سرنوشت گروگان‌های حماس؛ آیا ارتش اسرائیل دستورالعمل هانیبال را به اجرا می‌گذارد؟

یورونیوز: نماینده دائم اسرائیل نزد سازمان ملل روز دوشنبه خبر داد که جنگجویان حماس در پی حملات روز شنبه خود به جنوب اسرائیل، ده‌ها نفر را در نقاط مختلفی از غزه در اسارت خود نگه داشته‌اند. در عین حال، عدم قطعیت در مورد محل دقیق نگهداری این افراد موجب شده تا پاسخ اسرائیل به حمله مرگبار حماس پیچیده‌تر گردد.

از طرفی، مقامات ایالات متحده، فرانسه و چندین کشور دیگر نیز گفته‌اند که در حال بررسی گزارش‌هایی مبنی بر احتمال ربوده شدن شهروندان خود در میان افراد گروگان‌ گرفته‌ شده هستند.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا روز دوشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که «احتمال دارد» شهروندان آمریکایی نیز در میان گروگان‌های حماس باشند و دولت او با مقامات اسرائیلی در «هر جنبه‌ای از بحران گروگان‌گیری» همکاری می‌کند.

دو شهروند مکزیکی، سه برزیلی، یک دانشجوی نپالی و یک شهروند بریتانیایی نیز در میان مفقودین هستند.
گروگان‌ها چند نفرند؟
بنا بر اعلام اخیر نماینده دائم اسرائیل نزد سازمان ملل،‌ احتمالا تا حدود ۱۵۰ نفر در اسارت شبه‌نظامیان حماس باشند.

مقامات اسرائیلی هنوز جزئیات مشخصی در مورد هویت دقیق ربوده‌شدگان ارائه نکرده‌اند، اما مقامات نظامی این کشور تایید کرده‌اند که در بین ربوده‌شدگان افراد مسن و کودکان نیز حضور دارند.

بیشتر این افراد صبح روز شنبه از شهرهای کوچک مرزی اسرائیل ربوده شدند.
آنها چه کسانی هستند؟
بیشتر اطلاعات موجود در مورد کسانی که ممکن است گروگان گرفته شده باشند از افرادی به دست آمده که به دنبال بستگان و دوستان مفقود شده خود می‌گردند. به طور کلی،‌ افراد اسیر شده شامل سه دسته ساکنان محلی، شرکت‌کنندگان یک جشنواره موسیقی و سربازان ارتش اسرائیل هستند.

    آنطور که به نظر می‌رسد، برخی از مفقودین روز شنبه توسط مردان مسلح فلسطینی از خانه‌های خود در محله‌های اسرائیلی‌نشین مرزی ربوده شده‌اند. ژنرال دانیال هاگاری سخنگوی ارتش اسرائیل گفت که جنگجویان حماس در منطقه مرزی بئیری و شهر اوفاکیم در ۲۰ مایلی شرق غزه تعدادی را گروگان گرفتند.
    همچنین احتمال می‌رود که سایر ربوده‌شدگان از بین افرادی هستند که در یک جشنواره شبانه در یک منطقه جنگلی در نزدیکی مرز شرکت داشتند. صدها نفر از شرکت‌کنندگان در جشنواره موسیقی «سوپر نوا» در نزدیکی کیبوتص «رعیم» نزدیک به نوار غزه، دوان دوان سعی داشتند تا از خودروهای تعقیبی افراد مسلح حماس بگریزند. ویدئوهای رسانه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که برخی از این شرکت‌کنندگان کشته و برخی دیگر ربوده‌ شده‌اند.
    علاوه بر این دو دسته، گردان‌های القسام روز شنبه مدعی شد که ده‌ها سرباز اسرائیلی را نیز به اسارت خود در آورده است.

بستگان این افراد مضطرب و ترسان به سازمان‌های خبری و شبکه‌های رسانه‌های اجتماعی متوسل شده‌اند و عکس‌ها و ویدئوهایی از مفقودان را به صورت آنلاین به اشتراک می‌گذارند تا بلکه سرنخ‌هایی به دست آورند.
خانواده‌های مفقودین اسرائیلیشبکه «مترو» حماس
سوال دیگر این است که افراد ربوده‌شدن در کجا نگه داری می‌شوند. ابوعبیده، سخنگوی گردان‌های عزالدین القسام، شاخه مسلح گروه حماس در بیانیه‌ای در اپلیکیشن تلگرام مدعی شد که «ده‌ها گروگان» را در «مکان‌های امن و تونل‌های مقاومت» مخفی کرده است.

گفته می‌شود که این گروه شبه‌نظامی از یک شبکه زیرزمینی تونل‌های برای رفت‌و آمدهای سری و جابجایی سلاح‌ استفاده می‌کند. ارتش اسرائیل دفاعی به این تونل‌های زیرزمینی اصطلاحا شبکه «مترو» حماس میگوید و آن را «شهری در زیر شهر» توصیف کرده که بیشتر آن در زیر ساختمان‌های غیرنظامی قرار دارد.

گردان‌های عزالدین القسام روز دوشنبه اعلام کرد که چهار نفر از اسرائیلی‌هایی که در بازداشت این شبه‌نظامیان بودند بر اثر بمباران شبانه اسرائیل کشته شدند. هر چند صحت این ادعا را نمی‌توان مستقلا تایید کرد، اما گفته می‌شود که فلسطینی‌هایی که این افراد را به اسارت گرفته بودند هم بر اثر این حمله کشته‌ شدند.
واکنش اسرائیل تا به حال چه بوده است؟
در بحبوحه انتقادات گسترده در مورد نبود اطلاعات موثق در مورد گروگان‌ها، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل روز یکشنبه از انتصاب یکی از ژنرال‌های بازنشسته ارتش به نام «گال هیرش» به عنوان هماهنگ کننده اسرا و مفقودین خبر داد.

همچنین ارتش و پلیس اسرائیل مرکزی را برای خانواده‌ها افتتاح کردند تا بتوانند مشخصات اقوام مفقود شده خود را ثبت کنند و از آنها خواسته شده تا عکس و اقلامی را که بتوان از آنها نمونه دی.ان.ای. گرفت را با خود بیاورند.

ارتش اسرائیل از روز سه‌شنبه افسرانی را برای دیدار با بیش از ۱۰۰ خانواده اسرائیلی اعزام کرد تا به آنها در این باره که بستگانشان در گروگان حماس هستند، اطلاع‌رسانی کنند.
از سپر انسانی تا اهرمی برای مبادله زندانیان
حماس ممکن است بخواهد از گروگان‌ها به عنوان ابزاری برای مبادله اسیران استفاده کند و آن‌ها را تا زمان مناسب نزد خود نگه دارند ویا اینکه از آنها به عنوان سپر انسانی در هنگام حمله اسرائیل به غزه استفاده کند.

آقای ابوعبیده عصر دوشنبه تهدید کرد که در ازای هر کدام از بمباران‌های مناطق غیرنظامی غزه آن هم «بدون هشدار قبلی»، آنها نیز یک اسیر غیرنظامی اسرائیلی را خواهند کشت.

هزاران فلسطینی هم اکنون در زندان‌های اسرائیل نگهداری می‌شوند که بسیاری از آنها به اتهام جرایم امنیتی یا مشارکت در تروریسم محکوم شده‌اند. محمد ضیف، رهبر شاخه نظامی حماس، بازداشت هزاران مبارز فلسطینی در زندان‌های اسرائیل را یکی از دلایل حمله روز شنبه عنوان کرد.

اسماعیل هنیه، رهبر حماس هم روز سه‌شنبه خبر داد که موضوع تبادل زندانیان تنها پس از پایان جنگ حل خواهد شد. هنیه در بیانیه‌ای اعلام کرد «طرف‌هایی که با ما تماس گرفته‌اند» تا برای آزادی گروگان‌ها میانجی‌گری را از این تصمیم مطلع کرده است.
یک شهروند اسرائیلی اسیر شده به دست فلسطینی‌هابحران‌های گروگان‌گیری گذشته چگونه حل شده است؟
به مساله اسرائیلی‌های ربوده شده در خود اسرائیل به عنوان یک پدیده کاملا عاطفی نگریسته می‌شود، چرا که دولت اسرائیل در جریان توافقات تبادل اسرا بهای زیادی را برای بازگشت شهروندانش یا اجساد سربازان پرداخته است.

شبه‌نظامیان غزه در سال ۲۰۰۶ یک سرباز اسرائیلی به نام «گیلعاد شلیط» را به گروگان گرفتند و حماس او را به مدت پنج سال در بازداشت نگه داشت تا اینکه با بیش از یک هزار اسیر فلسطینی مبادله شد.

علاوه بر این مورد، هم اکنون حماس اجساد دو سرباز اسرائیلی کشته شده در جنگ سال ۲۰۱۴ را در اختیار دارد. مضافا اینکه گمان می‌رود که دو غیرنظامی اسرائیلی که در همان سال وارد غزه شده بودند نیز هنوز زنده و در اسارات حماس هستند.

جنگ یک ماهه اسرائیل علیه حزب الله لبنان در سال ۲۰۰۶ نیز با حمله فرامرزی حزب الله و ربودن دو سرباز اسرائیلی آغاز شد. اجساد این دو سرباز در سال ۲۰۰۸ در چارچوب توافق تبادل اسرا به اسرائیل بازگردانده شد. در عوض اسرائیل هم پنج زندانی لبنانی از جمله «سمیر قنطار» را که نزدیک به سه دهه در بازداشت بود تحویل داد.
هانیبال چیست و آیا اسرائیل حاضر به اجرای این دستورالعمل می‌شود؟
اردان، نماینده دائم اسرائیل نزد سازمان ملل روز دوشنبه گفت که «اولویت دولت [اسرائیل]، نابودی حماس برای بازگرداندن امنیت برای همه شهروندان اسرائیلی است.»

 او گفت: «البته، ما می‌خواهیم همه پسران، دختران، مادربزرگ‌هایمان را ببینیم، همه کسانی که ربوده شده‌اند، می‌خواهیم آنها را در خانه ببینیم، اما در حال حاضر تمرکز ما روی راهبرد ملی نابودی زیرساخت‌های تروریست‌های حماس است»

ارتش اسرائیل برای نجات سربازان خود، چه مرده یا زنده، پروتکلی دارد که به «دستورالعمل هانیبال» معروف است. دستورالعملی که واحدهای نظامی را وادار می‌کند تا هر کاری که از دستشان بر می‌آید برای بازگرداندن همرزمان ربوده شده خود انجام دهند و اطمینان حاصل کنند که حماس نخواهد توانست از آن‌ها به عنوان گروگان استفاده کند.

دستورالعمل هانیبال در سال ۱۹۸۶ پس از گروگان‌گرفته‌شدن سه سرباز اسرائیلی از تیپ گیواتی به دست لبنان، تدوین شد. همرزمان این سربازان در حالی که خودروی حامل آن‌ها را در حال دور شدن می‌دیدند ولی با این حال به سمت آن شلیک نکردند و شاهد دور شدن خودروی آن‌ها بودند. هدف از این دستورالعمل اطمینان از عدم تکرار چنین مواردی است.

بسیاری در اسرائیل انتقاد دارند که اینگونه از این دستورالعمل استنباط می‌شود که یک سرباز مرده بهتر از یک سرباز اسیر است.

ارتش اسرائیل از تعریف دقیق این دستورالعمل برای عموم خودداری کرده است و تنها بر لزوم جلوگیری از گروگان‌گرفته شدن سربازان تاکید کرده است. به این صورت که به خطر انداختن جان اسیر مجاز است، ولی هدف قرار دادن او مجاز نیست.

دستورالعمل هانیبال که نام خود را از یک ژنرال کارتاژی در دوران باستان وام گرفته است، به ارتش اسرائیل این امکان را می دهد که بمباران سنگینی را در نزدیکی مکان اسیران انجام دهد. این یعنی اینکه اگر لازم باشد می‌توان حتی در صورت به خطر افتادن جان اسرا، به این گزینه بالقوه مرگبار متوسل شد.

یک اسیر اسرائیلی در ترک موتور نیروهای فلسطینی

حال باید دید که آیا اسرائیل در حملات خود به نوار غزه از هدف اعلامی خود برای نابودی زیرساخت‌های حماس تبعیت خواهد کرد یا تا زمان تعیین تکلیف تبادل اسرا دست نگه خواهد داشد.

اسرائیل در روز اول اوت ۲۰۱۴  در بمباران عزه باعث کشته شدن ۱۵۰ نفر در ظرف یک ساعت شد و انتقاد بسیاری را برانگیخت. در آن سال بسیاری باور داشتند که ارتش اسرائیل از دستورالعمل هانیبال پیروی کرده است.