شمارش معکوس برای افزایش قیمت سوخت در ایران

یورونیوز: همزمان با آغاز تلاش‌های دولت مسعود پزشکیان برای اصلاح ساختار پرداخت یارانه سوخت، بار دیگر مقام‌های دولتی با مقایسه نرخ‌ها با کشورهای همسایه از ارزانی بنزین انتقاد می‌کنند و در مقابل، کارشناسان منتقد افزایش قیمت بنزین را با توجه به سطح پایین دستمزدها در ایران و نیز گرانی خودرو منطقی نمی‌دانند.

در حال حاضر، هر لیتر بنزین به نرخ آزاد با قیمت ۳ هزار تومانی عرضه می‌شود، نرخی که بر پایه دلار آزادِ ۷۰ هزارتومانی معادل ۰.۰۴۲ دلار آمریکاست.

معاون رئیس جمهوری ایران اخیرا در مصاحبه‌ای تلویزیونی گفت که همین نرخ در همسایه فقیر ایران، افغانستان بین ۶۰ تا ۶۳ افغانی (۶۰ تا ۶۳ هزار تومان) فروخته می‌شود؛ اظهاراتی که با واکنش‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی مواجه شد.

به باور منتقدان، حتی همین مقایسه که با توجه به شرایط اقتصادی دو کشور چندان عادلانه به نظر نمی‌رسد، نشان می‌دهد که قیمت خودرو در افغانستان نسبت به ایران ارزان‌تر است. هر چند که سطح حداقل دستمزد ماهانه ۵۸ دلار پایین‌تر از ایران (۱۳۸ دلار) است اما هر دستگاه تویوتا یاریس کراس (موتور ۱.۵ لیتری) مدل ۲۰۲۴ در این کشور معادل ۲۹ هزار دلار قیمت دارد اما در بازار دست‌دوم فروشی ایران هر دستگاه تویوتا یاریس مدل ۲۰۱۵ حدود ۲۱۵۰۰ دلار معامله می‌شود.

شرایط دو کشور پاکستان و افغانستان از نظر قیمت بنزین به هم نزدیک است ولی حداقل دستمزد ماهانه در پاکستان به ایران نزدیک‌تر است ولی در این کشور قیمت خودروی انتخاب شده برای این بررسی نزدیک به ۶۳۰۰ دلار پایین‌تر از افغانستان است.

اما قیمت بنزین در دو همسایه شرقی که به گفته مقام‌های ایرانی مقصد اصلی قاچاق بنزین هستند، بیش از ۲۱ برابر ایران است.
در میان ۱۵ کشور همسایه خاکی و آبی ایران، بالاترین قیمت بنزین در ارمنستان و ترکیه عرضه می‌شود که به ترتیب ۱.۳۹۷ و ۱.۲۲۴ دلار (بیش از ۲۹ برابر ایران) است. اما نرخ حداقل دستمزد در ارمنستان معادل ۱۹۲ و در ترکیه ۴۹۲ دلار است. در ترکیه هر دستگاه تویوتا یاریس کراس (موتور ۱.۵ لیتری) مدل ۲۰۲۴، معادل ۲۸۶۵۰ دلار قیمت دارد و در ارمنستان که هنوز این مدل معامله نمی‌شود، بهای هر دستگاه تویوتا یاریس مدل ۲۰۱۹، معادل ۱۴۵۰۰ دلار فروخته می‌شود.

پس از ایران، ارزان‌ترین بنزین در میان کشورهای منطقه، در کویت به نرخ ۰.۳۴۱ دلار فروخته می‌شود که نزدیک به ۸ برابر ایران است. البته حداقل دستمزد ماهانه در این کشور ۷۶ درصد بالاتر از ایران است و مدل ۲۰۲۴ تویوتا یاریس از مدل ۲۰۱۵ مشابهی که در ایران فروخته می‌شود، ۲۵ درصد ارزان‌تر است.

در عربستان سعودی هم که با ۱۰۶۵ دلار، بالاترین حداقل دستمزد را در میان کشورهای منطقه دارد که ۷.۷ برابر ایران است، نرخ فروش هر لیتر بنزین معادل ۰.۶۲۱ دلار (۱۴.۷ برابر ایران) است. البته در عربستان نیز همچون سایر کشورهای منطقه قیمت خودرو از ایران ارزان‌تر است.

گروهی از کارشناسان مستقل بر این باورند که سیاست اصلاح قیمت بنزین در ایران آن گونه که مسعود پزشکیان وعده داده با همراهی مردم انجام خواهد شد، در شرایطی این همراهی را در پی خواهد داشت که بالا بردن کمک‌های یارانه‌ای اقشار کم‌درآمد، افزایش نسبی دستمزدها و نیز کاهش بهای خودرو را نیز در بر بگیرد.