ایران فردا نه سرخ است، نه سیاه؛ ایران فردا آزاد است

ارشان آذری:

در چهار دهه گذشته، هزاران نفر از نیروهای چپ ایران مسیر خود را تغییر داده‌اند. آنان که روزی در کنار انقلاب ۵۷ ایستادند، امروز با نقد گذشته و احترام به رأی ملت در کنار مردم و آزادی‌خواهان قرار گرفته‌اند. این دگرگونی، که نام‌هایی چون نیکخواه، مصداقیٍ, نوری‌علا، میرزادگی، توکلی و محققی, ف. م. سخن؛ تنها نمونه‌هایی از آن هستند، نشانه‌ی بلوغ سیاسی در جامعه ایران است. امروز جمهوری‌خواهان سکولار و مشروطه‌خواهان، با وجود تفاوت در شکل نظام آینده، بر سر یک اصل به توافق رسیده‌اند: نجات ایران و بازگرداندن آزادی به ملت.

از جدایی تا همبستگی: بلوغ سیاسی در پیوند چپ و مشروطه‌خواه
انقلاب ۱۳۵۷ نقطه‌ای سرنوشت‌ساز در تاریخ معاصر ایران بود. در آن سال‌ها، بخش بزرگی از نیروهای سیاسی – به‌ویژه جریان‌های چپ – با تصور دستیابی به عدالت و آزادی، در کنار نیروهای مذهبی قرار گرفتند و به فروپاشی نظام مشروطه یاری رساندند. پیامد این خطای بزرگ، پیدایش جمهوری اسلامی بود؛ حکومتی که نه عدالت آورد و نه آزادی، بلکه سرکوب، ویرانی و عقب‌ماندگی را بر ملت ایران تحمیل کرد.

با این همه، تاریخ را نباید تک‌خطی دید. همه‌ی چپ‌ها در همان مسیر باقی نماندند. از همان سال‌های نخست، گروهی از آنان با مشاهده‌ی نتایج فاجعه‌بار انقلاب، به نقد جدی گذشته پرداختند. این تغییر مسیر نه نشانه‌ی ضعف، بلکه بیانگر بلوغ سیاسی بود؛ بلوغی که از دل تجربه‌های تلخ، سرکوب‌های خونین و شکست‌های ایدئولوژیک بیرون آمد.
چهره‌های بازگشته از گذشته
نمونه‌های این دگرگونی در تاریخ معاصر ایران پس از انقلاب ۵۷ فراوان است. بسیاری از کسانی که در سال‌های نخست با شور و هیجان انقلابی همراه شدند، با دیدن سرکوب، تبعیض و فروپاشی ارزش‌ها، راه خود را از گذشته جدا کردند. آنان با شجاعت به نقد اندیشه‌ها و رفتارهای خود پرداختند و به جای تکرار شعارهای پوچ، در صف آزادی‌خواهان و مدافعان ملت قرار گرفتند.

این تغییر نه تنها محدود به افراد شناخته‌شده نیست، بلکه هزاران نفر را شامل می‌شود که شاید نامشان کمتر در رسانه‌ها مطرح باشد، اما در عمل نشان داده‌اند که از خطاهای گذشته عبور کرده و امروز با مردم و برای مردم ایستاده‌اند.
جمهوری‌خواهی و احترام به رأی ملت
نکته‌ی مهم اینجاست که بسیاری از این چهره‌ها امروز گرایش خود را به جمهوری سکولار حفظ کرده‌اند. اما تفاوت بنیادین آنان با گذشته در این است که دیگر در پی تحمیل ایدئولوژی خود بر ملت نیستند.

آن‌ها به بلوغ سیاسی رسیده‌اند و می‌دانند که سرنوشت ایران باید از مسیر انتخاب آزادانه مردم تعیین شود. احترام به رأی ملت، نه شعار بلکه اصل محوری اندیشه و عمل آنان است؛ اصلی که می‌تواند جمهوری‌خواهان و مشروطه‌خواهان را در کنار هم، در یک جبهه ملی و آزادی‌خواهانه قرار دهد.

همین نگاه مشترک است که سخن رضا پهلوی را نیز معنا می‌بخشد؛ او بارها گفته است آنچه اهمیت دارد محتوای نظام است، نه شکل آن. چه جمهوری باشد، چه پادشاهی مشروطه، مهم آن است که ملت آزادانه انتخاب کند و حقوق شهروندی تضمین شود.
اهمیت این دگرگونی‌ها
تغییر موضع این افراد و هزاران نفر دیگر نشان می‌دهد که «بازگشت به ملت» نه یک استثناء، بلکه روندی جدی در تاریخ معاصر ایران است.

کسانی که دیروز در فضای شعارها و ایدئولوژی‌های انقلابی غرق بودند، امروز می‌دانند که نجات ایران تنها در گرو همبستگی ملی است؛ نه در گرو ایدئولوژی‌های بسته و توهم‌های قرن بیستمی.

از منظر علوم سیاسی، این تحولات نشانگر بلوغ جامعه است: گذار از سیاست‌ورزی ایدئولوژیک به سیاست‌ورزی ملی. هیچ خطایی ابدی نیست، به شرط آنکه شجاعت نقد خود و بازگشت به مردم وجود داشته باشد.
امروز؛ لحظه همبستگی
امروز چپ‌های دگرگون‌شده، جمهوری‌خواهان مسئولیت‌پذیر، مشروطه‌خواهان، لیبرال‌ها و ملی‌گرایان در یک نقطه به هم رسیده‌اند: نقطه‌ای که نامش «ایران» است.

این همگرایی نشان می‌دهد که عبور از مرزبندی‌های کهنه و تمرکز بر یک هدف مشترک ممکن است: آزادی ایران و بازگرداندن کرامت به ملت.

در برابر آنان، گروهی هنوز در گذشته منجمد مانده‌اند. چپ‌هایی که پس از ۴۸ سال همچنان از ایدئولوژی پوسیده دفاع می‌کنند و در عمل، به تداوم جمهوری اسلامی یاری می‌رسانند. تاریخ نشان خواهد داد که اینان در حاشیه خواهند ماند، زیرا آینده ایران از آن کسانی است که شجاعت تغییر و توان همبستگی دارند.
پیام پایانی

امروز زمان داوری‌های کوچک و کینه‌های قدیمی نیست. امروز لحظه‌ی بلوغ سیاسی ملت ایران است؛ لحظه‌ای که جمهوری‌خواهان دگرگون‌شده و مشروطه‌خواهان در یک مسیر واحد قرار گرفته‌اند: ایستادن در کنار مردم برای آزادی ایران.

هر کس که به ملت بازگردد، سهمی در ساختن آینده دارد. و هر کس که بر لجاجت ایدئولوژیک پافشاری کند، تنها در گذشته خواهد ماند.

آینده ایران به دست آنان ساخته خواهد شد که شجاعت تغییر را پذیرفتند و می‌دانند:

ایران فردا نه سرخ است، نه سیاه؛ ایران فردا آزاد است.