تناقض عربی: فریاد محکومیت اما درگوشی و بی‌سروصدا حمایت از حمله اسرائیل به ایران!

چرا کشورهای عربی حملات اسرائیل به ایران را محکوم می‌کنند در حالی که بی‌سروصدا از آن حمایت می‌کنند؟

تقریباً تمام کشورهای عربی که قراردادهای صلح یا عادی‌سازی روابط با اسرائیل امضا کرده‌اند، بیانیه‌های محکومیت علیه این حمله صادر کرده‌اند.

نویسنده: اِلی پوده - جروزالم پست

ایوان پاولوف، نویسنده روس، درباره تمایل انسان‌ها و حیوانات به پاسخ خودکار به محرک‌های بیرونی نوشت. این پدیده که به "پاسخ پاولوفی" معروف شد، به خوبی واکنش عرب‌ها به حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران را توصیف می‌کند.

تقریباً تمام کشورهای عربی که قراردادهای صلح یا عادی‌سازی روابط با اسرائیل امضا کرده‌اند – یا روابط پشت پرده با آن دارند – بیانیه‌های محکومیتی صادر کردند که تقریباً از نظر کلمات یکسان بودند.

بار دیگر، الگوی آشنای تضاد بین مواضع عمومی و منافع پنهان آنها پدیدار شده است. وزیر خارجه عربستان با همتای ایرانی خود گفت‌وگو کرد و "محکومیت پادشاهی از تجاوز شنیع اسرائیل" را ابراز داشت.

دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس – امارات متحده عربی، قطر، بحرین، کویت و عمان – نیز حمله به حاکمیت ایران و نقض قوانین بین‌المللی را محکوم کردند و بر اهمیت حل و فصل اختلافات از طریق مسالمت‌آمیز تأکید کردند.

وزیر خارجه اردن به شدت اسرائیل را محکوم کرد و نسبت به کشاندن منطقه به یک جنگ تمام‌عیار هشدار داد. وزارت خارجه مصر حمله اسرائیل را "خطرناک‌ترین تشدید تنش"، "نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل" و "تهدیدی مستقیم برای صلح و امنیت منطقه" توصیف کرد.

تاکنون، مراکش تنها کشوری در میان کشورهایی است که با اسرائیل توافق صلح یا عادی‌سازی روابط دارند و به طور رسمی به این حمله واکنش نشان نداده است.

با این حال، در اصل، اکثر حاکمان عرب با تبدیل شدن ایران به یک قدرت هسته‌ای مخالفند، به ویژه آنهایی که از نظر جغرافیایی به آن نزدیک هستند، زیرا خود را در برابر این تهدید آسیب‌پذیر می‌دانند – تهدیدی که به طور بالقوه می‌تواند مسابقه تسلیحات هسته‌ای را در خلیج فارس و به طور کلی خاورمیانه تحریک کند.

بنابراین، اگرچه هنوز برای افشای میزان کامل دخالت اعراب زود است، اما نشانه‌هایی وجود دارد که اسرائیل از طریق حریم هوایی اردن، عربستان سعودی و سوریه عمل کرده است – مورد آخر احتمالاً بدون اطلاع یا رضایت آن.

جنگنده‌های اردنی پهپادهای ایرانی را بر فراز خاک اردن رهگیری کردند.

همچنین منطقی است فرض کنیم که سیستم هوایی منطقه‌ای که پس از توافقات ابراهیم و گنجاندن اسرائیل در فرماندهی مرکزی ایالات متحده (CENTCOM) – معروف به دفاع هوایی خاورمیانه – برای رهگیری پهپادهای ایرانی فعال شد، همانطور که در دو حمله قبلی ایران در آوریل و اکتبر 2024 نیز فعال شده بود.

تناقض: محکومیت علنی، تحسین خصوصی
دو دلیل می‌تواند تناقض بین اظهارات و اقدامات را توضیح دهد. اولاً، رهبران عرب نمی‌توانند علناً با اسرائیل همسو شوند، به ویژه با توجه به ویرانی و تلفات جانی در غزه. همسویی با اسرائیل، حتی اگر با منافع استراتژیک آنها همسو باشد، می‌تواند به مشروعیت آنها که در چشم افکار عمومی عرب از قبل شکننده است، آسیب برساند.

دلیل دوم به این واقعیت مربوط می‌شود که برخی از این کشورها – مطمئناً آنهایی که در خلیج فارس قرار دارند – تمایلی به تأکید بر تحقیر شدن ایران ندارند، زیرا در نهایت، آنها همسایگان آن باقی خواهند ماند.

این منطق همچنین باعث شد امارات متحده عربی و عربستان سعودی روابط دیپلماتیک خود را با ایران از سر بگیرند، علیرغم نگرانی‌هایشان نه تنها در مورد ایران هسته‌ای، بلکه در مورد تلاش‌های آن برای تقویت حوزه نفوذ شیعه خود در جهان عرب به ضرر اهل سنت، همانطور که قبلاً در عراق، لبنان و یمن انجام داده است.

محکومیت عربی حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران یادآور محکومیت اجماع عربی است که پس از تخریب رآکتور هسته‌ای عراق توسط اسرائیل در ژوئن 1981 صورت گرفت – حتی با وجود اینکه صدام حسین، رئیس‌جمهور عراق، تهدیدی برای کشورهای خلیج فارس بود و به دنبال ادعای رهبری اعراب پس از امضای توافقنامه صلح مصر با اسرائیل بود.

سفیر بریتانیا در اردن در آن زمان گزارش داد که ملک حسین مجبور شده است از رونالد ریگان، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، انتقاد کند و علناً اسرائیل را محکوم کند تا جایگاه خود را در اردن و جهان عرب حفظ کند.

علاوه بر این، انور سادات، رئیس‌جمهور مصر، احساس تحقیر و خیانت کرد، زیرا تنها سه روز قبل با مناخیم بگین، نخست‌وزیر وقت، در شرم‌الشیخ دیدار کرده بود – دیداری که به او این تصور را می‌داد که با اسرائیل همکاری کرده و مخفیانه عملیات را تأیید کرده است.

محکومیت عربی حمله اسرائیل نباید باعث نگرانی جدی اسرائیل شود. تمایل به حذف پروژه هسته‌ای ایران تقریباً توسط تمام کشورهای منطقه به عنوان بخشی از یک تمایل مشترک برای کاهش قدرت و نفوذ ایران شیعه در فضای عربی-سنی حمایت می‌شود.

به احتمال زیاد حتی ترکیه نیز اشکی نخواهد ریخت. با این حال، همگرایی منافع پشت صحنه برای اسرائیل کافی نیست.

تضعیف ایران، در نتیجه ضرباتی که این کشور و نیروهای نیابتی‌اش – حزب‌الله، حوثی‌ها و حماس – متحمل شده‌اند، فرصتی را برای پیشبرد یک توافق سیاسی منطقه‌ای بر اساس پایان جنگ، آزادی گروگان‌ها، عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی و دستیابی به یک راه‌حل مورد توافق برای مسئله فلسطین فراهم می‌کند.

یک حرکت دیپلماتیک باید به دنبال اقدام نظامی باشد؛ در غیر این صورت، دستاوردهای نظامی ممکن است در بلندمدت کاهش یابد یا حتی از بین برود، همانطور که پس از جنگ شش روزه اتفاق افتاد.