسی است. یعنی انقدر نمیفهمد که اگر یک نفر آنطرف دنیا شیعه است و در انتخابات نیویورک رای آورده نه سپاهی است نه حامی جمهوری اسلامی. از اتفاق مشخص است خانواده اش هم دل خوشی از خمینی ندارند و خودش هم گفته هیچ نظام سیاسی نباید بر اساس مذهب بنا شود. ولی خوب چون شیعه است دوستان آزادیخواه و روشنفکر ما در ایران اصرار دارند که باید از وسط به دونیم تقسیم شود!
یکشنبه ۱۸ آبان ۱۴۰۴ - ۰۰:۵۸
۴۰
MrJason - جابلسا، انگلستان
ایرانی جماعت به مدد نظام تک حزبی سید علی اساسا دچار کوررنگی سیاسی است. یعنی انقدر نمیفهمد که اگر یک نفر آنطرف دنیا شیعه است و در انتخابات نیویورک رای آورده نه سپاهی است نه حامی جمهوری اسلامی. از اتفاق مشخص است خانواده اش هم دل خوشی از خمینی ندارند و خودش هم گفته هیچ نظام سیاسی نباید بر اساس مذهب بنا شود. ولی خوب چون شیعه است دوستان آزادیخواه و روشنفکر ما در ایران اصرار دارند که باید از وسط به دونیم تقسیم شود!
یکشنبه ۱۸ آبان ۱۴۰۴ - ۰۰:۵۸
۴۰
MrJason - جابلسا، انگلستان
ایرانی جماعت به مدد نظام تک حزبی سید علی اساسا دچار کوررنگی سیاسی است. یعنی انقدر نمیفهمد که اگر یک نفر آنطرف دنیا شیعه است و در انتخابات نیویورک رای آورده نه سپاهی است نه حامی جمهوری اسلامی. از اتفاق مشخص است خانواده اش هم دل خوشی از خمینی ندارند و خودش هم گفته هیچ نظام سیاسی نباید بر اساس مذهب بنا شود. ولی خوب چون شیعه است دوستان آزادیخواه و روشنفکر ما در ایران اصرار دارند که باید از وسط به دونیم تقسیم شود!
یکشنبه ۱۸ آبان ۱۴۰۴ - ۰۰:۵۸
۴۰
MrJason - جابلسا، انگلستان
ایرانی جماعت به مدد نظام تک حزبی سید علی اساسا دچار کوررنگی سیاسی است. یعنی انقدر نمیفهمد که اگر یک نفر آنطرف دنیا شیعه است و در انتخابات نیویورک رای آورده نه سپاهی است نه حامی جمهوری اسلامی. از اتفاق مشخص است خانواده اش هم دل خوشی از خمینی ندارند و خودش هم گفته هیچ نظام سیاسی نباید بر اساس مذهب بنا شود. ولی خوب چون شیعه است دوستان آزادیخواه و روشنفکر ما در ایران اصرار دارند که باید از وسط به دونیم تقسیم شود!
یکشنبه ۱۸ آبان ۱۴۰۴ - ۰۰:۵۸
۴۰
MrJason - جابلسا، انگلستان
ایرانی جماعت به مدد نظام تک حزبی سید علی اساسا دچار کوررنگی سیاسی است. یعنی انقدر نمیفهمد که اگر یک نفر آنطرف دنیا شیعه است و در انتخابات نیویورک رای آورده نه سپاهی است نه حامی جمهوری اسلامی. از اتفاق مشخص است خانواده اش هم دل خوشی از خمینی ندارند و خودش هم گفته هیچ نظام سیاسی نباید بر اساس مذهب بنا شود. ولی خوب چون شیعه است دوستان آزادیخواه و روشنفکر ما در ایران اصرار دارند که باید از وسط به دونیم تقسیم شود!
یکشنبه ۱۸ آبان ۱۴۰۴ - ۰۰:۵۸