یگان رضوان حزب‌الله چیست و چه ارتباطی با سپاه پاسداران دارد؟

بی بی سی: یک سال پیش در اولین روز سال ۲۰۲۳ حزب‌الله لبنان ویدیویی تبلیغاتی منتشر کرد که در آن نیروهای ویژه‌ای که یونیفرم نظامی خاص خود را به تن داشتند و مجهز به دوربین‌های دید در شب و انواع و اقسام سلاح‌‌های کوچک و بزرگ بودند، مشغول عملیات در تاریکی شب بودند. آنها دیواری بتنی را منفجر کردند که نمادی از مرز لبنان و اسرائیل بود، و بعد از عبور از آن به سوی ماکت‌ اسرائیلی‌ها، ستاره‌های داوود و اهدافی در تاریکی شلیک کردند.

در انتهای ویدیو این نیروهای زبده پا به ساحلی گذاشتند که ظاهرا دریاچه جلیل یا طبریه در شمال اسرائیل بود و بعد از آن آیه‌ای از قرآن روی صفحه ظاهر شد که وعده غرق شدن لشکر دشمن را می‌داد.

این نیروها بخشی از یگان ویژه رضوان متشکل از تکاوران زبده حزب‌الله لبنان بودند.

در یک سال گذشته رسانه‌های اسرائیل گزارش‌های مفصلی درباره نیروهای ویژه رضوان حزب‌الله نوشتند و تصویری مرموز و مخوف از توان عملیاتی این نیروها ترسیم کردند.

با شروع جنگ غزه و درگیری‌ با حزب‌الله در مرزهای شمالی اسرائیل، نام این یگان ویژه بیش از پیش در گزارش‌های رسانه‌های اسرائیلی و تحلیل‌های نظامی مطرح شد تا این که کشته شدن وسام حسن الطویل یکی از فرماندهان ارشد آن در «حمله هوایی اسرائیل» به جنوب لبنان، نام این واحد تکاوران حزب‌الله را به سرخط رسانه‌های بین‌المللی برد.
ارتش اسرائیل در ژانویه ۲۰۱۸ ادعا کرد حزب‌الله در حال آموزش نیروهای ویژه خود برای عبور از مرز، رخنه به خاک اسرائیل و حمله به شهرها و روستاهای شمال اسرائیل استماموریت نیروهای ویژه رضوان چیست؟
درست پنج سال پیش از آن که ویدیوی تبلیغاتی نفوذ نیروهای رضوان به خاک اسرائیل منتشر شود، ارتش اسرائیل در ژانویه ۲۰۱۸ مقاله‌ای در وبسایت خود منتشر کرد که می‌گفت حزب‌الله در حال آموزش نیروهای ویژه خود برای عبور از مرز، رخنه به خاک اسرائیل و حمله به شهرها و روستاهای شمال اسرائیل است.

در آن مقاله از چنین سناریویی به عنوان «اشغال الجلیل» -در شمال اسرائیل- نام برده شده بود که در آن گروه‌های کوچکی از نیروهای زبده و به شدت آموزش‌دیده «واحد رضوان» به شهرها نفوذ می‌کنند، دست به کشتار گسترده ساکنان آن می‌زنند و شهروندان را گروگان می‌گیرند.

این سناریوی آشنا تقریبا مو به مو در روز ۷ اکتبر ۲۰۲۳ اجرا شد، اما نه در آنجا که ارتش اسرائیل - آن طور در این مقاله می‌گفت - انتظارش را داشت. این نیروهای نخبه (قوات نخبه) حماس بودند که چنین عملیاتی را در جنوب اسرائیل انجام دادند و ماشه جنگ تازه غزه را کشیدند.

اما بعد از آن وقایع هراس اسرائیلی‌ها از تکرار این سناریو در مرزهای شکننده شمالی با لبنان، جایی که یگان ویژه رضوان حزب‌الله هم در آن حضور دارد، دوچندان شد.

تمیر هیمن، ژنرال بازنشسته اسرائیل و رئیس سابق اطلاعات ارتش در مصاحبه‌ای گفته است که نیروهای رضوان خود را وقف این هدف کرده‌اند که آنچه را که در روز ۷ اکتبر در جنوب اسرائیل رخ داد، در شمال آن تکرار کنند. او می‌گوید اسرائیل نباید اجازه دهد که تکاوران این واحد در مناطق مرزی با اسرائیل مستقر باشند.

به همین دلیل اسرائیل خواهان عقب‌نشینی ۳۰ کیلومتری این نیروها از منطقه مرزی شده و هشدار داده است که اگر داوطلبانه این کار را نکنند، با توسل به زور آنها را مجبور به عقب‌نشینی خواهد کرد.

برآورد می‌شود این نیرو بیش از ۲۵۰۰ تکاور نخبه دارد که در قالب گروه‌های کوچک - زیر ده نفر- با توان عملیاتی بالا و قدرت تصمیم‌گیری مستقل عملیات می‌کنند.

تحلیلگران نظامی اسرائیلی می‌گویند ماموریتی که برای واحد رضوان تعریف شده «فتح منطقه الجلیل در شمال اسرائیل است.»

نیویورک تایمز نوشته است که واحد رضوان مدتی است که رهبری درگیری‌ها با اسرائیل و حملات بین مرزی را به دست گرفته و این مسئولیت در سه ماه گذشته و از زمان آغاز جنگ غزه بسیار پررنگ‌تر شده است.
عکسی که وسام الطویل و قاسم سلیمانی که بعد از کشته شدن الطویل در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها هم‌رسان شد
عکسی از وسام الطویل و قاسم سلیمانی که بعد از کشته شدن الطویل در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها هم‌رسان شدچرا «رضوان»؟
اما هسته اصلی و اولیه این یگان زبده حزب‌الله که به تازگی نامش بر سر زبان‌ها افتاده، سال‌ها پیش تشکیل شده است.

واحدهای ویژه حزب‌الله مدت‌هاست که برای یورش‌های برق‌آسا به داخل خاک اسرائیل آموزش می‌بینند، و تصور می‌شود نیروهایی که اکنون با نام یگان رضوان شناخته می‌شوند، دست کم از سال ۲۰۰۶ وجود داشته‌اند. همان سال بود که تکاوران حزب‌الله در یک یورش بین مرزی سربازان اسرائیلی را گروگان گرفتند و جرقه جنگ تابستان ۲۰۰۶ با اسرائیل را زدند.

اما در آن زمان این نیروها با نام «نیروی دخالت سریع» فعالیت می‌کردند تا آن که بعد از کشته شدن عماد مغنیه - که با نام عملیاتی «حاج رضوان» شناخته می‌شد - نام این واحد به نیروی رضوان تغییر پیدا کرد.

عماد مغنیه مرد شماره دو حزب‌الله بود که فرماندهی شاخه نظامی آن را بر عهده داشت و در فوریه سال ۲۰۰۸ در انفجاری در دمشق کشته شد. او که روابط بسیار نزدیکی با سپاه پاسداران و قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس داشت به عنوان بنیانگذار نیروهای دخالت سریع شناخته می‌شد و بعدا نام عملیاتی خود او روی این نیروها گذاشته شد.
سخنرانی قاسم سلیمانی در دهمین سالگرد کشته شدن عماد مغنیه ملقب به حاج رضواننیروی قدس و یگان صابرین سپاه، «مسئول آموزش رضوان»
بسیاری از ناظران و تحلیلگران نظامی بر این باورند که مسئولیت اصلی آموزش نظامی نیروهای رضوان با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده و نیروی قدس سپاه و همین طور یگان ویژه صابرین در این میان نقش مهمی داشته‌اند.

تیپ ویژه صابرین سپاه نیرویی متشکل از تکاوران نخبه است که برای نبرد در شرایط دشوار جغرافیایی و آب و هوایی و شرکت در جنگ‌های نامتقارن آموزش نظامی، فیزیکی و روانی فشرده دیده‌اند.

وظیفه عملیاتی و ویژگی‌های نیروهای واحد رضوان شباهت زیادی به تیپ صابرین سپاه پاسداران دارد و دور از ذهن نیست که این یگان به نوعی در آموزش نیروهای ویژه حزب‌الله نقش داشته باشد.

آموزش‌ تکاوران رضوان شامل تقویت توان تک‌تیراندازی، استفاده از مواد منفجره و سلاح‌های ضدتانک، استقامت بسیار بالا برای دویدن در مسافت‌های طولانی، گروگان‌گیری و عملیات در مناطق سرد و کوهستانی است.

اوایل سال ۲۰۲۲ رسانه‌های حزب‌الله لبنان ویدیویی از مجموعه تبلیغاتی «بخشی از دلیری ما» پخش کردند که تمرینات نیروهای یگان رضوان را در مناطق برف‌گیر ارتفاعات لبنان نشان می‌داد. در این ویدیو که گفته می‌شد در ارتفاع ۱۴۰۰ متری و در دمای زیر صفر ضبط شده، تکاوران رضوان با تجهیزات رزمی و سوار بر ماشین برفی (اسنوموبیل) در حال تمرین نظامی در شرایط دشوار آب و هوایی بودند.

اندکی بعد از انتشار این ویدیو، نیروهای ویژه سپاه پاسداران با محوریت یگان صابرین هم تصاویری از تمرینات نظامی خود در مناطق برفی و کوهستانی منتشر کردند که بسیار شبیه ویدیوی نیروهای رضوان بود و گویی به عنوان پاسخی دوستانه به آن ویدیو منتشر شده بود.

به گفته کارشناسان نظامی معیار جذب نیرو در یگان رضوان، تنها توانایی جسمانی بالا نیست بلکه آمادگی و دوام‌آوری روحی و روانی هم نقش مهمی در فرایند انتخاب نیروها دارد. تعهد و وفاداری کامل به حزب‌الله و آرمان‌های این جنبش هم طبعا شرطی لازم برای حضور در این یگان است.
وسام حسن الطویل (وسط) بعد از کشته شدن عماد مغنیه (راست) فرمانده نظامی حزب‌الله در سال ۲۰۰۸، جایگزین او شده بودفرمانده یگان رضوان کیست؟
وسام حسن الطویل ملقب به حاج جواد که در حمله اخیر اسرائیل به منطقه خربت سلم در جنوب لبنان کشته شد، از فرماندهان ارشد نیروهای رضوان بود که مدیریت عملیات حزب‌الله در جنوب را بر عهده داشت. رسانه‌های حزب‌الله عکس‌های مختلفی از وسام الطویل منتشر کردند که یکی از آنها او را در کنار قاسم سلیمانی نشان می‌داد.

اما نامی که در رسانه‌های اسرائیلی به عنوان فرمانده یا یکی از چهره‌های اصلی نیروهای ویژه رضوان مطرح شده، هیثم علی طباطبایی است که با القاب ابو علی‌رضا یا ابوعلی طباطبایی هم شناخته می‌شود.

به گزارش رسانه‌های اسرائیلی مادر او از شیعیان جنوب لبنان و پدرش ایرانی است و سال ۱۹۶۸ در بیروت به دنیا آمده است.

اطلاعات زیادی درباره طباطبایی در دست نیست. او از حمله هوایی سال ۲۰۱۵ اسرائیل به دو خودرو حزب‌الله در منطقه قنیطره سوریه جان سالم به در برد. در آن حمله جهاد مغنیه، پسر عماد مغنیه (حاج رضوان) کشته شد.

اکتبر سال ۲۰۱۶ وزارت خارجه آمریکا نام طباطبایی را در فهرست «تروریست‌های بین‌المللی» قرار داد و جایزه‌ای پنج میلیون دلاری برای اطلاعات مربوط به او تعیین کرد.

وزارت خارجه آمریکا با انتشار طرحی از چهره طباطبایی،‌ او را از رهبران ارشد نظامی حزب‌الله توصیف کرد که «فرماندهی نیروهای ویژه این گروه در سوریه و یمن را بر عهده داشته است». همچنین گفته شد که اقدامات او در سوریه و یمن «بخشی از تلاش گسترده حزب‌الله برای تامین آموزش، امکانات و نیروی انسانی در حمایت از فعالیت‌های مخرب منطقه‌ای آن» بوده است.
تصویری از ویدیو تبلیغاتی حزب‌الله که از تمرینات نظامی نیروهای رضوان در ارتفاعات جنوب لبنان منتشر شده استتجربه رزم در جنگ سوریه
جنگ داخلی سوریه سال ۲۰۱۱ شروع شد و در چند سال اول آن نیروهای حزب‌الله وارد جنگ نشدند. اما از سال ۲۰۱۵ این نیروها در کنار گروه‌های دیگر مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران از جمله شبه‌نظامیان شیعه عراقی برای حمایت از حکومت بشار اسد و جنگ با داعش، جبهه نصرت و گروه‌های دیگر پا به میدان نبرد در سوریه گذاشتند.

به گزارش مرکز تحقیقاتی و آموزشی آلما، که یک موسسه غیرانتفاعی اسرائیلی است،‌ یگان رضوان در جنگ سوریه نقشی پررنگ ایفا کرد و طباطبایی مسئولیت ایجاد زیرساخت‌های نظامی حزب‌الله در جنوب سوریه در نزدیکی مرز اسرائیل را بر عهده گرفت.

بنا بر این گزارش نیروهای رضوان با همراهی شبه نظامیان شیعه عراق از جمله جنبش مقاومت اسلامی نجبا و همین طور لشکر فاطمیون، متشکل از نیروهای افغان وابسته به نیروی قدس سپاه، در نبردهای مهمی مانند قصیر و قلمون در سوریه پیروز شدند. در این مناطق رهبری عملیات بر عهده نیروهای یگان رضوان بود که در شهرهای سراقب و ادلب هم مستقر بودند. برآورد می‌شد که در ماه آوریل سال ۲۰۲۱ حدود ۸۰۰ نفر از نیروهای ویژه رضوان در حلب و ادلب حضور داشتند.

جنگ سوریه میدانی بود که نیروهای رضوان تجربه واقعی رزم را پشت سر گذاشتند تا در کنار آموزش‌های نظامی سنگین و فشرده، برای ماموریت‌های رزمی خود در مقابله با اسرائیل آماده شوند.