دست‌دادن دیپلمات‌های زن عربستان با ترامپ زیر دوربین رسانه‌ها

یورونیوز: گرچه دست دادن میان مردان و زنان در فقه شیعی و همچنین فقه وهابی حرام دانسته می‌شود، در برخی موارد دیپلماتیک، به‌ویژه در سال‌های اخیر، برخی دیپلمات‌های زن سعودی با مردان خارجی دست داده‌اند و بالعکس. این رفتار هنوز در عربستان استثناست و در سطح عموم جامعه یا مقامات مذهبی قابل پذیرش نیست.

در دیدار امروز ترامپ با مقام‌های ارشد در عربستان، حضور اندک و معدود زنان دیپلمات این کشورها توجه دوربین رسانه‌ها را به خود جلب کرده بود. به ویژه سفیر این کشور در آمریکا که از همان فرودگاه به استقبال ترامپ آمده بود و در دیداری که جمعی از مردان عربستان با لباس‌های سنتی خود گرداگرد ترامپ نشسته بودند، تنها زن حاضر در آن جلسه از سوی هیات دیپلماتیک عربستان بود. هیات آمریکایی نیز با تعداد محدودی از زنان به عربستان سفر کرده بود.

عربستان سعودی سال‌ها به‌عنوان کشوری با محدودیت‌های شدید برای زنان شناخته می‌شد. زنان این کشور تا سال ۲۰۱۸ از حق رانندگی محروم بودند و بسیاری از کنشگران زن به‌دلیل تلاش برای احقاق حقوق پایه‌ای خود، از جمله مشارکت در کمپین‌های اجتماعی، بازداشت و زندانی شدند.

با وجود این ساختار سنتی، تحرکات سیاسی و روابط فزاینده با غرب زمینه‌ساز حضور معدودی از زنان در موقعیت‌های رسمی شده است. نمونه برجسته آن، انتصاب امیره ریما بنت بندر آل سعود به‌عنوان نخستین سفیر زن عربستان در آمریکا است.
ریما بنت بندر؛ نماد دیپلماسی نوین عربستان
در سال ۲۰۱۹، ریما بنت بندر به‌عنوان سفیر عربستان در ایالات متحده منصوب شد؛ اتفاقی تاریخی در کشوری که مشارکت زنان در عرصه‌های عمومی همچنان محدود است. او دختر شاهزاده بندر بن سلطان، سفیر سابق در واشینگتن و رئیس پیشین شورای امنیت ملی عربستان است. تحصیلات او در رشته مطالعات موزه و طراحی در دانشگاه جورج واشینگتن انجام شده است.
حضور ریما بنت بندر در دیدار امروز را ترامپریما پیش از انتصاب به سمت سفارت، در اداره کل ورزش عربستان مشاور بود و نقش موثری در افزایش مشارکت زنان در ورزش ایفا کرد. در چارچوب برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰، او یکی از چهره‌های اصلی نماینده سیاست‌های اصلاحی دولت محسوب می‌شود.
دیپلماسی و فقه: دست دادن زن و مرد در عربستان و ایران
با آنکه فقه وهابی حاکم بر عربستان تماس فیزیکی زن و مرد نامحرم را جایز نمی‌داند، در سال‌های اخیر و به‌ویژه در محافل دیپلماتیک، موارد استثنایی از دست دادن میان دیپلمات‌های زن سعودی و مقام‌های مرد غربی دیده شده است. این موارد همچنان در جامعه سعودی حساس تلقی می‌شوند.
دست دادن ترامپ با زن دیپلمات دیگری در دیدار امروزدر ایران نیز که با اکثریتی شیعه اداره می‌شود، حکم فقهی مشابهی در مورد تماس با نامحرم وجود دارد و مقام‌های رسمی از دست دادن خودداری می‌کنند. با این حال، در هر دو کشور، تفاوت‌هایی میان قواعد رسمی و رفتار دیپلماتیک قابل مشاهده است.

برای نمونه تمامی سیاستمداران مرد و زن ایرانی قادر نیستند با هیچ مقام غیرهمجنسی دست بدهند. سفرهای دیپلماتیک رهبران سیاسی به افغانستان و سوریه پسا بشار اسد نیز نشان از آن دارد که در میان رهبران سیاسی آن کشورها نیز رویه مشابهی در دستور کار است.
تصویر یکی دیگر از زنان سیاستمداری که امروز در دیدار با ترامپ حاضر شدرشد حضور زنان در ساختارهای رسمی و مدیریتی
بر اساس گزارش‌های منتشرشده در مارس ۲۰۲۵، بیش از ۷۸ هزار زن سعودی در سال ۲۰۲۴ در سمت‌های مدیریتی ارشد مشغول به کار بوده‌اند. این رشد چشمگیر فراتر از اهداف تعیین‌شده در سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ است.

در سال ۲۰۲۳، ۱۷۰۷ زن عربستانی توانستند در پست‌های کلیدی بازار کار حضور داشتند. از سال ۲۰۱۳، ۳۰ زن در شورای مشورتی عربستان عضویت دارند، معادل بیست درصد از کل اعضای این شورا.

همچنین تا سال ۲۰۲۳، ۶ زن به‌عنوان سفیر در کشورهای مختلف از جمله آمریکا و اتحادیه اروپا منصوب شده‌اند.
مشارکت اقتصادی و کارآفرینی زنان
تا سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۴، ۳۶٫۲٪ از زنان سعودی در بازار کار فعال بوده‌اند. در سال ۲۰۲۳، بیش از نیم میلیون زن کسب‌وکار خود را ثبت کرده و بیش از ۴۴۹ هزار زن دیگر نیز نفر مجوزهای فریلنسری دریافت کرده‌اند.

با این حال زنان عربستان همچنان با چالش‌هایی در زمینه دستیابی به پست‌های تصمیم‌سازی و رهبری کلان در این کشور مواجه هستند.