حمله ایران به اسرائیل در روزنامه‌های ایران: از «نمایش اقتدار ملی» تا «گیر کردن در باتلاق شعارها»

بی بی سی: از چند روز پیش که رسانه‌ها به شکل گسترده احتمال حمله نظامی ایران به اسرائیل را مطرح کرده بودند، تا ساعات پایانی شنبه ۲۵ فروردین ماه که بالاخره این پیش‌بینی‌ها جامه عمل به خود پوشاند، دیدگاه‌های مختلفی از سوی کارشناسان و صاحب‌نظران ایرانی در داخل و خارج از این کشور درباره اهمیت و پیامدهای این حمله‌ مطرح شده است.

برخی تصمیم ایران برای حمله به اسرائیل در تلافی حمله دو هفته پیش به کنسولگری ایران در دمشق را «نمایش اقتدار ملی» و آن را مایه افتخار دانسته‌اند، گروهی هم معتقدند مسئولان جمهوری اسلامی عملا با چنین تصمیمی بهترین هدیه را به دولت بنیامین نتانیاهو دادند تا با معطوف کردن توجه رسانه‌های جهان به این حمله، اسرائیل را از زیر فشار روزافزون جامعه جهانی و حتی متحدانش در مخالفت با عملکرد این کشور در جنگ غزه و بحران انسانی ناشی از آن خارج کند.

در اینجا برخی از واکنش‌ها و دیدگاه‌های چهره‌های سیاسی و تحلیلگران ایرانی را به حمله‌ای که مسئولان جمهوری اسلامی از آن با عنوان «عملیات وعده صادق» یاد می‌کنند، مرور می‌کنیم.
روز یکشنبه تیتر اول اغلب روزنامه‌های ایران به حمله ایران به اسرائیل اختصاص یافت«از نمایش اقتدار ایران تا تغییر معادله در خاورمیانه»
صرفنظر از گرایش سیاسی، برخی از صاحبنظران و تحلیلگران ایرانی بر این باورند که حمله پهپادی و موشکی ایران به اسرائیل، نوعی اقتدار و خودباوری را در میان بخشی از جامعه ایجاد کرده است.

حسن خمینی، نوه بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران از جمله افرادی است که این حمله را یک «تصمیم استراتژیک برای نمایش اقتدار، امنیت و غرور ملی» می‌داند: « تداوم حملات و ترورهای اسرائیل به مواضع و شهروندان ایرانی، در بیش از یک دهه گذشته، در داخل و خارج کشور، گویی این باور و ذهنیت ناصواب را در میان دشمنان و حتی برخی ایرانیان ایجاد نموده بود که ایران توانایی تقابل مستقیم با اسرائیل را نداشته و صرفا به جنگ و یا پاسخ غیرمستقیم اکتفا خواهد کرد. ذهنیتی که امروز کاملا از بین رفته است».

دیدگاهی که به نظر می‌رسد در گفتگوی علی مطهری، نماینده سابق مجلس با خبرگزاری تسنیم هم به نوعی بازتاب داشته است. او در این گفتگو حمله ایران به اسرائیل را موجب افزایش غرور و عزت ملی و در عین حال انتقام مردم غزه از اسرائیل دانست: «ایران معادله مواجهه و مقابله با رژیم صهیونیستی را ارتقا داده است و این رژیم دیگر هیچ وقت به شرایط قبل از طوفان الاقصی باز نخواهد گشت».

«طوفان الاقصی» عنوان عملیات روز هفتم اکتبر نیروهای حماس است که در جریان آن با حمله به اسرائیل دهه‌ها نفر از شهروندان این کشور را گروگان گرفتند و زمینه‌ساز حمله گسترده و ادامه‌دار اسرائیل به باریکه غزه شدند.

اما اشاره علی مطهری به تغییر معادله در رویکرد ایران و اسرائیل در واقع موضوعی است که حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران بعد از حمله شنبه شب در رسانه‌ها مطرح کرده بود: «معادله جدیدی ساختیم که از این به بعد اگر اسرائیل به منافع ما، دارایی‌های ما یا شخصیت‌های ما حمله کند، ما او را از مبدا ایران هدف قرار خواهیم داد». او در ادامه اسرائیل را تهدید کرد که اگر هر نوع واکنشی به این حمله نشان دهد، با واکنش «بسیار سخت‌تر‌» ایران مواجه خواهد شد.

صرفنظر از اینکه آیا حمله ایران به اسرائیل معادله بازدارندگی در منطقه را به سود کدام یک از طرفین تغییر داده، اکثر چهره‌ها و تحلیلگران سیاسی در این نکته هم‌نظرند که پس از حمله اخیر با خاورمیانه‌ای متفاوت روبرو خواهیم بود که از این پس توازن قدرت در آن، به نحوه پاسخگویی اسرائیل و متحدانش به ایران بستگی خواهد داشت.
آقای شمس‌الواعظین پیش از حمله شنبه شب ایران به اسرائیل به روزنامه شرق گفته بود هدف اسرائیل از حمله به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق کشاندن ایران به رویارویی مستقیم است«توان بازدارندگی ایران»
ماشاءالله شمس‌الواعظین، روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل سیاسی در این باره به خبرگزاری تسنیم گفته است: «ایران با انجام این عملیات وارد منطقه خاکستری رنگ بازدارندگی شده و حالا اگر اسرائیل این توان بازدارندگی ایران را نپذیرد، در نتیجه دست به حمله خواهد زد تا یک بازدارندگی با پروتکل جدیدی را ایجاد کند و به ایران اجازه ندهد تا از طریق بازدارندگی خود در منطقه فعال شود». البته آقای شمس‌الواعظین پیش از حمله شنبه شب ایران به اسرائیل به روزنامه شرق گفته بود هدف اسرائیل از حمله به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق کشاندن ایران به رویارویی مستقیم و خارج کردن خود از فشار روزافزون جهانی به خاطر جنگ غزه بود تا با «مظلوم‌نمایی» بار دیگر همراهی متحدانش را در جنگ غزه به دست آورد.

اما احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار در مطلبی که در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشته، موضوع ارتقای سطح قدرت بازدارندگی ایران آنگونه که در سخنان مسئولان نظامی و سیاسی جمهوری اسلامی مطرح شده را زیر سوال برده است: «از آن دسته از مقام‌های سیاسی و نظامی که می‌گویند "اگر اسرائیل دوباره دست از پا خطا کند با حمله مستقیم شدیدتری روبرو خواهد شد" می‌پرسم؛ مگر قرار نبود حمله دیشب "بازدارنده" باشد؟ پس دیگر سخن از پاسخ دوباره اسرائیل چه معنی می‌دهد؟»

حسین جابری انصاری، سخنگو و معاون پیشین وزارت خارجه ایران به روزنامه‌ هم‌میهن گفته حمله دیشب ایران «گام بلندی در جهت ایجاد نظم و قاعده جدید در برابر اسرائیل و در موازنه کلی قوا در خاورمیانه» بوده است، اما اینکه آیا در بحث بازدارندگی در منطقه خاورمیانه تغییری ایجاد خواهد کرد یا خیر را منوط به روند تحولات بعدی و واکنش احتمالی اسرائیل دانسته است.
عباس عبدی پیش از حمله معتقد بود در بحث حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق نیازی به پاسخ نظامی ایران نیست«خطرناکی پاسخ دادن و ندادن»
اما عباس عبدی در مطلبی در روزنامه اعتماد تحت عنوان «خطرناکی پاسخ دادن و ندادن»، از اساس استفاده از گزاره بازدارندگی را در این زمینه نادرست می‌داند، زیرا معتقد است بازدارندگی یا در بحث تسلیحات اتمی نظیر آنچه که بین بلوک شرق و غرب شاهد بودیم مصداق دارد، و یا در موضوع به رسمیت شناختن موجودیت طرف مقابل و موازنه قدرت کلاسیک نظامی: «ولی بازدارندگی از طریق تسلیحات متعارف با کشوری که موجودیت آن را به رسمیت نمی‏شناسند یا خواهان نابودی آن هستند بی‏‌معناست و قابل اجرا نیست. بنابراین دیر یا زود به مرحله‌‏ای می‌‏رسیم که ظاهرا تاکنون از آن پرهیز کرده‌ایم».

آقای عبدی در این مطلب که ظاهرا ساعاتی پیش از حمله ایران به اسرائیل برای انتشار به چاپخانه روزنامه اعتماد سپرده شده، ضمن پیش‌بینی انجام حمله تا زمان انتشار مطب، با انتقاد از سیاست ایران در مواجهه با آنچه «مساله اسرائیل» نامیده نوشته که این موضوع در چارچوب سیاست کنونی ایران حل‌نشدنی است. او معتقد است در بحث حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق نیازی به پاسخ نظامی ایران نیست. اما به نوشته عباس عبدی، افکار عمومی در ایران فقدان پاسخ نظامی را نشانه شکست شعارهای حکومت می‌داند، و دلیل آن «انتظارات بیهوده و شعارهایی است که طرفداران وضع موجود می‌دهند... و با مواضع تبلیغاتی و نابخردانه خود انتظارات را بالا می‏بردند و امروز در باتلاق آن شعارها گیر کرده‏‌اند».

در پی انتشار این مطلب، دادستانی تهران علیه روزنامه اعتماد و عباس عبدی به دلیل آنچه که «برهم زدن امنیت روانی جامعه» نامیده، اعلام جرم کرده است.