تغییر موضع جمهوری اسلامی؛ از وعده انتقام و جایزه ۵۰ میلیون دلاری برای ترور ترامپ به درخواست پیگیری قانونی

حامیان حکومت در مراسم تشییع قاسم سلیمانی‌ایندیپندنت فارسی: سیزدهم دی‌ماه  ۱۳۹۸ کمتر از یک روز پس از کشته شدن قاسم سلیمانی هنگام خروج از فرودگاه بغداد، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، افرادی را که در کشته شدن فرمانده سابق سپاه قدس دست داشتند، به «انتقام سخت» تهدید کرد.

حامیان جمهوری اسلامی در فضای مجازی، موسوم به «لشکر سایبری»، هم به فاصله‌ای کوتاه، این عبارت را در شبکه‌های اجتماعی فراگیر کردند و مدعی شدند که «انتقام سخت زود خواهد بود».

سه روز پس از آن، سپاه پاسداران با ادعای «تحقق وعده انتقام سخت» به پایگاه عین‌الاسد آمریکا در عراق حمله موشکی کرد و رسانه‌های حکومتی نیز به‌عنوان بازوهای تبلیغاتی جمهوری اسلامی وارد عمل شدند تا با اغراق‌ درباره «حمله نظامی مستقیم به مواضع آمریکا» این حمله را بزرگ و خسارت‌بار جلوه دهند.

خامنه‌ای نیز طی سخنرانی معروفی در قم دراین‌باره گفت که آمریکایی‌ها به دلیل کشتن قاسم سلیمانی «سیلی» خوردند. حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران هم ادعا کرد که با حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد، «معادلات آمریکایی‌ها به هم ریخت».

حمله موشکی به مواضع آمریکا در عراق خسارتی در پی نداشت اما جمهوری اسلامی نخستین «انتقام سخت» را با شلیک دو موشک به هواپیمای اوکراینی از ایرانی‌ها گرفت. در حمله موشکی سپاه پاسداران به هواپیمای اوکراینی همه ۱۷۶ مسافر این پرواز کشته شدند.

پس از آن اتفاق، مقام‌های جمهوری اسلامی بارها و به‌تناوب از انتقام سخت علیه آمریکایی‌ها و به‌خصوص دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری وقت این کشور، سخن گفتند.

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری وقت ایران، گفت که ایالات‌ متحده باید منتظر «انتقام سخت» ایران باشد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه او، نیز چندین بار اعلام کرد که اقدام آمریکا بدون پاسخ نخواهد ماند.

علاوه‌ بر مقام‌های رسمی و دولتی، نظامیان ارشد جمهوری اسلامی نیز با تکرار سخنان علی خامنه‌ای، ترامپ و دیگر مقام‌های آمریکایی را به «انتقام سخت» تهدید کردند.

اسماعیل قاآنی که پس از کشته‌ شدن قاسم سلیمانی، جانشین او و فرمانده سپاه قدس شد، محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، محمدعلی جعفری، فرمانده سابق سپاه پاسداران، از جمله کسانی‌ بودند که به کشته شدن قاسم سلیمانی واکنش نشان دادند و وعده «انتقام سخت» را مطرح کردند.

آن‌ها علاوه بر تاکید بر اصل انتقام قاسم سلیمانی، خروج نیروهای آمریکایی از منطقه را نیز خواستار شدند تا جایی که حسن روحانی در یک سخنرانی خطاب به آمریکایی‌ها گفت: «دست سردار ما را قطع کردید، پای شما را از منطقه قطع می‌کنیم.»

ادعای «انتقام سخت» در کمتر از یک سال پس از کشته شدن قاسم سلیمانی به پای ثابت تهدیدهای مقام‌های جمهوری اسلامی علیه غرب تبدیل شد. تا آنجا که از علی خامنه‌ای گرفته تا برخی اعضای شورای شهر آن را وعده می‌دادند.

این موضوع به‌تناوب نیز در کانون توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفت و نگرانی جامعه بین‌الملل را در پی داشت؛ اما با گذشت کمتر از یک سال، در حالی‌ که هنوز از «انتقام سخت» خبری نبود، محسن فخری‌زاده، رئیس سازمان پژوهش و نوآوری‌های دفاعی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، نیز کشته شد.

مقام‌های جمهوری اسلامی پس از کشته شدن فخری‌زاده بار دیگر ادعای «انتقام سخت» را پیش کشیدند. خامنه‌ای نیز در نخستین سالگرد کشته شدن سلیمانی گفت که «انتقام از آمران و قاتلان سلیمانی در هر زمانی که ممکن باشد، قطعی است».

رهبر جمهوری اسلامی در دومین سالگرد کشته شدن سلیمانی دونالد ترامپ را به «عقوبت در دنیا» تهدید کرد. این تهدیدها به‌‌تناوب ادامه داشت تا اینکه اواخر شهریور ۱۳۹۹ نشریه پولیتیکو، در گزارشی به نقل از منابع آمریکایی افشا کرد که جمهوری اسلامی به تلافی کشته شدن قاسم سلیمانی، برنامه‌ای برای ترور سفیر آمریکا در آفریقای جنوبی طراحی کرده است.

در آن هنگام لانا مارکس، دوست دیرین ترامپ، سفیر ایالات‌ متحده در آفریقای جنوبی بود و طبق گزارش پولیتیکو، دوستی دیرین مارک با ترامپ می‌توانست او را به هدف انتقام‌جویی جمهوری اسلامی تبدیل کند.

پس از افشای این گزارش، فرمانده سپاه پاسداران مقام‌های آمریکایی را خطاب قرار داد و با تشدید تهدیدها گفت: «شما فکر می‌کنید ما در برابر خون برادر شهیدمان یک سفیر زن در آفریقای جنوبی را می‌زنیم. شما بدانید هر که در این ماجرا نقش داشته، زده خواهد شد و این پیام جدی است.»

حدود سه ماه پس از «تهدید جدی» حسین سلامی، شبکه الجزیره در گزارشی اعلام کرد که احتمالا یگان سری ۹۱۰ شبه‌نظامیان حزب‌الله لبنان انتقام سخت جمهوری اسلامی را از آمریکا خواهند گرفت. طبق گزارش الجزیره، این یگان ویژه عملیات بیرون از خاک لبنان است، در سراسر جهان نیرو دارد و مستقیما از سید حسن نصرالله فرمان می‌گیرد.

در همان محدوده زمانی، ابراهیم رئیسی که آن هنگام رئیس قوه قضاییه بود، طی سخنانی گفت: «عاملان جنایت ترور سردار سلیمانی دیگر در کره زمین امنیت نخواهند داشت، دشمنان انتقامی سخت را خواهند دید که زمان و مکانش را مقاومت تعیین می‌کند.»

«انتقام سخت» جمهوری اسلامی از آمریکا به‌تدریج از سطح رجزخوانی و تهدید شفاهی بیرون آمد و اشکال علنی‌تری پیدا کرد؛ تا آنجا که علی فدوی، جانشین فرمانده سپاه پاسداران، به‌صراحت گفت که سپاه «روش‌های مختلف انتقام سلیمانی را پیگیری‌ می‌کند».

فرمانده سپاه پاسداران نیز در یک برنامه تلویزیونی در پاسخ به این سوال مجری برنامه که «چرا انتقام سخت هنوز اتفاق نیفتاده است» گفت که انتقام «شرایط خاص» خود را دارد و این شرایط «زمان، مکان، روش و موقعیت» را شامل می‌شود. در واقع او وعده داد که در صورت مهیا شدن زمان، مکان و موقعیت به‌ روشی خاص این کار انجام می‌شود.

علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران، نیز گفته بود: «زمان و جغرافیای انتقام را ما مشخص می‌کنیم.»

با وجود تهدیدهای مداوم مقام‌های سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی، هیچ‌یک از آنان به‌صراحت درباره روش «انتقام سخت» سخن نگفتند و این مسئله را طبق روال مرسوم حاکمیت، به نیروهای وابسته‌شان در نهادهای مذهبی و تریبون‌های مجلس محول کردند.

کمتر از یک ماه پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، احمد حمزه، نماینده حوزه انتخابی کهنوج استان کرمان در مجلس، ادعا کرد که «از طرف مردم کرمان، به هر کسی دونالد ترامپ را بکشد، سه میلیون دلار جایزه می‌دهد.»

پس از آن، محمدحسین پویانفر، مداح و فعال مجازی وابسته به حکومت، در یک برنامه تلویزیونی مدعی شد که «از طرف جوانان ایرانی» به هر فردی که ترامپ را ترور کند، جایزه ۵۰ میلیون دلاری می‌دهد.

جمهوری اسلامی در بیش از چهار سال گذشته اقدام‌های دیگری نیز در راستای تحقق وعده انتقام سخت انجام داده است؛ از جمله تشکیل پرونده برای آمران و عاملان کشته شدن قاسم سلیمانی در قوه قضاییه، تصویب «قانون انتقام سخت» در مجلس دهم و افزایش ۲۰۰ میلیون دلاری بودجه سپاه قدس؛ اقدام‌هایی که همگی از سویی دیگر از این موضوع پرده برمی‌داشت که حکومت ناامید از تحقق انتقام سخت، به روش‌های جایگزین متوسل شده و به تولید موسیقی و موزیک ویدیو، کارتون، برگزاری کنگره شعر، مسابقه، بازی کامپیوتری، رویدادهای فرهنگی و طراحی نرم‌افزار با این موضوع روی آورده است.

به‌تدریج «انتقام سخت» در ادبیات مقام‌های جمهوری اسلامی جایش را به «صبر راهبردی» داد. با این حال، نمی‌توان فراموش کرد که تعیین جایزه برای ترور دونالد ترامپ و اعلام آن از تریبون‌های رسمی جمهوری اسلامی از جمله مجلس و تلویزیون، این معنا را القا می‌کند که ترور مقام آمریکایی نه‌تنها با چراغ سبز که با برنامه‌‌ای هدفمند تحت نظارت حکومت طرح‌ریزی می‌شود.

حالا کمتر از یک هفته پس از ترور نافرجام دونالد ترامپ در جریان کارزارهای انتخاباتی، گزارش برخی رسانه‌ها از جمله پولیتیکو و شبکه سی‌ان‌ان از احتمال دست داشتن جمهوری اسلامی در سوءقصد به ترامپ حکایت دارد اما علی باقری، سرپرست فعلی وزارت امور خارجه، بدون اشاره به بیش از چهار سال تهدید مداوم حکومت و حامیانش، می‌گوید که جمهوری اسلامی «فقط از طریق ظرفیت‌های حقوقی داخلی و بین‌المللی» عاملان کشتن سلیمانی را تحت پیگرد قرار می‌دهد.