ویزای شنگن؛ بازار سیاه گرفتن وقت برای تحویل مدارک و انگشت‌نگاری
رأی دهید
سال گذشته یَزَن کوشید برای یک گردهمایی خانوادگی که در انتظارش بود به ایتالیا برود. اما این جوان ۲۰ ساله سوری که در لندن تحصیل می‌کند، نتوانست برای دریافت ویزای سفر به این کشور اروپایی به موقع وقت ملاقات بگیرد.
در روند گرفتن ویزای شنگن - شبیه به ویزای بریتانیا - متقاضیان باید حتما به شکل حضوری، مدارک خود را تحویل دهند و همزمان از آنها انگشت‌نگاری شود.
یزن به بی‌بی‌سی می‌گوید: «دو ماه تلاش کردم [تا وقت ملاقات بگیرم]. نصف شب برای گرفتن وقت امتحان کردم، اما نتوانستم وقت ملاقات بگیرم.»
در نهایت یزن مجبور شد تسلیم شرایط شود و به تماس ویدیویی با خانواده خودش رضایت بدهد.
ناکامی تلاش یزن برای گرفتن وقت ملاقات ویزا وضعیتی منحصر به فرد نیست.
بی‌بی‌سی با افرادی از سراسر جهان صحبت کرده است که به دلیل نگرفتن وقت ملاقات نتوانسته‌اند به کشورهای حوزه شنگن اروپا سفر کنند.
پیمانکاران بخش خصوصی
ویزای شنگن مجوز ورود اتباع کشورهای غیر اتحادیه اروپا است که می‌توانند به یک یا چند کشور عضو این پیمان به مدت حداکثر ۹۰ روز در یک بازه زمانی ۱۸۰ روزه سفر کنند.
در حال حاضر، ۲۹ کشور اروپایی عضو پیمان شنگن هستند و به همین دلیل، ویزایی که سفارتخانه‌های آنها در اقصی نقاط جهان صادر می‌کند، می‌تواند به منزله ویزای ورود به تمامی این ۲۹ کشور باشد. در مواردی که محدودیتی از این نظر نیاز باشد، این محدودیت‌ها روی ویزا قید می‌شوند.
نام شنگن از شهری در جنوب شرقی لوکزامبورگ گرفته شده است، که فرانسه، آلمان، بلژیک، لوکزامبورگ و هلند در سال ۱۹۸۵ معاهده اصلی شنگن را در آن امضا کردند.
اگرچه پیمان شنگن در سال ۱۹۹۷ در قوانین اتحادیه اروپا ادغام شد، اما چهار کشور سوئیس، ایسلند، لیختنشتاین و نروژ که عضو اتحادیه اروپا نیستند نیز این پیمان را امضا کرده‌اند و در حوزه شنگن قرار دارند.
در عین حال، پیمان شنگن از جمله قوانین لازم‌الاجرای اتحادیه اروپا نیست و به همین دلیل، ایرلند که هرگز این پیمان را امضا نکرده، به رغم عضویت در اتحادیه اروپا، در حوزه شنگن نیست.
به طور سنتی، کار صدور ویزای شنگن بر عهده سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های عضو این اتحادیه بود. اما این کشورها - همانند برخی دیگر از کشورهای غربی مانند آمریکا و بریتانیا - بخشی از روند تقاضای ویزا را برعهده پیمانکاران بخش خصوصی گذاشتند.
شرکت «تی‌ال‌اس کنتاکت» که در سال ۲۰۲۱ در تونس، پایتخت تونس، به راه افتاد، در کنار «وی‌اف‌اس گلوبال»، دو پیمانکار عمده‌ای هستند که در بسیاری از کشورهای جهان، کار دریافت مدارک متقاضیان و ثبت داده‌های بیومتریک را انجام می‌دهند.
به بیان ساده‌تر، کار این شرکت‌ها این است که به متقاضیان ویزا وقت ملاقات بدهند و در یک ملاقات رو در رو، مدارک متقاضی را دریافت کنند و سپس کارهایی مانند انگشت‌نگاری و گرفتن عکس را انجام بدهند؛ یعنی همان چیزهایی که به عنوان داده‌های بیومتریک برای گرفتن ویزا لازم است.
این شرکت‌ها سپس مدارک و داده‌های بیومتریک را برای کنسولگری مربوطه ارسال می‌کنند تا درخواست هر متقاضی در آنجا بررسی شود.
کشورهای اروپایی تاکید دارند که این شرکت‌ها هیچ نقشی در تایید یا رد درخواست ویزا ندارند و تنها کار جمع‌آوری فیزیکی مدارک و انگشت‌نگاری و گرفتن عکس بر عهده‌شان گذاشته شده است.
با پایان همه‌گیری کووید، تقاضا برای سفرهای بین‌المللی به شدت افزایش یافته است.
در سال ۲۰۲۳، اتحادیه اروپا ۱۰ میلیون ویزای شنگن صادر کرد. این رقم در سال ۲۰۲۲ هفت میلیون و ۳۰۰ هزار ویزا بود.
بر اساس گزارش سازمان گردشگری سازمان ملل، در سه ماه اول سال ۲۰۲۴ حدود ۲۸۵ میلیون گردشگر به خارج از کشورهایشان سفر کرده‌اند که حدود ۲۰ درصد بیشتر از آمار سفرها در مدت مشابه سال ۲۰۲۳ است.
«تی‌ال‌اس کنتاکت» و «وی‌اف‌اس گلوبال» در پاسخ به بی‌بی‌سی گفتند که محل تحویل مدارک منتشر شده در وبسایت آنها را کنسولگری‌های همان کشورهایی که این شرکت‌ها را استخدام کرده‌اند، تعیین می‌کنند.
کریستین ویگاند، سخنگوی کمیسیون اتحادیه اروپا، به بی‌بی‌سی گفت که محدودیت‌های مسافرتی ناشی از کووید، برخی از کشورهای عضو را مجبور کرد تا تعداد کارکنان‌شان را کاهش دهند و برخی از قراردادهایشان را با شرکت‌های خارجی لغو کنند.
به گفته این مقام اتحادیه اروپا، همین مساله موجب شده که در حال حاضر، امکانات کافی برای بررسی تقاضاهای رو به افزایش وجود نداشته باشد.
او همچنین می‌گوید که کمیسیون اتحادیه اروپا در حال بررسی تدابیری برای کاهش زمان انتظار وقت ملاقات حضوری است. یکی از این تدابیر، اضافه شدن ۱۰ یورو به هزینه‌های گرفتن ویزای شنگن است تا بودجه کافی برای سرعت‌بخشیدن به روند رسیدگی تامین شود.
مسافران باید درخواست ویزای خود را به کشوری که از آن وارد منطقه شنگن می‌شوند - یا اگر از چندین کشور شنگن بازدید می‌کنند به کشوری که قرار است در طول سفر خود بیشترین زمان را در آنجا سپری کنند – تسلیم کنند.
از آنجایی که کنسولگری برخی کشورها بیش از سایرین مراجع دارند، برخی مسافران بدون توجه به مقصد سفرشان به سراغ سفارتخانه‌های یکی از اعضای شنگن که سریع‌تر وقت می‌دهد می‌روند؛ شرایطی که عملا هزینه‌های گزافی را بر دوش مسافران به کشورهای شنگن می‌گذارد.
آنیل کالسی، نایب رئیس فدراسیون آژانس‌های مسافرتی هند، می‌گوید: «مردم مجبورند کشوری را انتخاب کنند که وقت ملاقات ویزا را به موقع در اختیار متقاضی قرار می‌دهد.»
برخی از مسافران در پیروی از قوانین اتحادیه اروپا تصمیم می‌گیرند پول بیشتری را برای بازدید از کشوری بپردازند که ساده‌تر ویزا می‌دهد، حتی اگر این کشور مقصد اصلی‌شان نباشد.
اگرچه این روش اغلب راه حلی برای غلبه بر کمبود وقت ملاقات است، سخنگوی کمیسیون اتحادیه اروپا می‌گوید این کار موجب شده تا زمان انتظار افزایش یابد.
هنگامی که سال گذشته از سفارت فرانسه در لندن در مورد کمبود وقت ملاقات سئوال کردیم، سخنگوی سفارت به بی‌بی‌سی گفت که اگر این کشور ظرفیت را افزایش دهد کسانی که مقصدشان فرانسه نیست را تشویق به درخواست ویزا از این کشور می‌کند.
اما برای بسیاری از متقاضیان، جستجو برای یافتن بهترین کشور جهت تسلیم تقاضای ویزا بسیار پرهزینه و وقت‌گیر است و این فرصتی را برای سودجویان بازار سیاه ایجاد می‌کند تا با وعده گرفتن سریع وقت، توجه مسافران بالقوه را جلب کنند.
نیروانا که شهروند مصر است و در لندن زندگی می‌کند، در بازار سیاه گرفتن وقت تحویل مدارک ۱۰۰ پوند (تقریبا ۱۳۰ دلار آمریکا) پرداخت کرد تا به موقع برای شرکت در عروسی دوستش در ایتالیا وقت بگیرد.
این مرد ۳۷ ساله می‌گوید: «بسیاری از اقوام و دوستان عروس نتوانستند به جشن عروسی بیایند، زیرا به موقع ویزا دریافت نکردند.»
او از سامانه‌ای که یکی از دوستانش توصیه کرده بود استفاده کرد که در برابر دریافت پول از مشتریان، از «بات‌ها» برای رزرو وقت ملاقات استفاده می‌کند.
بات این شرکت خدمات‌رسانی در تلگرام وعده می‌دهد ظرف سه روز وقت ملاقات بگیرد. ما نام شرکت را در تصویر بالا حذف کرده‌ایم.
«بات» - مخفف ربات - یک برنامه کامپیوتری است که به صورت خودکار و با سرعت بسیار زیاد شبیه انسان با کاربر تعامل و درخواست‌های مشتریان را در محدوده‌های از پیش تعیین شده اجرا می‌کند.
عوامل بازار سیاه از آنها برای نظارت و رزرو انبوه قرار تحویل مدارک استفاده می‌کنند. این بات‌ها که مشخصا برای این کار طراحی شده‌اند، به شکل مرتب وبسایت‌های قرار ملاقات را چک می‌کنند و به محض اینکه قرارهای جدید اضافه شدند، آنها را رزرو می‌کنند.
سیرن پس از سه ماه تلاش برای گرفتن یک وقت در لندن برای سفر به هلند و تماشای یک کنسرت، ۳۰ پوند برای دانلود یک بات پرداخت کرد که ادعا می‌کرد به محض اینکه وقت آزاد در وبسایت «وی‌اف‌اس گلوبال» منتشر شود، پیامی برای او ارسال خواهد کرد.
این جوان ۲۶ ساله لبنانی امیدوار بود این گزینه ایمن‌تر از به اشتراک گذاشتن اطلاعات شخصی با یک عامل بازار سیاه باشد.
یکی از کانال‌های تلگرامی که همین نوع خدمات را ارائه می‌کند، به مشتریان وعده می‌دهد که ظرف سه روز برایشان قرار ملاقات بگیرد.
اما حتی بات هم نتوانست به سیرن کمک کند. او معتقد است هزاران نفر دیگر برای خبردار شدن از آزاد شدن وقت پول پرداخت کرده‌اند و به همین دلیل، هر بار که او برای گرفتن وقت به سایت مراجعه می‌کرد، «یک نفر زودتر آن را رزرو کرده بود».
او می‌گوید: «این یک روند عذاب‌آور بود و در پایان من تسلیم شدم.»
سیرن با وجود اینکه بیش از یک سال پیش بلیت کنسرت را خریده بود، قبول کرده که به این اجرا نخواهد رسید.
کنسولگری‌ها و شرکت‌های خدماتی صدور ویزا مدعی‌اند که از فناوری نوین برای مبارزه با «تقلب در ارائه وقت» استفاده می‌کنند.
«تی‌ال‌اس کنتاکت» به بی‌بی‌سی گفت که از تمهیداتی مانند رمزهای عبور یک بار مصرف استفاده می‌کند تا کار برای سودجویان بازار سیاه سخت‌تر شود. این موسسه همچنین «انتشار تصادفی» قرارهای جدید را خودکار کرده است تا از قابل پیش‌بینی بودن آنها جلوگیری کند.
«وی‌اف‌اس گلوبال» هم مدعی است که اقدامات مشابهی انجام داده است.
این شرکت به بی‌بی‌سی گفت که رزرو قرار ملاقات توسط بات‌ها را «بسیار جدی» تلقی می‌کند.
احمد (نام واقعی او نیست) صاحب یک آژانس مسافرتی است که می‌گوید در بازار سیاه فعالیت ندارد، اما با نحوه عملکرد این بازار آشناست.
به ادعای او برخی از دلالان بازار سیاه - و صاحبان آژانس‌های مسافرتی که به دنبال تضمین قرار تحویل فرم ویزا برای مشتریان هستند - از طریق «زد و بند و ایجاد روابط با کارمندان شرکت‌های خدمات ویزا» فعالیت می‌کنند.
او می‌گوید که این کارمندان زمان و تاریخ‌های دقیقی را که قرار است وقت‌های ملاقات منتشر شوند در اختیار این افراد قرار می‌دهند.
احمد می‌گوید: «بسته به معامله بین دو طرف، آژانس‌های مسافرتی یا فروشندگان بازار سیاه نیز می‌توانند از یک بازه زمانی کوتاه قبل از زمان عرضه عمومی وقت ملاقات بهره ببرند.»
پس از شنیدن ادعاهای مشابه از منابع مطلع از وضعیت بازار سیاه گرفتن وقت ملاقات، بی‌بی‌سی با پیمانکاران خدمات ویزا که از طرف دولت‌ها عمل می‌کنند تماس گرفت تا از نظر آنها آگاه شود.
«تی‌ال‌اس کنتاکت» گفت این ادعاها نادرست است و مدعی شد که این اتهامات، «احتمالاً ناشی از اظهارات عوامل بازار سیاه است که به این ترتیب سعی دارند برای خود اعتبار ایجاد کنند».
این شرکت افزود: «تنها تعداد بسیار محدودی از کارمندان ارشد در سازمان ما به اطلاعات قرارهای ملاقات ما دسترسی دارند. اقدامات آنها از نزدیک توسط سیستم‌های پشتیبانی فناوری ارتباطات و کامپیوتر ما و ادارات ویزای دولتی که ما نمایندگی آنها را داریم، تحت نظارت و پیگیری است.»
آریپراساد ویسواناتان، رئیس بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در «وی‌اف‌اس گلوبال»، به بی‌بی‌سی گفت که این شرکت «در مورد چنین رفتار نادرستی اطلاعی ندارد، اما این موضوع را بررسی خواهد کرد».
«وی‌اف‌اس» می‌گوید که هیچ «بازه زمانی رزرو خصوصی» در کار نیست و «امکانات قرار ملاقات به طور همزمان در دسترس همه است».
در حالی که کمیسیون اتحادیه اروپا نقشی در نظارت بر عملیات صدور ویزا دارد، آقای ویگاند سخنگوی کمیسیون اتحادیه اروپا می‌گوید که وظیفه اطمینان از اجرای دقیق مقررات و قوانین اتحادیه اروپا توسط شرکت‌های پیمانکار، بر عهده تک تک کشورهای عضو است.
