مرگ مرموز دستیار سفیر جمهوری اسلامی در مسکو؛ درخواست از روس‌ها برای ارسال «نمونه خون» حسین جهانگیری

حسین جهانگیریکیهان لندن: کمتر از یک هفته پس از مرگ مشکوک حسین جهانگیری دستیار سفیر جمهوری اسلامی در مسکو، مؤسسه «رابرت لنسینگ» مستقر در آمریکا در مقاله‌ای احتمال داد مرگ وی با افشای اطلاعات اخیر درباره ارتباطات روسیه با صنایع دفاعی جمهوری اسلامی مرتبط باشد.

مرگ جهانگیری که علت آن مشخص نیست وقتی علنی شد که حسین امیرعبداللهیان ۱۶ بهمن‌ماه در پیامی کوتاه درگذشت وی را به سفیر جمهوری اسلامی در روسیه تسلیت گفت. رسانه‌های داخلی ایران گفته بودند وی کارمند سفارت و مترجم کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی در مسکو است.

در  مقاله مؤسسه «لنسینگ»‌ که نهم فوریه (۲۰ بهمن‌ماه) منتشر شد آمده جهانگیری در یک باشگاه بدنسازی واقع در یک مرکز خرید نزدیک منزلش حالش بهم می‌خورد و از هوش می‌رود. اگرچه آمبولاس امداد برای نجات این مرد ۵۶ ساله می‌رسد اما اعلام شد که به علت «سکته قلبی» جان خود را از دست داده است. با این حال، مقامات تهران خواستار ارسال نمونه خون جهانگیری شده‌اند که همین مسئله شبهاتی را برانگیخته است.

مؤسسه «رابرت لنسینگ» احتمال داده «مقامات جمهوری اسلامی به دلایل واقعی مرگ دستیار سفیر شک دارند و می‌خواهند آزمایش سم‌شناسی انجام دهند. جهانگیری به عنوان مترجم علاوه بر اینکه در تمام جلسات مهم هیئت‌های ایرانی در روسیه شرکت داشت، در مذاکرات با حزب‌الله، حماس و افغانستان نیز حضور داشت.»

در این مقاله همچنین آمده «جهانگیری مستقیماً در تمام مذاکرات کلیدی که طرف ایرانی در آن شرکت داشت، حاضر بود. [بنابراین] روس‌ها با آگاهی گسترده از زیر و بم روابط ایران و روسیه، ممکن است به افشای اطلاعات از طریق جهانگیری مشکوک شده باشند. وضعیت روانی او پس از آنکه همسر روس خود را بر اثر بیماری سرطان از دست داد، این احتمال را بیشتر کرده است.»
قاب عکس حسین جهانگیری در حاشیه مراسم جشن سالگرد «انقلاب۵۷» که در سفارت جمهوری اسلامی در روسیه برگزار شدخبر کشته شدن جهانگیری ابتدا در رسانه‌های وابسته به اطلاعات نظامی روسیه پوشش داده شد. اکنون طبق ادعای مؤسسه «رابرت لنسینگ» وزارت خارجه روسیه طی گفتگوهای غیررسمی با دیپلمات‌ها در تلاش است تا آنها را متقاعد کند که مرگ این دیپلمات بر روند مذاکرات بین روسیه و ایران تأثیری نخواهد داشت. با این حال، چنین نظراتی دارای نقش فعال برای به حداقل رساندن خطرات احتمالی هستند.»
سابقه حذف مقامات سیاسی با دخالت روس‌ها
در ادامه این مقاله آمده مرگ جهانگیری یادآور ماجرای الکساندر پرپلیچنی است که در سال ۲۰۲۱ توسط سرویس‌های اطلاعاتی ویژه روسیه در لندن از میان برداشته شد. او یکی از تامین‌کنندگان اصلی مدارک علیه مقامات بلندپایه روسیه در ارتباط با مرگ وکیل سرگئی ماگنیتسکی بود. وی در سال ۲۰۱۲ در حومه لندن در حال ورزش بود که از هوش رفت و قلب‌اش از حرکت ایستاد. پس از کالبدشکافی مشخص شد که وی توسط یک ماده مرگبار به اسم Perepelichny مسموم شده است.

در این مقاله تاکید شده با توجه به سوابق دولت روسیه در مورد حذف افراد از طریق مسموم کردن آنها، این احتمال وجود دارد که مسمومیت مستشار ایرانی توسط واحد اطلاعات داخلی (FSB) از طریق مواد تولید شده در زرادخانه‌های سموم نظامی انجام شده باشد.

تجربه رویدادهای مرموز و مرگبار برای دیپلمات‌های سفارت جمهوری اسلامی در روسیه دارای پیشینه است. در مهرماه سال ۱۳۹۸ عارفه سنایی دختر مهدی سنایی سفیر سابق جمهوری اسلامی در مسکو جان خود را از دست داد. ادعا شد وی از پنجره اتاق‌اش در یک آپارتمان به بیرون پریده و خودکشی کرده است. سنایی که داماد علی یونسی وزیر سابق اطلاعات جمهوری اسلامی است چند ماه پس از این واقعه استعفا داد و به ایران بازگشت. وی اکنون در دانشگاه تهران روابط بین‌الملل تدریس می‌کند.

الکسی ناوالنی از مخالفان سرشناس روسیه نیز در سال ۲۰۲۰ به دلیل مسمومیت به حالت اغما رفت و در نهایت به بیمارستانی در آلمان منتقل شد و متخصصان وی را نجات دادند.

در اکتبر سال۲۰۲۳ جسد تالاسیوس- پوراس خورخه- پاتریسیو دیپلمات ۵۳ ساله اکوادوری، در آپارتمانی در مرکز مسکو پیدا شد. بر اساس اطلاعات رسمی، این دیپلمات به دلیل نارسایی قلبی درگذشت. در سال ۲۰۱۶ نیز جبار حیدر دیپلمات ۴۶ ساله بطور مرموزی در سفارت عراق در مسکو درگذشت.

اگرچه روابط جمهوری اسلامی و روسیه در حوزه‌های نظامی و امنیتی رو به گسترش است اما در چند مورد شماری از مقامات رسمی یا سابق نظام در مورد رفتارها و تهدیدات روس‌ها در قبال مقام‌های جمهوری اسلامی هشدار داده‌اند.

هنوز مشخص نیست آیا جسد حسین جهانگیری به تهران منتقل شده یا نه؟ ابهامات زیادی در مورد کم و کیف این گزارش وجود دارد و به صورت مستقل قابل رد یا تایید نیست اما اینکه چرا رسانه‌های داخلی در این مورد سکوت کرده‌اند سؤال‌ برانگیز است. کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی نیز در این مورد سکوت کرده است هرچند خبرگزاری ایرنا تصویری منتشر کرده که نشان می‌دهد پرچم جمهوری اسلامی در محوطه سفارت رژیم در روسیه به نشان عزاداری «نیمه برافراشته» است. جلالی نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۵ وقتی رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس بود متهم به پولشویی شده بود.