بازار داغ طلای میلی‌گرمی؛ طلایی که ممکن است به دست خریدار نرسد
رأی دهید
فعالیت دو وب‌سایت فروش آنلاین طلا در ایران با دستور دادستان متوقف شد، این در حالی است که بانک مرکزی ایران هم به‌تازگی شرایط تازه‌ای را برای فعالیت این وب‌سایت‌ها تعیین کرده و به‌اجرا گذاشته‌است.
وارد شدن دادستانی به موضوع فروش آنلاین طلا، ناشی از بیم تکرار تجربه «کوروش کمپانی» در فروش موبایل یا آنچه رییس مرکز تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت از آن به «خالی‌فروشی» یاد کرده بوده است.
منظور از «خالی‌فروشی» این است که خریدار، پول را به پلتفرم پرداخت کند ولی مابه‌ازای آن طلا تحویل او نشود یا اساسا پشتوانه فیزیکی طلا برای چنین معاملاتی وجود نداشته‌باشد.
از مدتی قبل‌تر پلتفرم‌های متعددی با تبلیغ‌هایی چون «خرید طلای بدون اجرت حتی با ۱۰۰ هزار تومـــان!» یا «طلای آب‌شده بدون اجرت بهترین انتخاب برای سرمایه‌گذاری و پس‌انداز طلا» به دریافت وجوه خرد از مشتریان مشغول هستند و بازار فروش میلی‌گرمی طلا را داغ کرده‌اند.
این در حالی است که پرونده قضایی «کوروش کمپانی» پس از آن تشکیل شد که بیش از ۷هزار نفر با وعده دریافت گوشی آیفون۱۳ به قیمت ۲۰ میلیون تومان ظرف مدت ۵۰ روز در این شرکت سپرده‌گذاری کردند ولی گوشی آیفون که قیمت آن در بازار بین ۵۰ میلیون تومان بود را دریافت نکردند.
فروش آنلاین طلا به جز پلتفرم‌های خاص آن توسط پلتفرم‌هایی چون «دی.جی کالا»، «اسنپ»، «بانی مد»، «دیوار» و برخی پلتفرم‌هایی که نام‌آشنا نیستند هم انجام می‌گرفت که بانک مرکزی همه فعالان این عرصه را موظف به سپردن طلا نزد بانک کارگشایی یا اصلاح رویه‌کاری برای ادامه فعالیت‌شان کرده‌است.
فروش طلای میلی‌گرمی؛ جذاب برای فعالان بازار طلا
ماجرا از این قرار است که خرید و فروش هر سوت طلا حالا به یکی از جذاب‌ترین روش‌های جذب سپرده‌های خرد در ایران تبدیل شده به این معنا که هر یک میلی‌گرم طلا یک سوت است و براساس بهای طلا در روز ۱۴ آذر یک سوت طلا ۴هزار و ۶۶۳هزار تومان می‌شود. حالا فرض کنید پلتفرم‌هایی بیایند و بگویند شما می‌توانید ۱۰ سوت طلا یا همان ۱۰ میلی‌گرم طلا را با ۴۶هزار و ۶۳۰تومان بخرید. شما هم با خودتان حساب می‌کنید کم کم، ۱۰ سوت ۱۰ سوت طلا می‌خرید و پس‌انداز می‌کنید.
پلتفرم‌ها هم وعده می‌دهند که تا خرید شما آن‌قدری نشود که به‌طور فیزیکی به صورت گرماژ فیزیکی، طلا بدهند نمی‌توانند مابه‌ازای آن را به شما تحویل دهند.
در این حالت چند وقت طول می‌کشد تا یک خریدار بتواند بهای یک گرم طلای آب شده را بپردازد؟ در این مدت اگر پلتفرم دریافت‌کننده پول به‌هر دلیلی نتواند تعهد خود را عملی کند خریدار چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟
چیزی که در وصف آن «امین کلاهدوزان»، رییس مرکز تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت در حساب شخصی خود در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت : «مهم‌ترین ریسک در فروش طلا، خالی‌فروشی است. یعنی کسبوکار، پول را از مشتری دریافت می‌کند ولی طلا را در اختیار ندارد. بر اساس نامه اخیر بانک مرکزی که مورد حمایت مرکز تتا هم هست، طلای فروخته شده باید موجود و در بانک ذخیره شود.»
مشابه این موضوع در ایران سابقه‌های تلخی به‌جا گذاشته‌است. به‌جز ماجرای «کوروش کمپانی» در سال ۱۴۰۲ یا «شرکت‌های مضاربه‌ای» اواخر دهه شصت، اتفاقات دیگری هم بوده که حتی سبب شده مردم سپرده‌های پس‌انداز خود را از بانک خارج و با سپردن آن طی یک مدت ۴۰ تا ۶۰ روزه منتظر دریافت وسیله گران‌قیمتی شوند ولی در نهایت موضوع به یک کلاه‌برداری تبدیل شده‌است؛ مثل ماجرای «سیدها» در سال ۱۳۹۴ در خوزستان.
در آن سال عده‌ای که در خوزستان به «سادات» معروف شده بودند به مردم وعده دادند که با سپردن مبلغی به مدت ۴۰ تا ۶۰ روز سه برابر آن می‌توانند کالا دریافت کنند و همین سبب شد بسیاری برای خرید خودرو یا حتی کولر گازی که در خوزستان مورد نیاز مردم بود وارد این کارزار شوند. خبرگزاری «میزان»، آخرین برآورد از تعداد شاکیان را ۱۴۰ هزار نفر عنوان کرد.
پس‌اندازهای خرد طلایی دردسرساز شد
علاوه بر وب‌سایت‌هایی چون «ماوی‌گلدطلا»، «الی‌گالری»، «دی.جی زر»، «طلاسی»، «ساعتچی» و نظایر آن که به‌طور خاص با موضوع خرید و فروش طلا فعالیت می‌کنند، به‌تازگی پلتفرم‌هایی چون «دی.جی کالا»، «اسنپ»، «بانی مد» و «دیوار» هم به این کار رو آورده‌اند و البته این به جز پلتفرم‌هایی است که کمتر نام‌شان شنیده شده است.
بررسی ایران‌وایر نشان می‌دهد دو پلتفرم بزرگ و معروف فروش طلا به صورت میلی‌گرم و ایجاد پس‌انداز طلایی «میلی‌گلد» و «طلاسی» بوده‌اند.
«امیرحسین»، یکی از فروشندگان طلا در مرکز خرید پونک در تهران به ایران‌وایر می‌گوید:« فروش طلای آب‌شده و میلی‌گرمی هم برای مردم جذاب است و هم برای پلتفرم‌هایی که در این عرصه وارد شده‌اند زیرا اجرت طلای زینتی را ندارد. فروشندگان هم تا میزان سپرده به اندازه‌ای نباشد که قابل ارایه شود ضرورتی به تحویل نداشتند.»
این فروشنده طلا در توضیح شرایط خرید و فروش طلا به شکل میلی‌گرمی با تاکید بر این نکته که «اساسا شاید مشتری هیچ‌گاه طلای فیزیکی هم مطالبه نکند و صرفا پول سپرده خود را بازپس بگیرد و می‌افزاید: «آنچه موجب نگرانی شده بود این بود که مردم پولشان را خردخرد نزد این پلتفرم‌ها بگذارند و مابه‌ازایی هم دریافت نکنند. اگر به هر دلیل فعالیت این پلتفرم‌ها متوقف شود چه اتفاقی برای مردم می‌افتد».
به گفته این طلا‌فروش به تازگی اتاق اصناف ایران و مرکز توسعه تجارت الکترونیک (تتا) با صدور بخشنامه‌ای از همه فعالان فروش طلا به صورت آب‌شده یا میلی‌گرمی خواسته‌اند تا به میزان فروش به مردم نزد بانک کارگشایی طلای فیزیکی به عنوان سپرده بگذارند.
آن طور که «امین کلاهدوزان»، رییس مرکز تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت ۱۰ آذر۱۴۰۳ در حساب شخصی خود در شبکه ایکس نوشت: «آخرین شرکت بزرگ نیز چهارشنبه هفته پیش، طلای تعهدی خود را نزد بانک سپرده کرد و به حفظ سلامت اکوسیستم بازار فروش طلا آنلاین کمک کرد. از همه شرکت‌های پیشرو که در این مسیر با مرکز تتا همکاری می‌کنند متشکرم. بازار شفاف هم به نفع کسبوکار و هم مردم است.»
با این حال خبرگزاری «تسنیم» در گزارشی نوشت که دادستان به ماجرا وارد شده و ۲ پلتفرم فروش آنلاین طلا را متوقف کرده است.
به تدریج فعالیت پلتفرم‌های خاطی را متوقف می‌کنیم
مدیر یکی از وب‌سایت‌های فروش آنلاین طلا در گفت‌وگو با ایران‌وایر و توضیح این‌که چگونه فعالیت پلتفرم‌ها متوقف شده، می‌گوید: «وب‌سایت‌ها همه فعال هستند فقط از طریق سامانه "نماد اعتماد الکترونیک" که امکان پرداخت آنلاین را فراهم می‌کند همه را موظف کرده‌اند که مواردی در فرایند خود را اصلاح کنند. مثلا آن دسته از پلتفرم‌ها که میلی‌گرمی طلا می‌فروختند موظف شدند حتما مابه‌ازای طلا در بانک کارگشایی ضمانت بگذارند بعد فعالیت‌شان ادامه پیدا کند.»
این در حالی است که «نوش‌آفرین واقفی»، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با بیان این‌که به تدریج با پلتفرم‌ها و سایت‌هایی که ضوابط را رعایت نکرده باشند برخورد شده و سرویس‌دهی آن‌ها متوقف می‌شود، به خبرگزاری تسنیم گفته « سرویس‌دهی ۲ پلتفرم فروش طلا در همین راستا متوقف شده» اما نامی از آن‌ها نیاورده است.
تسنیم در عین حال گزارش داده علاوه بر فعالیت ۹ پلتفرم در حوزه خرید آنلاین طلای آب‌شده، ۴ پلتفرم در حوزه تعداد فروش آنلاین طلای تزیینی فعالیت می‌کنند. ۱۳ صندوق بورسی در حوزه طلا فعال بوده و همچنین در حال حاضر چندین بانک و پلتفرم، وام طلا به مشتریان ارایه می‌دهند.
مدیر یکی از وب‌سایت‌های فروش آنلاین طلا که نام او نزد ایران‌وایر محفوظ است درباره تصمیم بانک مرکزی در ساماندهی و اجبار پلتفرم‌ها به سپردن طلا نزد بانک کارگشایی تاکید می‌کند: «فقط بحث خالی‌فروشی نیست. تعیین عیار و کیفیت به‌ویژه در تحویل طلای آب‌شده هم اهمیت بسیاری در این بازار دارد. مسایل دیگری از منظر اقتصادی مثل فروش مازاد بر ذخیره یا تغییر میزان دارایی دارد که نیازمند طراحی ساختار و ساز‌وکار است.»
وارد شدن دادستانی به موضوع فروش آنلاین طلا، ناشی از بیم تکرار تجربه «کوروش کمپانی» در فروش موبایل یا آنچه رییس مرکز تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت از آن به «خالی‌فروشی» یاد کرده بوده است.
منظور از «خالی‌فروشی» این است که خریدار، پول را به پلتفرم پرداخت کند ولی مابه‌ازای آن طلا تحویل او نشود یا اساسا پشتوانه فیزیکی طلا برای چنین معاملاتی وجود نداشته‌باشد.
از مدتی قبل‌تر پلتفرم‌های متعددی با تبلیغ‌هایی چون «خرید طلای بدون اجرت حتی با ۱۰۰ هزار تومـــان!» یا «طلای آب‌شده بدون اجرت بهترین انتخاب برای سرمایه‌گذاری و پس‌انداز طلا» به دریافت وجوه خرد از مشتریان مشغول هستند و بازار فروش میلی‌گرمی طلا را داغ کرده‌اند.
این در حالی است که پرونده قضایی «کوروش کمپانی» پس از آن تشکیل شد که بیش از ۷هزار نفر با وعده دریافت گوشی آیفون۱۳ به قیمت ۲۰ میلیون تومان ظرف مدت ۵۰ روز در این شرکت سپرده‌گذاری کردند ولی گوشی آیفون که قیمت آن در بازار بین ۵۰ میلیون تومان بود را دریافت نکردند.
فروش آنلاین طلا به جز پلتفرم‌های خاص آن توسط پلتفرم‌هایی چون «دی.جی کالا»، «اسنپ»، «بانی مد»، «دیوار» و برخی پلتفرم‌هایی که نام‌آشنا نیستند هم انجام می‌گرفت که بانک مرکزی همه فعالان این عرصه را موظف به سپردن طلا نزد بانک کارگشایی یا اصلاح رویه‌کاری برای ادامه فعالیت‌شان کرده‌است.
فروش طلای میلی‌گرمی؛ جذاب برای فعالان بازار طلا
ماجرا از این قرار است که خرید و فروش هر سوت طلا حالا به یکی از جذاب‌ترین روش‌های جذب سپرده‌های خرد در ایران تبدیل شده به این معنا که هر یک میلی‌گرم طلا یک سوت است و براساس بهای طلا در روز ۱۴ آذر یک سوت طلا ۴هزار و ۶۶۳هزار تومان می‌شود. حالا فرض کنید پلتفرم‌هایی بیایند و بگویند شما می‌توانید ۱۰ سوت طلا یا همان ۱۰ میلی‌گرم طلا را با ۴۶هزار و ۶۳۰تومان بخرید. شما هم با خودتان حساب می‌کنید کم کم، ۱۰ سوت ۱۰ سوت طلا می‌خرید و پس‌انداز می‌کنید.
پلتفرم‌ها هم وعده می‌دهند که تا خرید شما آن‌قدری نشود که به‌طور فیزیکی به صورت گرماژ فیزیکی، طلا بدهند نمی‌توانند مابه‌ازای آن را به شما تحویل دهند.
در این حالت چند وقت طول می‌کشد تا یک خریدار بتواند بهای یک گرم طلای آب شده را بپردازد؟ در این مدت اگر پلتفرم دریافت‌کننده پول به‌هر دلیلی نتواند تعهد خود را عملی کند خریدار چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟
چیزی که در وصف آن «امین کلاهدوزان»، رییس مرکز تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت در حساب شخصی خود در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت : «مهم‌ترین ریسک در فروش طلا، خالی‌فروشی است. یعنی کسبوکار، پول را از مشتری دریافت می‌کند ولی طلا را در اختیار ندارد. بر اساس نامه اخیر بانک مرکزی که مورد حمایت مرکز تتا هم هست، طلای فروخته شده باید موجود و در بانک ذخیره شود.»
مشابه این موضوع در ایران سابقه‌های تلخی به‌جا گذاشته‌است. به‌جز ماجرای «کوروش کمپانی» در سال ۱۴۰۲ یا «شرکت‌های مضاربه‌ای» اواخر دهه شصت، اتفاقات دیگری هم بوده که حتی سبب شده مردم سپرده‌های پس‌انداز خود را از بانک خارج و با سپردن آن طی یک مدت ۴۰ تا ۶۰ روزه منتظر دریافت وسیله گران‌قیمتی شوند ولی در نهایت موضوع به یک کلاه‌برداری تبدیل شده‌است؛ مثل ماجرای «سیدها» در سال ۱۳۹۴ در خوزستان.
در آن سال عده‌ای که در خوزستان به «سادات» معروف شده بودند به مردم وعده دادند که با سپردن مبلغی به مدت ۴۰ تا ۶۰ روز سه برابر آن می‌توانند کالا دریافت کنند و همین سبب شد بسیاری برای خرید خودرو یا حتی کولر گازی که در خوزستان مورد نیاز مردم بود وارد این کارزار شوند. خبرگزاری «میزان»، آخرین برآورد از تعداد شاکیان را ۱۴۰ هزار نفر عنوان کرد.
پس‌اندازهای خرد طلایی دردسرساز شد
علاوه بر وب‌سایت‌هایی چون «ماوی‌گلدطلا»، «الی‌گالری»، «دی.جی زر»، «طلاسی»، «ساعتچی» و نظایر آن که به‌طور خاص با موضوع خرید و فروش طلا فعالیت می‌کنند، به‌تازگی پلتفرم‌هایی چون «دی.جی کالا»، «اسنپ»، «بانی مد» و «دیوار» هم به این کار رو آورده‌اند و البته این به جز پلتفرم‌هایی است که کمتر نام‌شان شنیده شده است.
بررسی ایران‌وایر نشان می‌دهد دو پلتفرم بزرگ و معروف فروش طلا به صورت میلی‌گرم و ایجاد پس‌انداز طلایی «میلی‌گلد» و «طلاسی» بوده‌اند.
«امیرحسین»، یکی از فروشندگان طلا در مرکز خرید پونک در تهران به ایران‌وایر می‌گوید:« فروش طلای آب‌شده و میلی‌گرمی هم برای مردم جذاب است و هم برای پلتفرم‌هایی که در این عرصه وارد شده‌اند زیرا اجرت طلای زینتی را ندارد. فروشندگان هم تا میزان سپرده به اندازه‌ای نباشد که قابل ارایه شود ضرورتی به تحویل نداشتند.»
این فروشنده طلا در توضیح شرایط خرید و فروش طلا به شکل میلی‌گرمی با تاکید بر این نکته که «اساسا شاید مشتری هیچ‌گاه طلای فیزیکی هم مطالبه نکند و صرفا پول سپرده خود را بازپس بگیرد و می‌افزاید: «آنچه موجب نگرانی شده بود این بود که مردم پولشان را خردخرد نزد این پلتفرم‌ها بگذارند و مابه‌ازایی هم دریافت نکنند. اگر به هر دلیل فعالیت این پلتفرم‌ها متوقف شود چه اتفاقی برای مردم می‌افتد».
به گفته این طلا‌فروش به تازگی اتاق اصناف ایران و مرکز توسعه تجارت الکترونیک (تتا) با صدور بخشنامه‌ای از همه فعالان فروش طلا به صورت آب‌شده یا میلی‌گرمی خواسته‌اند تا به میزان فروش به مردم نزد بانک کارگشایی طلای فیزیکی به عنوان سپرده بگذارند.
آن طور که «امین کلاهدوزان»، رییس مرکز تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت ۱۰ آذر۱۴۰۳ در حساب شخصی خود در شبکه ایکس نوشت: «آخرین شرکت بزرگ نیز چهارشنبه هفته پیش، طلای تعهدی خود را نزد بانک سپرده کرد و به حفظ سلامت اکوسیستم بازار فروش طلا آنلاین کمک کرد. از همه شرکت‌های پیشرو که در این مسیر با مرکز تتا همکاری می‌کنند متشکرم. بازار شفاف هم به نفع کسبوکار و هم مردم است.»
با این حال خبرگزاری «تسنیم» در گزارشی نوشت که دادستان به ماجرا وارد شده و ۲ پلتفرم فروش آنلاین طلا را متوقف کرده است.
به تدریج فعالیت پلتفرم‌های خاطی را متوقف می‌کنیم
مدیر یکی از وب‌سایت‌های فروش آنلاین طلا در گفت‌وگو با ایران‌وایر و توضیح این‌که چگونه فعالیت پلتفرم‌ها متوقف شده، می‌گوید: «وب‌سایت‌ها همه فعال هستند فقط از طریق سامانه "نماد اعتماد الکترونیک" که امکان پرداخت آنلاین را فراهم می‌کند همه را موظف کرده‌اند که مواردی در فرایند خود را اصلاح کنند. مثلا آن دسته از پلتفرم‌ها که میلی‌گرمی طلا می‌فروختند موظف شدند حتما مابه‌ازای طلا در بانک کارگشایی ضمانت بگذارند بعد فعالیت‌شان ادامه پیدا کند.»
این در حالی است که «نوش‌آفرین واقفی»، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با بیان این‌که به تدریج با پلتفرم‌ها و سایت‌هایی که ضوابط را رعایت نکرده باشند برخورد شده و سرویس‌دهی آن‌ها متوقف می‌شود، به خبرگزاری تسنیم گفته « سرویس‌دهی ۲ پلتفرم فروش طلا در همین راستا متوقف شده» اما نامی از آن‌ها نیاورده است.
تسنیم در عین حال گزارش داده علاوه بر فعالیت ۹ پلتفرم در حوزه خرید آنلاین طلای آب‌شده، ۴ پلتفرم در حوزه تعداد فروش آنلاین طلای تزیینی فعالیت می‌کنند. ۱۳ صندوق بورسی در حوزه طلا فعال بوده و همچنین در حال حاضر چندین بانک و پلتفرم، وام طلا به مشتریان ارایه می‌دهند.
مدیر یکی از وب‌سایت‌های فروش آنلاین طلا که نام او نزد ایران‌وایر محفوظ است درباره تصمیم بانک مرکزی در ساماندهی و اجبار پلتفرم‌ها به سپردن طلا نزد بانک کارگشایی تاکید می‌کند: «فقط بحث خالی‌فروشی نیست. تعیین عیار و کیفیت به‌ویژه در تحویل طلای آب‌شده هم اهمیت بسیاری در این بازار دارد. مسایل دیگری از منظر اقتصادی مثل فروش مازاد بر ذخیره یا تغییر میزان دارایی دارد که نیازمند طراحی ساختار و ساز‌وکار است.»
