اسرائیل برای جبران نقصان گنبد آهنین در برابر حملات ایران و حزب‌الله چه تدابیری اندیشیده است؟
رأی دهید
سامانه پدافند موشکی گنبد آهنین ساخت مشترک ایالات متحده و اسرائیل، در یک دهه گذشته به یک سیستم پیشرو در جهان برای سرنگونی راکت‌های کوتاه‌برد حماس به مناطق سکونت غیرنظامیان تبدیل شده است.
اما توان دفاعی در برابر توانمندی‌های ایران و حزب‌الله لبنان موضوع دیگری است.
ایران پهپادها و موشک‌های بالستیکی دارد که گنبد آهنین برای مهار آنها طراحی نشده است. حزب الله نیز زرادخانه‌ای با ده‌ها هزار خمپاره، راکت و موشک‌های نقطه‌زن هدایت شونده دارد که می‌تواند دفاع اسرائیل را تهدید کند.
در پاسخ به این پدیده، اسرائیل و ایالات متحده یک شبکه پدافند هوایی بزرگتر و گسترده‌تر را ترتیب داده‌اند که توان دفاعی اسرائیل، آمریکا و سایر متحدانش از جمله سامانه‌های راداری کشورهای همسایه و حتی کشورهای عربی - که زمانی دشمنان قسم خورده اسرائیل بودند - را برای ساقط کردن پرتابه‌های ایران با هم ادغام کرده است.
یهوشوا کالیسکی، محقق ارشد موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل در تل آویو گفت: «این یک شبکه کامل است که با یکدیگر هماهنگ شده و مانند یک ساعت کار می‌کند.» او معتقد است که اسرائیل به خوبی برای یک حمله بزرگ آماده شده است.
چه کسی هماهنگ کننده است؟
بیشتر هماهنگی‌های لازم از طریق فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) که بر عملیات نظامی ایالات متحده در خاورمیانه نظارت دارد، مدیریت میشود.
اسرائیل در سال ۲۰۲۱ در منطقه جغرافیایی سنتکام ادغام شد و ظرفیت خود را برای همکاری با کشورهای عربی که با آنها فاقد روابط دیپلماتیک رسمی هستند، افزایش داد. این هماهنگی نظامی از مقر سنتکام در فلوریدا و یک پایگاه در قطر هدایت میشود.
این سامانه عملا در ماه آوریل مورد آزمایش قرار گرفت و اسرائیل با کمک کشورهایی مانند آمریکا، بریتانیا و فرانسه توانست رگبار بیش از ۳۰۰ پرتابه ایرانی از جمله پهپاد، موشک کروز و موشک بالستیک را ساقط کند. بنا بر آنچه مقامات اسرائیلی گفتند، ۹۹ درصد آنها رهگیری شد. در آن حمله تنها یک نفر به شدت مجروح شد.
تفاوت حمله تلافی‌جویانه آوریل چه بود و این بار اسرائیل با کدام چالش روبرو است؟
ایران معتقد است که می‌تواند اهداف نظامی کلیدی ارتش اسرائیل را منهدم کند و حمله ماه آوریل در نشان دادن این که می‌تواند سیستم‌های دفاعی اسرائیل را در هم شکند موثر بوده است.
این بار مقامات آمریکایی نگران هستند که حمله ایران ممکن است با حملات توامان حزب‌الله و دیگر متحدان تهران در منطقه، از جمله حوثی‌های مستقر در یمن و شبه‌نظامیان در عراق، در تلاش برای غلبه بر سیستم‌های دفاعی اسرائیل همراه باشد.
انتظار می‌رود ایران و حزب الله در پاسخ به کشتن هدفمند یکی از فرماندهان ارشد حزب الله به نام فواد شکر در بیروت، و کشتن اسماعیل هنیه رهبر حماس در تهران، بخواهند به اسرائیل حمله کنند.
حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان روز سه‌شنبه اعلام کرد که: «ایران، حزب‌الله و یمن پس از ترور اسماعیل هنیه و فواد شکر و بمباران بندر حدیده در یمن، پاسخ خواهند داد.»
اسرائیل در ماه ژوئیه به شهر بندری حدیده که تحت کنترل شورشیان حوثی در یمن است حمله کرد.
روزنامه وال‌استریت ژورنال یکی از چالش‌های پیش‌بینی‌شده در مدیریت یک حمله بزرگ و چند جبهه‌ای را لزوم طبقه‌بندی سریع اهداف متعدد و تعیین این که کدام یک باید رهگیری شوند، آن هم در یک زمان واقعی، عنوان کرد.
اما سیستم دفاع هوایی چندلایه اسرائیل، که بیشتر آن را با کمک ایالات متحده توسعه داده شده است، برای چنین احتمالی ساخته شده است و متشکل از چندین بخش با هدف مقابله با انواع مختلف تهدیدات، از موشک‌های کوتاه برد گرفته تا موشک‌های بالستیک پیشرفته است.
یکی از جدیدترین این سامانه‌ها که فلاخن داوود نام دارد، موشک‌های برد کوتاه تا دور، پهپادها و هواپیماها را پوشش می‌دهد و به طور مشترک توسط شرکت دولتی رافائل اسرائیل و ریتون در ایالات متحده ساخته شده است.
سامانه «پیکان ۳ - Arrow 3» که به عنوان گل سرسبد این سیستم در نظر گرفته میشود، موشک‌های بالستیک دوربردی را که از جو زمین رخارج می‌شوند، رهگیری می‌کند، در حالی که نسخه قبلی پیکان معروف به پیکان-۲ هنوز برای تهدیدات موشک های برد متوسط تا بلند استفاده میشود.
ارتش اسرائیل گفت که پیکان-۳ برای نخستین بار در نوامبر ۲۰۲۳ استفاده شد که یک موشک حوثی را رهگیری کرد، و فلاخن داوود برای اولین بار درست قبل از جنگ فعلی در ماه مه ۲۰۲۳ برای رهگیری موشکی که از غزه پرتاب شده بود استفاده شد.
روزنامه وال استریت ژورنال یکی از نقاط ضعف پدافند هوایی اسرائیل را ورود پهپادها می‌داند، به خصوص اگر به صورت دسته جمعی وارد شوند.
توانایی پرواز در ارتفاع پایین این امکان را برای پهپادها فراهم می‌آورد که از سیستم‌های راداری فرار کنند. پهپادی که حوثی‌ها از یمن پرتاب کردند، در ماه ژوئیه از سامانه پدافند اسرائیل فرار کرد و به تل آویو برخورد کرد، یک غیرنظامی را کشت.
حزب الله نیز نشان داده است که می تواند پهپادهای تجسسی را پرتاب کند که از شهرهای شمال اسرائیل از جمله سایت‌های نظامی حساس نقشه‌برداری می‌کنند.
اسرائیل در حال توسعه سیستم جدیدی به نام پرتو آهنین است که از لیزر برای سرنگونی پرتابه‌ها استفاده می‌کند. کارشناسان امنیتی معتقدند که این سامانه می‌تواند در مقابله با هواپیماهای بدون سرنشین موثر باشد. این سیستم هنوز عملیاتی نیست، اما برخی از مقامات معتقدند که می‌تواند تا سال ۲۰۲۵ آماده شود.
در حالی که ایران و حزب‌الله، اسرائیل را به انتقام‌جویی شدید تهدید می‌کنند و اسرائیلی‌ها خود را برای اقامت طولانی مدت در جان‌پناه‌ها و ذخیره تجهیزات ضروری آماده می‌کنند، سیستم پدافند هوایی اسرائیل در حالت آماده‌باش بالا قرار گرفته است و این کشور امیدوار است بار دیگر با موفقیت رهگیری‌های ماه آوریل را تکرار کنند.
تل اینبار، یک تحلیلگر ارشد در سازمان غیرانتفاعی «ائتلاف پشتیبانی از دفاع موشکی» مستقر در ایالات متحده، اظهار داشت که یکی از دلایلی که اسرائیل توانست به طور موثر با رگبار ماه آوریل مقابله کند، داشتن چندین ساعت وقت بخاطر هشدارهای صادر شده پیش از شروع حمله بود. آقای اینبار با اشاره به ایران گفت: «اگر آنها بخواهند خسارت را به حداکثر برسانند، اجازه نمی‌دهند زمان هشدار طولانی شود.»
شاید سامانه پدافند هوایی اسرائیل موثر باشد، اما اصلا ارزان نیست.
یهوشوا کالیسکی، محقق ارشد موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل در تل آویو در این زمینه گفت: «پیش از این برآورد شده بود که رهگیری رگبار موشکی و پهپادی ایران در ماه آوریل ۲.۱ میلیارد شیکل اسرائیل یا معادل بیش از ۵۵۰ میلیون دلار برآورد شده است.»
